• Бизниң сөһбәт
• 25 Қазан, 2013

«Сәнәлик мәвсүмгә тәйярлиғимиз пухта»

Савутҗан СОНУРОВ: Әтә, йәни 26-октябрь күни Қ.Ғоҗамияров намидики җумһурийәтлик дөләт Уйғур музыкилиқ комедия театри өзиниң 80-мәвсүмини ачиду. Шу мунасивәт билән биз театр мудири Савутҗан СОНУРОВни сөһбәткә җәлип қилдуқ. — Савутҗан Сидиқ оғли, йеңи мәвсүм һәққидә гәп қилиштин илгири, өткән мәвсүмниң йәкүнлири тоғрилиқ ейтип өтсиңиз? — Өткән мәвсүмни утуқлуқ аяқлаштурдуқ дәп ишәшлик ейталаймән. Униңға дайим театримиз залиниң тамашибинларға лиқ толғанлиғи дәлил болалайду. Кейинки жилларда театримизниң гастрольлуқ программилири тохтап қалған еди. Сәвәви, немишкиду, дөләт тәрипидин бу ишлар үчүн мәбләғ бөлүнмәптекән. Қазақстан Җумһурийити Парламенти Мәҗлисиниң депутати Мурат Әхмәдиевниң ярдими вә бизниң мураҗиәтлиримиз нәтиҗисидә бу мәсилә иҗабий һәл қилинди. Өткән мәвсүмдә биз гастроль билән Җәнубий Қазақстан вә Җамбул вилайәтлиридә, Алмута вилайитиниң Панфилов, Уйғур, Әмгәкчиқазақ наһийәлиридә болдуқ. Бизни у яқлардики тамашибинлиримиз наһайити яхши қарши алди. Июньда он бәш уссулчимиз Түркиядә өткән уссул фестивалиға қатнашти. «Нава» ансамблиниң сазәндиси Марат Норузов Бакуда өткән «Муқам» хәлиқара фестивалиға иштрак қилди. Талантлиқ уссулчимиз Халидәм Махмутова Италиядики уссул фестивалида Гран-прини йеңивалди. Ейтмақчи, Халидәм бу күнләрдә Грозный шәһиридә өтүватқан уссул фестивалиға қатнишиватиду. Йеқинда Өзбәкстанниң Сәмәрқәнт шәһиридә өткән «Шәриқ тараналари» хәлиқара сәнъәт фестивалиға театримизниң икки нахшичиси вә төрт уссулчиси «Ирадә» ансамбли тәркивидә қатнашти. 21-сентябрь — 20-октябрь күнлири он тоққуз сәнъәткар тарихий Вәтинимиздә гастрольлиқ сәпәрдә болуп, қайтти. Биз ШУАРниң Или вилайитидә — 6, Үрүмчидә — 2, Ақсуда — 2, Қәшқәр вилайитидә 2 концерт қойдуқ. Қериндашлиримиз бизни интайин иллиқ қарши алди. Болупму Қазақстанға хизмәт көрсәткән артист Марат Мәмәтбақиев, Нуралим Варисов, Саһибәм Мәшрәпова, Дилбәр Бурһанова, Луиза Розахунова, Дилназ Йолчиеваниң орунлишидики нахшилар тамашибин көңлидин чиқти дәп ойлаймән. Тәкитләш лазимки, мошу гастроль давамида пәқәт қазақстанлиқ муәллипләрниң нахшилирила орунланди. Әнди күлкә маһирлири — Қазақстанниң хизмәт көрсәткән артистлири Руқийәм Саттарова, Реһангүл Мәхпирова вә Махмут Дәраев, Рашидәм Һәмраева, Саһидәм Норузова тамашибинларниң қизғин алқишиға еришти. Көрүп турумизки, өткән мәвсүмниң йәкүни, мениңчә, яман әмәс. — Әнди тамашибинларни йеңи мәвсүмдә қандақ йеңилиқлар күтүватиду?  — Адәттикидәк, биз мәвсүмни «Анархан» спектакли билән ачимиз. Бу, һәммимизгә мәлум, қелиплашқан әнъәнә. Бирақ, униңдики бир алаһидилик, бу қетим барлиқ музыка вә нахшилар җанлиқ орунлиниду. Һеч қандақ фонограмма вә микрофон болмайду. Бу йәрдә актерлиримиз вә сазәндилиримиз үчүн наһайити чоң җавапкәрлик жүклинидиғанлиғи ениқ. Һазир биз җиддий тәйярлиқ үстидә. Йеңи мәвсүмдә үч спектакльниң премьериси болиду. Улар А.Самсақовниң «Баянчур» (режиссери Ә.Искәндәров), Й.Мухлисовниң «Қош юлтуз» (режиссери М.Һезимов) тарихий драмилири вә Ә.Һашировниң «Ялғуз ялпуз» (режиссери Я.Шәмиев) драмиси. Шундақла «Нава» ансамблиниң йеңи концертлиқ программисини тәйярлаватимиз. Йеңи жил һарписида «Күлкә кечи» программисини тамашибин диққитигә һавалә қилимиз. Униңдин ташқири, 2014-жили 3-январьдин башлап он күн давамида яш тамашибинлар үчүн спектакльлар, концертлиқ программилар қоюлиду. Язда уйғурлар зич яшаватқан барлиқ наһийәләрдә гастрольда болуш нийитимиз бар. ШУАРға болған бийилқи сәпиримиз җәриянида тарихий Вәтинимизниң сәнъәт өмәклирини жилиға икки қетим Қазақстанға гастрольға келиши һәм бизниң театрниңму у тәрәпкә жилиға икки қетим гастрольға бериши тоғрилиқ келишип кәлдуқ. Буниң өзи икки дөләт арисидики мәдәний алақиларниң техиму риваҗлинишиға қошулған төһпә болидиғанлиғи ениқ. — Буниңдин икки-үч жил илгири театрға таҗикстанлиқ режиссер Барзу Абдураззақов тәклип қилинип, «Дәрвишниң муһәббити, данишмәнлиги вә өлүми» спектаклини сәһниләштүргән еди. Мошундақ тәҗрибиләрни давамлаштуруш нийитиңлар барму? — Әлвәттә, Барзу Абдураззақовқа охшаш атақлиқ режиссерниң театримизға келип ишлиши биз үчүн чоң йеңилиқ болди. Бу бизниң актерлиримиз билән режиссерлиримизниң кәспий вә иҗадий җәһәттин өсүшигә чоң түрткә болғанлиғи ениқ. Амма у спектакль тамашибин тәрипидин яхши қобул қилинмиди. Растини ейтқанда, бу спектакльға кәспий режиссерлар, тәнқитчиләр, сәнъәтшунас алимлар иҗабий баһа бәрсиму, аддий тамашибин униң мәнасини чүшәнмиди. Биз бу спектакльни хәлиқара фестивальларға апиришни тоғра көрүватимиз. Һазирчә сирттин режиссерларни тәклип қилиш тоғрилиқ ениқ планимиз йоқ. Сәвәви, биз жуқурида тәкитләп өткән спектакльниң ихтисадий җәһәттин пайдиси аз болди. Бирақ бу, «өз қазинимизда өзимиз қайнаймиз» дегәнлик әмәс. Биз театр саһасида болуватқан һәрқандақ йеңилиқларни диққәт нәзәримиздә тутуватимиз, хәлиқара фестивальларға, башқа театрларниң премьерлириға қатнишиватимиз. Тәҗрибә алмаштуруш җәрияни һеч тохтимайду, әлвәттә. — Кейинки жилларда мәмликитимиздә бирқатар шәхсий театрлар паалийәт елип бериватиду. Шуларға нисбәтән көз қаришиңиз қандақ? — Мошуниңға мунасивәтлик бир вақиәни әсләп өтүшни тоғра көрүватимән. Йеқинда Алмута әтрапидики бир йезида болуп қалдим. Бир акимиз мениң театр мудири екәнлигимни аңлап «Иним, театрниң артистлири өй кийимлири биләнла сәһнигә чиқидиған болувалғанму?», дәп сорап қалди. Мән һәйран қалдим. Кейин уқушсақ, у «артистларниң» Уйғур театриға һеч қандақ мунасивити йоқ екән. Пурсәттин пайдилинип, шуни қәйт қилмақчимәнки, Уйғур театри елимиздики бирдин-бир кәспий уйғур театри. Шуңлашқа һәммә җәһәттин артистларға қоюлидиған тәләп жуқури. Театрдики һәрбир қоюлум сәһнигә чиқиштин илгири бәдиий кеңәш әзалириниң тәһлилидин өтиду. Бәзи чағларда бир спектакль комиссия тәрипидин бирнәччә қетим муһакимә қилиниду. Пәқәт шуниңдин кейинла тамашибинға тәвсийә қилиниду. Биз һәрбир артистниң сәһнигә чиқиши үчүн, башқисини ейтмиғанда, һәтта аяқ кийимлиригичә елип беримиз. Буниң үчүн дөләт тәрипидин мәбләғ бөлүниду. Заманивий техникилиқ васитиләрни пайдилинип «артист» болуватқанларниң театримизға һеч мунасивити йоқ. Һәм шу «артистларға» театримиз намиға кир кәлтүрмәслик илтимаси билән мураҗиәт қилмақчимән. —            Һазир театрда абонементлиқ система җарий қилиниватиду. Униң пайдиси барму? — Биз тамашибинлиримизниң тәләп-еһтияҗлирини үгинип, абонементлиқ системини җарий қилдуқ. Бу, биринчидин қолайлиқ. Тамашибин, бир абонемент сетивелип, бәш қоюлум көрәләйду. Новәттә туруш, билет сетивелиш охшаш мәсилиләрдин қутулиду. Иккинчидин, баһа җәһәттин әрзәнирәк болиду. Һазир биз баһаси 1000, 1500 вә 2000 тәңгилик абонементларни сетиватимиз. Жуқурида ейтқинимдәк, уни сетивалған тамашибин бәш қоюлум көрәләйду. Әнди спектакльларға балконлардики орунлар үчүн сетилидиған билетниң баһаси 700 тәңгә. У пәқәт бирла қоюлумни тамашә қилиш һоқуқини бериду. Көрүп турумизки, абонемент сетивелиш пайдилиқ. Бирақ бу спектакльларға пәқәт абонемент сетивалғанларла кириду дегәнлик әмәс. Биз һәр спектаклимизға 300 абонемент сатимиз. Қалған 200 орунға билет сетилиду. Пурсәттин пайдилинип, мән бизни һәрдайим қоллап келиватқан җай-җайлардики жутларниң жигитбашлириға, мәдәнийәт мәркәзлириниң вәкиллиригә, ханим-қизларға, жут активистлириға өз миннәтдарлиғимни изһар қилмақчимән. Униңдин ташқири, биз һазир Интернетта театр сайтини ачтуқ. Буниң үчүн мәхсус штат бирлигиму аҗритилди. Бизниң Интернеттики сайтимиз: www.uіgurteatr.kz. Униңға театримизниң тарихи, репертуари, артистлиримиз һәққидә материаллар, умумән, барлиқ йеңилиқлар җәмләнгән. Бу театр билән тамашибин арисида алақә бағлашниң йеңи васитиси. Тамашибинлиримиз сайт арқилиқ пикир-тәклиплирини, тәнқитлирини әвәтип турса, биз үчүн яхши болидиғини ениқ. Хуласиләп ейтқанда, театрниң сәнәлик мәвсүмигә тәйярлиғимиз пухта. Барлиқ тамашибинларни 26-октябрь күни театрниң 80-мәвсүминиң дағдуғилиқ ечилиш мәрасимиға тәклип қилимән. — Сөһбитиңизгә рәхмәт.

Сөһбәтләшкән Йолдаш МОЛОТОВ.