• Йеңилиқлар
• 23 Қаңтар, 2014

Мән шаирмән

Аблиз ҺЕЗИМ Нәсир/ Мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим, йенида бармән. Һазирмән. Мән мошу күнләрдә шуни яхши билип йәттимки, шеирлиримдики пикирләр өз даирисидин алқиған һалда, җәңчидәк алға қәдәм елип, Қуяшниң нурлиридәк көзләрни чеқип туридиған сехир күчини җәвлан қилип, әвлаттин-әвлатқа давамлишиватқан удумлиримизниң саплиғини садақәтлик билән сақлашта көрситәлисә өзини, мән оқурмәнләрниң алдида паклиқ булиғиниң ачқан болимән көзини. Йәнә билдим: шеирлиримниң қурулмилириға өзәмгә хас бирхил сүпәт ата қилмиғичә, ғайәмдики мустәқилликкә йетәлмәйдиғанлиғимни, барға қанаәт қилиш босуғисидин нери кетәлмәйдиғанлиғимни. Мениң мәхситим —  иҗадийитим билән адәмләр һиссиятиниң әң назук йәрлиригә тәсир йәткүзүш, уларниң һаятқа бепәрва қарашқа болған хаһишлирини көңлидин жирақ кәткүзүш, һаятниң мәнавияти ичидә болидиғанлиғини, шеирийәттин қол үзүп кәтмисила, роһий җәһәттин толидиғанлиғини. Шу чағда билиши мүмкин, нәччә жиллардин тартип иҗадийәттә мундақла нида қилмиғанлиғимни, вуҗудумда бар болған һәммә қиммәтлик нәрсилиримни улар үчүн бекарла пида қилмиғанлиғимни. Мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим йенида бармән. Һазирмән. Мән һәрқачан үмүтвар болғинимда, муһәббәтниң кишини мәптун қилғучи күчи тәрипидин сехирләнгинимдә, көзүм шунчилик ечилиду. Үмүтсизлик дәриясиға ғәриқ болғинимда болса, қисмәт һелигәрлиригә учриғандәк болимәндә, «ниҗадийәткә йәтсәм» дегән ойда тиккән көчәтлириң чечәклири мевә бәрмәй чечилиду. Бирақ тәғдир шамаллири мени, худди таниси үзүлгән ләгләктәк, өзи билгән тәрәпләргә учарсиму, тиришимән пешкәлликниң шахлириға илинип қалмай өзәмни тутушқа, һошиярлиғимни йоқатмай, риқабәтчилирим үстидин ғәлибә қилишқа, утушқа. Мән шаир туруп, шундақ қилмисам, һаят деңизида ялғуз қолвақ билән адашқанларға қандақларчә жирақтин көрүнидиған қирғақ болалаймән? Қандақ қилип ичи күн чүшмәс ғардақ қараңғулишип кәткәнләрни йоруққа елип чиқидиған чирақ болалаймән. Әксичә, оқурмәнләрниң чаңқиғанда услуғини қандуридиған булақ болушниң орниға, кәтсәм соғулуп, қуруп (уларниң хошаллиғи билән қайғу-һәсрәтлирини шеирлирим арқилиқ толуқ ипадиләп беридиған алаһидиликкә егә болуп туруп), һис-туйғулиримниң еқими билән шеирийәт еқиминиң биртуташ раванлиғини һағдадиға йәткүзидиған йол башлиғучиси болуш сүпитим билән униң баһасини қачан болмисун, елип чиқалмисам төргә, һаяттин алидиғини түгигән өлүктәк кирип қалған болмаймәнму гөргә. Раст, мән әвлия әмәсмән, адәттики аддий адәмләрниң бири. Бирақ, улардин пәриқ қилидиғанлиғимниң бир йери: мән һаятта уларға қариғанда бир қәдәм алдида маңимән. Хошаллиқниму, хапилиқниму улардин балдур бағримға таңимән. Чүнки көктин чүшкән чақмақ әң алди билән мениң жүригимгә чүшиду. Андин кейин у башқа жүрәкләргә көчиду. Униң үстигә мән оқурмәнләрниң көңлини үмүт чирақлири билән йорутмиғичә, ғәм йегүчи турсам, көңлүмдә пүккәнниң һәммисини қәйәрдә кимниң алдида болсун, йошурмастин дегүчи турсам, йәнә қилған-әткиним болуватса, йезиш — иҗадийәт. Мениң түрлүк сүйиқәстликләрниң қорғанлирини парлитип ташлайдиған бомба-мәғрурлиғим болидиғанла болса, бәзиләрниң мәсхирә вә һақарәт қишилирини өзәмгә йолатмай, ғайивий шотамни әмгәк-әҗрим түпәйли тикләнгән мунаримдин қандақчә чәтләштүримән. Әксичә, керилип, қин-қиниға патмай, кәткәнләрни шәйтан көңлигә салған һарам ойлири билән бәтләштүримән. Мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим йенида бармән. Һазирмән. Мән бәзидә бәхиткә тәәллуқ болған бәхит гүлзарлирини жүрсәм арилап, бәзидә бәхитсизлик чөллиридә алиқанчилик сайиға йетәлмәй, ләвлири шор өрләп жүргәнләрниң угалиға қеливатқанни жүримән қарилап. Аләмниң нисбәтлик екәнлигигә болсам болимәнки һәйран, зәрдапларниң зәрбидин көңлүм упиғиниң қара булутлар билән қаплинип кәткәнлигигә болмаймән вәйран. Мениң муддиайим — қолға кәлгән утуқлиримизни алдирап махтап, мәдһийиләштин көрә (қилалмисамму бәзибир мүкчәйгәнләрни өрә), өз дәвримниң хаслиғи билән өз хәлқимниң вижданини өзәмгә өзләштүргән адәм болғиним үчүн (мәйли башқиларға көрүнсәмму йочун) кишиләргә һәққанийәтниң садасини йәткүзүшкә, бир-биригә болған инсаний муһәббитигә дәхил қилидиған адәтлирини уларниң хиялидин кәткүзүшкә тиришимән. Мән һәрқачан өзәмгә өзәм егә болидиғанла болсам илпәт (мундақ вақит — иҗаткарға кам несип болидиған пурсәт), өзәмгә өзәм «хатирҗәм иҗат қил, кичик-кичик-булақлардин һасил болған әмәсму дәп дәрия — Нил», тиним тапмай ишләймән. Ишлигәндин кейин, әлвәттә, униң мевисини чишләймән. Шу чағда гүлләр булбулларға баққанда, булбулларниң муһәббәт нахшилири гүлзар арилап аққанда, баһар күлүп хошаллиғида керилип кәткәндәк, мәнму яхши әсәрләрни язған чағлиримда шатлиқтин болимән бешим көккә йәткәндәк. Шу чағда ашиғи қоллап турған мәшуққа һәрким мәдһийә йоллап турғандәк, дәвирниң һимайә қилишиға сазавәр болғиним үчүн, шеирийәтниң қариса баштики бөк чүшүп кәткидәк, егиз мунарисини тикләшкә күч-қувитимни сәрипләймән. Оқурмәнләрниң мәнивий җәһәттин хатирҗәм болушиға тосалғу болуватқан камчилиқ-нуқсанларни йоқитишқа өзәмни беғишлаймән. Артуқчилиқлири болса махтаймән, тәрипләймән. Мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим йенида бармән. Һазирмән. Иҗадийәт пәқәт сәнъәт үчүнла әмәс, инсанийәткә ортақ тартуқтур. Шуңа бу саһадики беһөддә һәрикәтлирим униң үчүн артуқтур. Шуниң үчүн яратқанлирим җәмийәтни йүксәлдүрүш лаяқитигә егә күчкә толуши, керәктур реал турмуш-қатламлирида йоқап кәтмәйдиған чинлиқ билән биргә болуши. Мана мошуларни һесапқа алғанда, мән замандашлиримниң роһий дуниясиға шунчилик ичкириләп киришим, шу җәриянда уларға лазимдур илһам, қувәт беришим. Әқил-парасәт инсанларниң ғурури. Шуңа униңға еришәлмигәнләрниң өрләйду пешанисиниң шори. Шуниң үчүн шаирниң ихтидар мүмкинчиликлирини көрситишкә болған урунушини, оқурмәнләрниң билим елиш җәриянидики йоққа чиқиридиған күч дәп билиш лазим һодуқишини. Шуңа мән шаир екәнмән, өзәмни өзәм сориған һалда, һечқандақ нәрсини қилмай банә — далда, қарғуға йолниң оңғул-доңғул йәрлирини билиндүрүп турғандәк қолидики һаса-таяқ, һаят муһитида тенәп-тәнтирәп жүргән оқурмәнләргә меңиш йөнилишини көрситип беридиған болушум лазим маяк. Шу чағда өз қәлб-қәсридә йошурунған мәнавият җәвһәрлирини тепиш йолида маңған, оқурмәнләрни болимән бағримға таңған. Чүнки, мәнавиятниң өзи — инсанға бәхит-саадәт бәхшәндә қилидиған сехирлик күчниң болиду йенип, чақнап турған көзи. Иҗадийитим мәхситимниң болуватқанда туғи, көңлүмниң совуп-өчүп кәтмәслиги үчүн чоғи, тоғра йолға салсам бешиға күн чүшкәнләр билән ишқа ашуралмиғанларни ғайисини, хәлқиаләм алдида ләт қилимән, әйнә шундақлардин айиғанларни ярдимини-сайисини. Шу чағда мән тоққузумға толимән, көңлүмниң зеһнини ачидиған булбул күйигә, чимәнниң услуғини қандуридиған тағ сүйигә тәхлит қилған болимән. Мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим йенида бармән. Һазирмән. Мән шаир екәнмән шеирлиримни гүлдәстә қилип саңа тутимән, хәлқим. Униңдин башқа бу вапасиз дунияда ятлардин немини күтимән, хәлқим. Мән шаирму, чоңқур тәсәввурлирим билән сени махтаймән, сени рази қилалисам, хошаллиғимда яхши күтүлгән мевилик дәрәқтәк шахараймән. Чүнки, мән сәндин муһәббитимни издәймән. Униңға еришсәм «мәндин қалиду чоқум бир из» дәймән. Еһ, сөйүмлүк хәлқим, упримас тәхтим, сән бәзидә өзәмни өзәмгә көрситидиған болсаң әйнигим, бәзидә берикәтлик дәстихинимдики пиялә сәнки, саңа егилиштин һөзүрлиниду қәддим-җәйнигим. Шуңа саңа болған муһәббитим түгимәйдиған нахшиниң соғулмайдиған булиғи. Шуңа сени язидиған болсам, чарчимайду илһамимниң ат-улиғи. Чүнки сән оқуп-оқуп түгәткили болмайдиған улуқ әсәрсән. Оқурминиңни тәвакәлчилик йоллириға башлайдиған қәйсәрсән. Шуңа вақти-саати келип, ятсамму тупраққа бағримни йеқип, сән мәңгү үзүлмәйдиған әзим дәриядәк турисән еқип. Хәлқим, сени қанчилик язсам, маһийәт теғиңни қанчилик қазсам, сениң туғма яки һаятта еришкән пәзиләтлириңни...  шунчилик тапқан болимән. Һәсәтхорларниң йоллиримға колиған ора-хәндәклирини хәтәрсиз һалға кәлтүрүп, япқан болимән. Биләмсән хәлқим мениң, мәрданилиғиңни шеирлиримниң мәзмуни қилиш әзәлдин әһдим. Өзәмгә қарита ишәнчим болғачқа, зор, шеиримму һечкимниң алдида бойнини қисмайду — болмайду хор. Шуңлашқа ой-пикир көчәтлирим сүръәтниң пинһанида туруп қалмастин чечәк пәслигә киридиған болиду. Вижданимниң алдида гәвдисини керидиған болиду. Мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим йенида бармән. Һазирмән. Мән билимән, йеңи ғайә болған йәрдә кона адәт, уқумлар өмүр сүрәлмәйду. Йеңи ғайә болмиған йәрдә йеңи пикирләр туғулмайду, төрәлмәйду. Шуниң үчүн мән һазир билән қанаәт һасил қилмаймән. Қолда бар нәрсилиримни өзәмгә қорған — пасил қилмаймән. Йәнә тохтам судәк бир йәрдә туруп қалмай, йеңи ғайә издәп алға маңимән. Мәхситимгә йетиш йолида җапа-мәшәқәтләрни вақитниң чеккисигә таңимән. Чүнки мән үчүн вақит — пурсәт. Вақит — кәлтүргүчи нусрәт. Шундақ екән, мән мошундақ пурсәттин пайдилинип, қолға кәлтүргән нусрәтлиримни айландуримән муһәббитимниң қизилгүллирини ечилдуридиған мунбәт тупраққа. Шу чағда хәлқим, сән егә болисән сап һаваға, хушбой пураққа. Мән шаир екәнмән кәмтәрликни халаймән, һакавурлуқни жираққа палаймән. Кәмтәрлик дегән болупму шаирға яришиду. Һакавур болсам, маңа кимләр зоқ билән қаришиду. Шундақла мән йәнә қуш болушум керәк, самавий бошлуқларда учидиған. Мән ашиқ болушум керәк, кәлгүси истиқлал — утуғумни қучидиған. Шуңа қанчилик йоқитишларда болай, өзәмгә өзәм һаза ачмаймән. Алдимға йолуққан тосқунларни бөсүп өтимәнки, улардин қачмаймән. Сәвәви, мошу күнләрдә билмигән шаир өзлүгидин парлашни, башлиған болиду өзини-өзи харлашни. Мән шан-шөһрәт мәслигидә азмаслиғим үчүн, өз мәнпийитимни дәп тағ-кан қазмаслиғим үчүн, йәнә уйғурумниң көңүл гүлшәнлиридин бәһир елишим үчүн, өчмәс от болуп лавулдап йенишим үчүн, үмүтсизликниң чапинини қайтидин учамға артмаслиғим үчүн, һаят мусапилирини нурландуридиған йеңи ғайә — мәшъилимни тәтүр қоллириниң өзлири халиған тәрәпләргә тартмаслиғи үчүн, өзәмни өзәм күтимән. Хәлқим сәллә бәхитсизликкә йолуқтиму болди, һәсрәт жутимән. Чүнки мән шаирмән. Нәдә болсун, хәлқим йенида бармән. Һазирмән.