• Йеңилиқлар
• 03 Сәуір, 2014

Баһардин бәһримән болуңлар

Аблиз ҺЕЗИМ/Мән қуяшни яхши көримән Мән қуяшни яхши көримән. Һәрқачан уни мәдһийиләп жүримән. Бирақ, униңдин болсам жирақ, айрилимән тәптимдин, йеқинлашсам, әптимдин... Баһар шамили Баһар шамили тәбиәтни тазилайду. Тәбиәтниң тап-таза болушини арзулайду. «Шуңлашқа, — дедим өзәмгә-өзәм, — сәнму пикир еқинлириң билән көңүл гүлшәнлиригә ширилдап кир. У йәрдә қалмисун десәң, паскиничилиқтин из һечбир». Баһардин бәһримән болуңлар Қарларһөтмә-төшүк болуп кетипту, худди оқлар тешивәткән тамдәк, музлар парчә-парчә болуп кетипту, худди мәсниң қолидин чүшкән кәткән бокал-җамдәк. Әгиз сулар һәр йәрдә ақмақта. Күн меһир-муһәббити билән самадин бақмақта. Қишичә қеп-ялиңач болуп қалған дәл-дәрәқләр вуҗудини йопурмақлири билән йепипту. Гүлләр булбуллар авазидин һалавәт тепипту. Мән болсам, зеһним ечилип, кәтмәйдиған болдум көрүнгән ишларға чечилип... Һәй, баһар, сән бирла пәсилниң меһминисән. Бирла пәсилгә беғишлиған нәпәс-демиңни сән. Вақитниң һоқуқи болсиму алдимиздин өтүшкә, бизни тәйярлиған сени қарши елишқа-күтүшкә. Шуңа қалған болсақму қишичә «Қағҗирап-қуруп», әнди яшаймиз иш-әмгәккә өзимизни уруп, көңлимиз ечиливатқанда, гүллириң димақлиримизға хушпурақлирини чечиватқанда. Деди Сада: «Мәйли Шаһ, мәйли болуңлар гада, баһар силәр үчүн келиватқандекин, йоллириңларға чимәндин паяндаз селиватқандекин, униңдин бәһримән болуңлар. Шу чағда узириду қолуңлар!». ән халаймән Мән халаймән адәмләргә йеқишни, улар билән бир ой, бир еқинда еқишни. Уларниң көңлидин чиқиш үчүн һәрқандақ җапа-мәшәқәтләргә төзимән. Белиқтәк суниң еқишиға қарши үзимән. Мән қачанки хәлқимниң роһидин роһлинимән, өзәмгә-өзәм зоқлинимән...  «Пишқан» пикирләр Қандақ яхши өзәң үчүн ишләп асраш, қандақ яхши өзәңниңла әмгәк мевәңни асраш. Кийимиң пүтүнму, қосиғиң ач әмәсму, шу көңлүңниң тоқлуғи. «Хәлиқ үчүн ишләймән» дегиниң — әқил-һошуңниң йоқлуғи. Өмүр дегән бирла келиду, кетиду. Уни һәркимгә бөлүвәрсәң, қайси биригә йетиду. Әслидә һаят өзини күтүштин башлиниду. Буни чүшәнмигәнләр тәғдирниң қоли арқилиқ «Сәмәрқәнд алмисидәк чөлләргә ташлиниду». Кәңликни кинәймән Кәңликни кинәймән яхшилиқлар маңила мәнсүптәк, мәнму Җәмшит шаирдәк кәңликни кинәймән. Қисиливатсам, тарчилиқта қеливатсам, кәңликни кинимәй нетәймән. Мән уни кинәймәнла әмәс, издәймән. «Рапавити маңиму тәгсекән тез» дәймән. Чүнки «Тар йәрдә аш йегәндин, кәң йәрдә муш йегән яхши» әмәсму! Шундақ екән, униңға йетәлмигидәк мән шунчилик пәсму? «Йәп-ичиш тәң, сол немишкә, дегәндәк, кәң» яки маңа азадә жүргидәк кәңликниң несип болмиғиниму, әгәр шундақ болса, беғубар көңлүмниң толмиғиниғу. Хатирҗәмлик керәк Болмисамму «Паһ» дегидәк зерәк, мениң дәйдиғиним: «Бизгә хатирҗәмлик керәк». Өйдә болсам, дараңлиғандәк бахшиниң депи, аялимниң «у йоқ, бу йоқ» дегән гепи. Мәлидә болсам, хошниларниң қоралиридин, той-төкүндә болсам, залниң төридин яңриған, адәмниң қулақ-мейисини йәйдиған шалғут музыкиларниң үни маңа топ-тоғра келиду, бурулиду. Кочиларда жүрсәм, көз алдимдила машинилар машиниларға урулиду. Қәдәм-қәдәмгә, бир-биригә келишниң орниға ярдәмгә-һәмдәмгә... Шуниң үчүн «бизгә хатирҗәмлик» керәк дәп вақираймән. Демим ичимгә чүшүп кәткичә җақираймән. Бирақ уни аңлайдиған киши йоқ. Мошу күндә һечкимниң өзидин башқиларға нәп бәргидәк иши йоқ. Шуңа хатирҗәмликкә болған тәшналиғим қанмай келиватиду. Көпчилик хатирҗәмликкә йетишниң койида көймәй-янмай келиватиду. Бар-йоқниң арисида Раст, мән йәрдә әмәс, гоя чәксиз муһитта яшаватимән. Бирақ, уссап-чаңқап қахшаватимән. Раст, мән өзәмни чүшәнгәнләрдин алимән меһир-еһсан. Бирақ, мошу күнләргичә болалмидим иши оңдин кәлгән инсан. Раст, мән «маканим» дәп билимән ават бир шәһәрни, бирақ, көрмидим өзәмгә мәнсүп болған таңни-сәһәрни... Демәк, мән тәғдирниң түзгән плани — чарисида, өмүр сүрүп келиватимән бар-йоқниң арисида... Еһтиятчан адәм Көп адәмләр өзигә-өзи сөзлимәйду. Өзини-өзигә сөһбәтдаш қилишни көзлимәйду. Худди өзиниң янфониға өзи телефон қилип бақмиғандәк. Яки өзини-өзи махтиса, у көрүнгинигә яқмиғандәк. Лекин  мениң қачан көңлүм асмини ғәшлик булутлири билән толиду, өзәмниң-өзәмгә сөзләйдиған вақитлирим болиду. Амма бу адитим маңа болиду нәп бәргәндәк, өтмүштә бир пухраниң падишаниң залимлиғини башқиларға ейтиштин еһтият қилип, чөлдики бир қудуққа берип дәп бәргәндәк, шуңлашқа бу адитимни бүгүнки күнгичә ташлимай келиватимән. Чүнки, пикир-ойлиримни көрүнгинигә ейтип жүргән вақитлиримдикидәк көзлиримни яшлимай келиватимән. Кәлсәңчу маңа Сәнғу тонумайсән мени, мән болсам издәпла жүримән сени. Издәпла жүримән кәчтә-ахшамда, тәрипләп нахшамда... Бирақ тапалмидим, бармидим нәләргә. Кәлсәңчу, дегәндәк «бир новәт әргә» сән билән һәҗәп әмәс, арманлиримға йәтсәм, баһар шамаллиридәк яйрап кәтсәм... Кәлсәңчу маңа. Изһар қилсам дәймән қәлбимни саңа. Ялғанчи дуния Бәзидә пурап қойғандәк җа гүлләрни әлмисақтин қалған. Бәзидә бирсиниң хошаллиғиға қошулған болуп, күлүп қойимән ялған. Бәзидә уни көрсәм «әһвалиң қандақ?» дәп, буни көрсәм «әһвалиң қандақ» дәп, уларни ялғандин сөйгичә, «отниң ичидила көйсәм болмамду дәймән униң тешида көйгичә», қандақ амал, күндин-күнгә тепишниң орниға камал, ялғанчилиқтин айрилалмай келиватимән, растчиллиқниң йолиға өзәмни салалмай келиватимән. Шуниң үчүн бирси билән олтириш-сорунларда раст болғини билән тост тутқиним, қеп-қизил ялғандур уни өзәмгә дост тутқиним. Ялғанчилиқ әшундақ маңа охшашларниң барлиғидин өзидин озғачқа, Тәңримизму ялғанчиларниң қоллирини узун қилғачқа-созғачқа, «Ялғанчиниң қуйруғи бир тутам» дегән мақал ақлиялмай келиватиду өзини. Көпчиликму растчилларға қариғанда убдан аңлиғачқа ялғанчиларниң сөзини. Әгәр болуп қелип башқиларниң ғемини йәйдиғанлар, йәни «буниң ақивити немә болди?» дәйдиғанлар, мениң җававим шуки, дегәндәк «шәһәрни хунтәйҗи алди», мошу күнләрдә ялғанчилар әтива болуп қалди. Һәй, ялғанчи дуния! Бир қәләмдаш достумға Раст, көрмигиниңиздин көргиниңиз көп, яратқанлириңизниң көпи гүлки, әмәс чөп. Бирақ, һакавурлуғиңизни ат көтирәлмәйду. Ат көтәрсиму «ят»  көтирәлмәйду. Неманчә еғирсиз, кәмтәрликниң «мүрисигә» чүшкән йеғирсиз. Мениңчә, адәм үчүн әң қорқунучлуқ нәрсә әмәс чөл-җәзиридә ялғуз-йеганә қелиш, хәлқи аләм алдида уларға ят-беганә болуп қелиш. Ейтиңа, мениң бу пикримгә қандақ қарайсиз, қәләмдаш достум?! Мошу күнләрдә оңи билән солини пәриқ етәлмәйдиғанларму «Союлмисун, дәп жүрүватқанда «постум». Үмүтсиз адәм Әмәлгә ашуруп өзәмни-өзәм билишни, қояйчу зади буниңдин кейин өзәм билән өзәм дәрт-талаш қилишни. Гәрчә болсамму һәр җәһәттин пакиз-таза, икки қәдимимниң биридә қарши еливатса мени бала-қаза. Йәнә болсамму мәрт-очуқ қол, мошу күнләргичә несип болмайватса маңа ақ йол. Ким қоюпту мән пеқирға шан-шөһрәтни дост тутқили, һәсәтхорларни көпәйтип, аһ уруп, қан жутқили, әмәлгә ашуруп өзәмни-өзәм билишни,  қояйчу зади өзәм билән өзәм дәрт-талаш қилишни. Чүнки яшлиғим кәлмигәндәк әслигә, бәрибир, йетәлмәйдекәнмән һәқиқәтниң вәслигә. Үмүтүм Бәзи чағларда шатлиқ-қайғу ичидә, қайғу шатлиқ ичидә болғандәк, аман-есән жүргинимниң өзигә қарап һис қилсам көңлүмни толғандәк. Сән көз алдимдила әмәс ичимдә, күндүздила әмәс кечимдә, бир-биригә зит болған пикирлирим билән бири йәнә бирини өзигә тән көрмәйдиған зикирлиримни бир-биригә қошуш үчүн күч чиқирисән. Ғәпләт уйқисидин охиналмай қалған күнлиримдә таң ғоризидәк мени ойғитисән — қулақ түвүмдә қичқирисән. Үмүтүм, бәзи күнлири лолилардәк турақсиз болуп, йәни шуниң кесиридин роһи җәһәттин чүшкүнлүккә учриған чағлиримда, қолға үгәткән кейигимдәк ятисән ишәнгән тағлиримда. Шуниң үчүн мән сәндин айрилмисамла мени пәллидин-пәллигә йәткүзисән. «Гуман» атлиқ туманни көңүл асминимдин кәткүзисән. Мундақ вақитларда йеңи ғайәмниң йеңи юлтузлири җәвлан қилип өзлирини, һәсәтхорларниң алақ-җалақ қиливетиду көзлирини. Сениң чечилғанни жиғиш, йеримлашқанни пүтүн қилиш болғачқа карамитиң, мениңдәк дәвирдин артида қалған «асқақ-чолақларниң» қиливатқан «содилирида» көптүр беридиған дарамитиң... Үмүтүм, сениңдин пайдиланмақчи болған екәнмән (мәнмичу, көрүнгән боранға егилсәмму сунмайдиған лекин мән) һаҗитим чүшиду, әлвәттә, пикир қилишқа, тоғра кәлгәндә һәқиқәтниң қилини қириққа тилишқа. Чүнки мән адәмму, тепип бир амалини, өзәмгә өзләштүрүшүм лазим һаятниң роһимға тән болған қудрәт камалини. Тиксәмму барлиғимни доға, тапқан яхшилиқ, яратқан мөҗүзилиримни замандашлиримға қилишим керәк соға. Шу чағда мәнла әмәс, мениң һәқәмсайлиримму, адәткә айландуруп көңүл гүлшәнлирини чағлашни, башлаветиду өзлүгидин парлашни. Үмүтниң үнүми Сән иҗазәт алмайла қалған чағлириңда мәндин кәткән, авазим қачан, дәйсән, саңа йәткән. Мошу қетимдиму еғизимдин чиққан сениң исмиң хелә йәрләргичә сени қоғлап баққан, саңа йетәлмигәчкә, сән шу кәткәнчә ғайип болған едиң, худди қуйруқлуқ юлтуздәк аққан. Шуниңдин кейин мән гоя шан-шөһрәткә егә болған адәмдәк ялғуз қалған. Шуңа һазир ишәнгим кәлмәйду шунчә жиллар биллә өткинимизгә ишәнгини болмиғандәк сөзләргә ялған. Шуниңға қариғанда, биз шатлиқ билән қайғудәк яки муһәббәт билән нәпрәттәк бир-биримиздин айрилалмиғидәк бир пүтүн гәвдигә айлинип кетәлмигән екәнмиз, бир-биримизниң һал-муңиға йетәлмигән екәнмиз. Һелиму мениң үмүтүм бар екән (Үмүт дегән — һәрқандақ йәрдә кишигә һәрқандақ йәрдә қолдаш-яр екән), шу роһи җәһәттин чүшкүнләшкән чағлиримда мени йөләп келиватиду қудрәт-күч болуп, болмиса, көңүл гүллирим аллиқачан кетәтти полишип, солуп...