• Йеңилиқлар
• 10 Сәуір, 2014

Елимизниң утуғи — бизниң утуғимиз

Мәлумки, қандақту-бир 20 жилдин сәлла ошуқ вақит ичидә мустәқил елимиз — Қазақстан Җумһурийити қолға кәлтүргән барлиқ утуқлар, мәйли у ички яки ташқи сәясәттә болсун, пәқәт елимизда қелиплашқан сәясий турақлиқ, милләтләрара вә динларара разимәнлик, милләтләрара достлуқ-иттипақлиқ нәтиҗисидә қолға кәлтүрүлгәнлигини биз яхши билимиз. Бу йәрдә әң алди билән Дөләт рәһбири — Милләт Лидери Нурсултан Әбиш оғли Назарбаевниң дана сәяситини, униң келәчәкни пәмләшни билидиған хислити түпәйли елип берилгән вә күтүлгән нәтиҗиләрни бериватқан җәмийитимиз һаятиниң һәрхил саһалиридики ислаһатларни тилға алған орунлуқ. Әйнә шундақ ислаһатларниң бири буниңдин 19 жил илгири қолға елинди. У елимизда истиқамәт қиливатқан барлиқ хәлиқләрниң мәдәнийитини, тилини, урпи-адәт вә әнъәнилирини техиму тәрәққий әткүзүшни мәхсәт қилған Қазақстан хәлқи Ассамблеясини қуруш ғайиси еди. Мана шуниңдин буян дуния етирап қилған бу қурулум һәқиқий мәнасида хәлиқ институтиға айланди. Биз бүгүн гүлләнгән вә тәрәққий әткән,  дуниядики әң илғар әллик дөләтниң қатариға киришни мәхсәт қилған умумөйүмиздә — Қазақстанда яшаватимиз. Шуниң билән биллә барлиқ милләтләргә тәәллуқ болған миллий әнъәниләрни бейитип, техиму риваҗландурушни, хәлиқниң турмуш шараитини егиз балдаққа көтиришни нишан қилған вә Милләт Лидери дәп тонулған Президент Нурсултан Назарбаев рәһбәрлик қиливатқан гүлләнгән, мустәқил Қазақстанда һаят кәчүрватқанлиғимизниң өзи бир бәхит. Буни ейтиватқинимниң сәвәви, елимизға кәлгән нурғунлиған чәтәлликләр дайим Қазақстанни вә униң Тунҗа Президенти Нурсултан Назарбаевниң исмини пәхирлиниш илкидә тилға алиду. Мундақ пәйтләрдә адәмдә өз-өзидин мәғрурлиниш һиссиятлири пәйда болидекән. Мениң һәрхил милләт вәкиллиридин тәркип тапқан достлирим нурғун. Хизмитимдиму башқа милләт вәкиллири билән қоюқ арилишимән. Уларниң тили вә дини башқа болғини билән дили бир, мәхсәт-муддиаси бир. Әйнә шундақ бирликкә дәвәт қиливатқан вә униң турмуш тәрзимиздин мустәһкәм орун елишиға асас болуватқан нәрсиләрниң арисида әң муһим рольниң Қазақстан хәлқи Ассамблеясигә тәәллуқ екәнлигини алаһидә тәкитлигүм келиду. Дөләт рәһбири өзиниң бир нутқида: «Мәдәний вә диний җәһәттин көпхиллиққа қаримастин, биз елимизда течлиқ билән сәясий турақлиқни сақлап қалдуқ. Шуңлашқа Қазақстан 130 этнос билән 17 конфессияниң вәкиллири үчүн өз өйи болуп қалди. Гражданлиқ течлиқ билән милләтләрара разимәнлик — бизниң әң муһим қәдрийәтлиримиздур» дегән еди. Дәрһәқиқәт, қазақстанлиқларниң өзара достлуғи билән бирлигиниң сақлинип, йәниму мустәһкәмлиниши, сәясий турақлиқ билән гражданлиқ разимәнликниң мустәһкәмлиниши елимизниң тәрәққияти үчүнла әмәс, шуниң билән бирқатарда хошна дөләтләрдики течлиқниң, турақлиқниң, достлуқниң сақлинишиғиму капаләт болмақта. Әнди Қазақстан хәлқи Ассамблеясиниң тәркивидә паалийәт елип бериватқан барлиқ миллий мәдәнийәт мәркәзлири тәрипидин әмәлгә ашурулуватқан мәдәний чарә-тәдбирләрму алаһидә диққәткә сазавәрдур. Шәхсән мән әйнә шундақ ҚХАниң достлуқни, қазақстанлиқ вәтәнпәрвәрликни, турақлиқ билән разимәнликни шиар қилған нурғунлиған чарә-тәдбирләрниң тәшәббускари болдум вә уларниң әмәлиятта өз әксини тепишиға бир кишилик һәссәмни қоштум. Буни мән аброй яки шан-шөһрәт үчүн әмәс, бәлки гражданлиқ борчум сүпитидә әмәлгә ашурғанлиғимни алаһидә қәйт қилғум келиду. Ахирида шуни ейтмақчимәнки, алдимизда өтидиған ҚХАниң ХХІ сессиясидиму ата-бовилиримиздин келиватқан вә әсирләр давамида қелиплашқан достлуқ риштисини өсүватқан әвлатниң вуҗудиға сиңдүрүшни көздә тутқан, шу арқилиқ әҗдатлар мирасиға садақәтлик болушқа үндәйдиған муһим қарарларниң қобул қилинидиғанлиғиға ишәнчим камил. Раһиләм МӘХПИРОВА, «Нур — Дем» мутәхәссисликни мукәммәлләштүрүш вә билим мәркизиниң баш мудири, Қазақстан хәлқи Ассамблеясиниң әзаси. Шахисмайил АСИЕВ, «Ахыска» түрк этномәдәнийәт мәркизи рәисиниң орунбасари: —            Кеңәш Иттипақи ғулап, униң тәркивидики дөләтләр өз мустәқиллигини алғанда хәлиқ бираз гаңгирап қалғанлиғиму сир әмәс. Хошна дөләтләрдә қанлиқ вақиәләрму йүз бәрди. Худаға шүкри, вәтинимиз — Қазақстанда течлиқни сақлап қалдуқ. Президент Н.Назарбаевниң тәшәббуси билән милләтләрара разимәнлик саһасида өзимизниң моделини кәшип қилдуқ. Қазақстан хәлқи Ассамблеяси дуния тәрипидин етирап қилинған гражданлиқ институт дәриҗисигә йәтти. Униң тәҗрибисини дуния дөләтлири үгиниватиду. Қазақстанда миллитидин, диний етиқатидин қәтъий нәзәр, һәрбир адәм тәңһоқуқлуқ. Елимизда һәрбир милләткә өзиниң ана тилини, мәдәнийитини, сәнъитини, әнъәнилирини сақлап вә тәрәққий әткүзүшкә барлиқ шараитлар яритилған. Қазақстанда яшаватқан түркләрму миллий урпи-адәтлирини тәрәққий әткүзүп келиватиду дәп ишәшлик ейталаймән. Һазир елимиздики 46 мәктәптә түрк тилини үгитиш мүмкинчилиги яритилған. Мәктәпләрдә оқуватқан түрк яшлириниң 75 пайизи дөләт тилида билим еливатиду. ҚХАниң новәттики сессияси җәмийитимиз һаятидики муһим вақиә болуп қалидиғанлиғи ениқ. Бүгүнки таңда дунияда қелиплашқан вәзийәт турғусидин қарисақ, Ассамблеяниң ролини, маһийитини техиму ашуруш керәк дәп ойлаймән. Абубакир ВОЙНЦЕ, Қазақстанлиқ туңганлар бирләшмисиниң рәиси: — Қазақстанниң утуғи дәп мәккәм һули бар турақлиқни көрситишкә болиду. Униң асасида болса, милләтләрара мунасивәтләрдики уйғунлуқ ятиду. Әнди мошу динларара, милләрләрара разимәнликни, течлиқни, өмлүкни сақлап вә тәрәққий әткүзүштә Қазақстан хәлқи Ассамблеясиниң роли алаһидә. Бу пикир һәрдайим ейтилип келиватиду һәм мән уни тәкрарлисам артуқ болмас дәп ойлаймән. Һазир Қазақстанда 70 миңдин ошуқ тунган бар. Миллитимиз вәкиллири җәмийәтниң һәрхил саһалирида әмгәк қилип, Конститутция тәрипидин капаләтләндүрүлгән барлиқ һоқуқлардин пайдилиниватиду. Туңганлар зич яшаватқан җайлардики мәктәпләрдә тилимизни үгиниш үчүн шараитлар яритилған. Буниң милләтниң тарихини, мәдәнийитини, әнъәнилирини сақлашқа зәмин яритиватқанлиғи сөзсиз.  ҚХАниң новәттики сессиясиниң мавзуси — «Қазақстан-2050» Стратегияси: течлиқ, мәнавият вә разимәнлик мәдәнийити» дәп бәлгүләнгәнлиги мәлум. Демәк, сессиядә бу қәдрийәтләрниң мәзмуни кәң тәһлил қилинидиғанлиғиға ишәнчим камил.