• Дидар ғенимәт
• 19 Маусым, 2014

Һиссиятқа толған дәқиқиләр

1964-жили Яркәнт шәһиридики Киров намидики мәктәптин 26 нәпәр қиз-жигит учум болған еди. Мана арилиқтин әллик жил өтүпту. Йерим әсир. Һазир Яркәнттә әйнә шу синипдашларниң төрти истиқамәт қилиду. Қалғанлириниң алди  Россиядә, кәйни Қирғизстанда охшайду.  Қизиқ йери, йеқинда  йерим әсирдин бери Россиядә истиқамәт қиливатқан Сергейдин (уни синипдашлири шундақ атайду, әсли исми Сейитҗан — Б.С) яркәнтлик синипдашлириға хәт кәпту. «Синипдашлиримни бәк сеғиндим...», дәп башлапту у хетини. Сергей өз хетидә синипдашлар билән биллә жутдашлирини, тонур нанни, ләңмәнни, қисқиси, уйғурни бәк сеғинғанлиғини изһар қипту. Синипдашларниң әллик жиллиқ учришишиға мошу хәт түрткә болди. Раст, бу учришишқа синипдашлар түгәл қатнишалмиди. Жигирмә алтә балиниң төрти  аләмдин өтүпту. Синипдашлар һөрмитигә йейилған дәстихан әйнә шу мәрһумларни әскә елиштин башланди. Шуниңдин кейин мәзкүр баш қошушниң уюштурғучилири болған Дилбирим Һашимова билән Бибинур Қурбанова дәстиханға риясәтчилик қилип, синипдашларни бир-биригә тонуштурди. Россиядин кәлгән истипадики полковник Сергей Зәрипов, өзбәкстанлиқ Һакимҗан Қавашев, қирғизстанлиқ Айшигүл Ариповалар биринчиләрдин болуп сөзлиди. Андин өз вақтида сода саһасиниң йетүк мутәхәссислири болған Әркин Лоқманов билән Иззәт Ибрагимова бешидин өткән иссиқ-соғларни ейтип бәрди. Әлвәттә, синипдашлар балилиқ чеғида бешидин өткән сәргүзәштиләрниму сөзләп зерикмиди. Синипдашлар бағчидин мошу кәмгичә қол йетилишип келиватқан Әмирдин Сабитов билән Иззәт Ибрагимованиң пак муһәббити һәққидә ейтишип, бирар күлүштуқ. Мошу йәрдә риясәтчиләр тоғрилиқ икки еғиз гәп. Уларниң һәр иккиси тонулған устазлар. Дилбирим Һашимова көп жиллар Алмутидики муәллимләрниң билимини мукәммәлләштүрүш институтида ишлиди. Һазир шәһәрдики лингвистикилиқ колледжда мудирниң вәзиписини атқуруватиду. Бибинур Қурбанова болса Уйғур наһийәсидә устазлиқ қилип, көплигән шагиртларни тәрбийиләп чиқти. Әтиси синипдашларниң учришиши Талғир наһийәсиниң Қизил Ғәйрәт йезисида туридиған синипдиши Патигүл Ашитованиң өйидә давамлашти. Бәхтишат СОПИЕВ. Йеқинда буниңдин 50 жил илгири Челәк йезисидики Абай намидики мәктәпни тамамлиған сабиқ синипдашлар учрашти. Бир қаримаққа 10-15 адәмниң топлишип туруши аддий бир көрүнүш. Улар мирасгаһниң йенида турғачқа зиярәтчиләр болса керәк дәп ойлишиңиз мүмкин. Лекин бүгүнки синипдашлар учришишиға қатнишиш үчүн жиғилған бу адәмләрниң һәрбири өткән 50 жил давамида алим, агроном, ихтисатчи, инженер, қисқиси, һәрхил кәсипләрни егиләп, җәмийәт тәрәққиятиға мунасип үлүшини қошти. Өткән 50 жил давамида қанчилик бәхит яшлири төкүлгән болса, шунчилик надамәт тамчилири ақти. Сабиқ синипдашларниң алдида һазирқи Алтынсарин намидики мәктәпниң мудири М.Ахметова сөзгә чиқип, билим дәргаһида атқурулуватқан ишлар, қол йәткән муваппәқийәтләр һәққидә тәпсилий тохталди. Өз новитидә сөз алған сабиқ шагирт Турсынбай Шыңысбаев мәктәпкә ялдама сүпитидә өз иҗадидин пүтүлгән төрт китавини соға қилди. Синипдашларниң мәзкүр учришишиға қатнашқан бирдин-бир устаз, рус тили вә әдәбияти пәниниң муәллими Мереке Заманбек қизи зор һаяҗан-тәвриниш илкидә мундақ деди: —            Мән институтни тамамлапла, ишқа кәлгиним үчүн силәрдин 5-6 яшла чоң едим, — деди устаз. — Шуңлашқа силәр билән тәң күлүшүп, тәңла жүгрәп жүргиним һели ядимда. Пат-пат көрүшмигәнләрниң қияпитини унтуп қалған болсамму, лекин жүрәк сезидекән. Қияпитиңлар қисмән болсиму ядимда қапту. Андин дәсләпкиләрдин болуп сөз алған сабиқ шагирт Нурәхмәт Ибрагимов өз сөзидә 11-«В»синипида қазақ балилириниң, әнди 11-«Г» синипида уйғур балилириниң оқуғанлиғини, лекин миллитидин қәтъий нәзәр, икки синип оқуғучилири худди бир аилиниң балилиридәк өткәнлигини, бүгүнки учришишни икки синип оқуғучилириниң бирлишип уюштуруватқанлиғи балилиқ чағлардила шәкилләнгән достлуқниң ипадиси екәнлигини тәкитлиди. Икки синиптин жиғилған жигирмигә йеқин сабиқ шагиртлар өзлириниң өткән жиллар давамида елип барған паалийити, җәмийәттә тутқан орни, һазирқи әһвали, пәрзәнтлири һәққидә сөһбәт қурди. Зияпәт давамида өзара муңдашқач көңүллирини көтирип, яңливаштин өсмүрлүк дәвригә йенип кәлгән «оқуғучилар» буниңдин кейин һәр жили мошундақ учришип турушқа келишти. Мәһәммәтҗан  ҺАПИЗОВ. Әмгәкчиқазақ наһийәси. Бийил Уйғур наһийәсиниң Довун йезисидики оттура мәктәпни дәсләпки қетим тамамлиғанларниң 20 жиллиқ учришиши болуп өтти. Шу күни шундақла Довун мәктивиниң 8-синипини йерим әсир илгири тамамлиған ака-һәдилиримизму 50 жиллиқ учришишқа қәдәм тәшрип қипту. Балилиқ дәврини жутумизниң қучақ йәтмәс седилириниң сайилириға қоюп, топилиқ йоллириға көмүп, җигдилик бағлириға ташлап кәткән бу қиз-жигитләр кәң-таша елимизниң җай-җайлирида билим елип, хизмәт қилди, бала тәрбийиси билән бәнт болди. Һазир уларниң һәммиси дегидәк пенсия йешидики бовай-момайлар. Уларниң арисидин ҖУЭМ рәисиниң орунбасари Нурмәһәммәт Палтахуновниң исмини көпчилик яхши билиду десәкму болиду. У хәлқимиздә өзиниң сахавәтлик ишлири билән көзгә чүшкән оғланларниң бири. Һевизәм Һапизова болса, узун жиллар давамида Панфилов педучилищесида устаз болуп ишләп, һөрмәтлик дәм елишқа чиққан. Шундақла йеқимлиқ авази билән тонулған нахшичи. А.Камалов мәктәптә, кейин училищеда муәллим болуп, көплигән шагиртларни һаятқа учум қилған пешқәдәм устаз. В.Ваҗитов болса, узун жиллар сетиқчи болуп ишлигән, һазир шәхсий тиҗарити билән бәнт. Учришишта сөз алған Уйғур наһийәлик ағриқханиниң баш врачи Ғ.Қадиров, Дардамту йеза округиниң вәкили К.Бақтыбаев, наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси З.Мәмиров, пешқәдәм устазлар Г.Турсунова, Х.Абдурахманова, сабиқ жигитбеши С.Тохтахунов, йезидики мәктәпни селишта көп күч чиқарған, «Йолчи» колхозиниң сабиқ рәиси Т.Мәрүпов муәллимләргә өзлириниң қәлб сөзлирини изһар қилғач, 20, 50 жиллиқ учришишқа кәлгән «оқуғучиларни» қизғин тәбриклиди. Мәктәп мудириниң вәзиписини атқурғучи Р.Қәмәева өткән оқуш жилидики мәктәп коллективиниң қолға кәлтүргән утуқлири билән бәзи йешилмәй қалған мәсилиләр һәққидә ейтип өтти. Учришишниң ахири оқуғучилар тәрипидин тәйярланған концертқа улашти.

Һәмраҗан ҮМБЕТОВ,

Довун оттура мәктивиниң муәллими.

Уйғур наһийәси.