• Йеңилиқлар
• 14 Тамыз, 2014

Узун сөзниң қисқиси...

Уйғур қедимий китабәтчилик мәдәнийити — узун тарихий тәрәққият җәриянида пәйда болуп, риваҗлиниш вә мукәммәллишиш басқучлирини бесип өткән. У өзиниң тәрәққият йоли давамида тәсири зор болған гүллиниш дәвирлирини бәрпа қилип, Махмут Қәшқәрий, Йүсүп Хас Һаҗип қатарлиқ онлиған әрбапларниң, алимларниң, язғучи-шаирларниң китаплири арқилиқ мошу бир алтун дәвирни хәлқимизниң мәшъәлдәк нурлуқ абидисигә айландурған. Намлири пүткүл дунияға мәшһур «Түркий тиллар дивани», «Қутадғу билик», «Әтәбәтүр һәқайиқ» охшаш бебаһа әсәрләр уйғур китабәтчилик мәдәнийитиниң өлмәс дурданилири вә шаһидлиридур. Улар та бүгүнки күнгичә өз әһмийитини йоқатмай, әтивалинип сақлинип, кәң хәлиқ аммиси тәрипидин һәвәслинип оқулмақта. www.karvan.cn Дап — соқма миллий чалғу болуп, уйғурлар арисида умумлашқан, узун тарихқа егә хәлиқ музыка әсвави. У думбақ типидин тәрәққий қилған, өзи чәмбәр шәклидә кәлгән. Авази җошқун, өзи йеник, елип жүрүшкә вә челишқа әплик. Қол алиқини һәм бармақлири билән уруп челиниду. Дапниң гәрдиши асасән үҗмә яки яңақ яғичидин, үзлүги ат, илан яки өшкә терисидин ясилиду. Узлүги мәхсус илан терисидин ишләнгән дапниң ихтидари техиму жуқури болиду. Гәрдишниң диаметри 20 сантиметрдин 60 сантиметрғичә келиду. Қелинлиғи бир сантиметр, егизлиги 5-6 сантиметр әтрапида болиду. Гәрдиш ичигә нурғунлиған мис яки төмүр һалқилар есилиду. Улар саз орунланғанда әҗайип шилдирлап, қошумчә аваз бериду. Дапни йәккә челишқа һәм башқа чалғу әсваплири билән тәңкәш челишқа болиду. www.mіsranіm.com