• Замандаш
• 21 Тамыз, 2014

Алий пәзиләт егиси

Тәһрират тапшурмиси билән Алмута шәһириниң Жетису-4 микрорайонида истиқамәт қилидиған, җумһурийитимиз санаитиниң тәрәққиятиға салмақлиқ үлүш қошқан вә мошу күнләрдә һаятиниң 70-даваниға көтирилгән Бәһрим ака Норузовниң өйигә, мошу жутниң баш жигитбеши Марат ака Қаватов билән кетип барғинимизда «Қандағирақ кишиду, гәп-сөзимиз қамлашса болаттиғу», дегән әндишә бешимдин өткән еди. Амма, өйгә келип, босуғини атлишимиз биләнла байиқи орунсиз хиялларға берилгинимгә хиҗаләт болуп қалдим. Чүнки саһипхан бизни пәқәт хуш чирай, иллиқ қарши елипла қалмай жигитбешидин «Жут ичи течлиқму? Һәммиси аманду?» дәп сориғини мениңда алаһидә тәсират қалдурған еди. Кәң йейилған дәстихан әтрапида сөһбитимиз қизғин давамлишиватиду. Сөһбәт мавзулири һәрхил. Асасән икки мөтивәр жути тоғрисида көпирәк гәп қозғаватиду. Бираз вақиттин кейин мениң «Бәһрим ака әнди өзиңиз һәққидә қисқичә ейтип өтсиңиз», дегән илтимасимдин кейинла у сөһбәт мавзусини асасий мәсилә тәрипигә буриди. ...Бәһрим ака Норузов 1944-жили һазирқи Әмгәкчиқазақ наһийәсиниң Маливай йезисида дунияға кәлгән. Ана жутидики мәктәптә 8-синипқичә билим елип, андин шу жиллири бу билим дәргаһида оқушни давамлаштурушқа нийәт билдүргән оқуғучилар сани кәскин азайғанлиқтин, униңға оқушини Челәк йезисида тамамлашқа тоғра келиду. — Челәктики мәктәптә билим елиш у пәйтләрдә, немишкиду, һәқлиқ болидиған дәп өтмүшни әслиди сөһбәтдишим. — Буниңға әлвәттә, һәркимниң мүмкинчилиги яр бәрмәтти. Шуларниң қатарида бизниңму икки-үч ай оқуғандин кейин төләйдиған пулимиз болмай, өйгә қайтиш тәрәддутини көрдуқ. Шу чағда тәрбийичи аял әһвалимизни чүшинип, «Мән силәргә бир йол көрситәй. Йезаңларға берип, йеза кеңишидин аиләвий қийинчилиғиңларни тәстиқләйдиған ениқлима елип келиңлар. Шу вақитта силәр бюджет һесавиға оқуйдиған болисиләр»,  дегән мәслиһитини бәрди. Әйнә шуниңға әмәл қилғандин кейинла оқушумизни давамлаштуруш имканийитигә егә болдуқ. Шу-шу болди, 1962-жили мәктәпни муваппәқийәтлик тамамлиған Бәһрим ака Норузов жутдаш-тәңтушлириниң тәкливи билән Ташкәнт шәһиригә билим издәп, атлинип кетиду. У алий билим дәргаһиниң емтиһанлиридин сүрүнмәй өткини билән, конкурстин «ғулап» кетиду. Чүшкүнлүккә берилмигән яш жигит Политехника техникумиға оқушқа чүшүп, түгмәнчилик санаитигә аит  мутәхәссисләрни тәйярлайдиған бөлүмдә оқушқа башлайду. Арилиқта үч жил вәтән алдидики һәрбий борчини өтәп қайтиду. Мошу йәрдә шуни алаһидә тәкитләшкә әрзийдуки, у армия сепидә жүргән вақитлардиму «Уйғурумниң әйниги — «Коммунизм туғи» (һазирқи «Уйғур авази») гезити дәп униң бирму санини қалдурмай оқуп тураттекән. Бүгүнки таңдиму шундақ екәнлигигә биз уларниң өйидә идитлиқ тикилгән гезитимиз түплимилирини көргинимиздә толуқ көз йәткүздуқ. Билим дәргаһини утуқлуқ тамамлиғандин кейин, йолланма билән Өзбәкстанниң Җизақ вилайитидә бираз вақит хизмәт қилип, андин Қазақстанға қайтип келиду. Алмута шәһиридики «Промзернопроект» мәһкимисидә вә элеваторда әмгәк қилиду. Көп өтмәй тәғдир уни қачилаш заводиға елип келиду. Аддий ишчи болуп ишқа орунлашқан Бәһрим ака кәсипдашлири билән асан тил тепишип, ишни қандақ йөнилиштә жүргүзүшни билидиған һәм маһир тәшкилатчи сүпити түпәйли мәзкүр мәһкиминиң мудири дәриҗисигичә көтирилиду. — Хәвириңиз болса керәк, кеңәш дәвридә партия әзаси болмиғанларниң, мундақ жуқури җавапкәр хизмәтни атқурушқа һоқуқиму йоқ еди, — деди у сөһбәтара. — Шуңлашқа дәсләп мудирниң вәзиписини вақитлиқ атқурғучи болуп жүрдүм. Кейинирәк, йәни коммунистлар сепигә қошулғандин кейинла мудир болуп тайинландим. Пүткүл җумһурийәт даирисидә паалийәт елип бериватқан чоң-кичик карханиларни қачилаш мәһсулатлири билән тәминләватқан мошундақ чоң мәһкимә заманимиз йеңичә түс алғанда, аддий тил билән ейтқанда, һечкимгә керәк әмәс болуп қалди. Шуниңға қаримай, қолумиздин кәлгичә риқабәткә тақабил туруп, карханини сақлап қелишқа тириштуқ. Қазақстан Җумһурийити мустәқиллик алғандин кейин Бәһрим ака әмгәк паалийитини Қазақ Паңлар җәмийити Алмута шәһәрлик оқуш-ишләпчиқириш карханисида давамлаштуруп, мудирниң орунбасари лавазимини атқуриду һәм шу йәрдин һөрмәтлик дәм елишқа чиқиду. Шу жиллири у җәмийәтлик ишларғиму паал иштрак қилип, миллий мәдәнийитимиз тәрәққиятиға бир кишилик һәссисини қошиду. — Бу аилини мән башқа сәйяридин келип қалғанлар дәп атаймән — дәп сөзимизгә арилашти жигитбеши Марат Қаватов. — Жутумизға көчүп кәлгәндин буян улар билән қоюқ арилишип келиватимән. Жутта у-бу ишлар болуп қалиду әмәсму, бирәсиниң бешиға күн чүшүп қалса, шу чағда дәрһал мураҗиәт қилимән. Улар имканийитиниң баричә ярдәм қолини созуп туриду. «Бир жутта яшаветип, бир-биримизгә ярдәм қилмисақ, бизгә ким ярдәм қилиду», дәп шу ишқа аилә әзалири болуп киришип кетиду. Өзиниң адил әмгиги түпәйли, утуқ қазинип, өмүрлүк җүпти Санийәм һәдә Тайирова билән Маһмутҗан, Гүлмира вә Гүлчеһрәм исимлиқ үч пәрзәнт қучуп, бәш нәврисиниң хуш күлкиси билән бүгүнки күндә паравән турмуш кәчүрүватқан Бәһрим ака Норузов һаятиниң беһөддә өтмигәнлиги, униң һәм хәлқигә һәм җәмийәткә аз, лекин саз пайдиси болғанлиғи билән пәхирлиниду. Қәйәрдә яшимайли вә ким болмайли, һәрдайим адәм болуп қелишимиз керәк, дәп һесаплайдиған Бәһрим ака Норузовни  70 яшлиқ тәвәллуди билән тәбриклигәч,униң аилисигә хатирҗәмлик һәм бәхитлик һаят һәрқачан  һәмра болсун, дегән иллиқ тиләклиримиз билән мақалимизға чекит қоймақчимиз.

Мәшүр САСИҚОВ.