• Йеңилиқлар
• 25 Желтоқсан, 2014

КБШТ Коллективлиқ бехәтәрлик кеңишиниң новәттики сессияси

23-декабрьда Москвада Қазақстан, Әрмәнстан, Беларусь, Қирғизстан вә Таҗикстан Президентлири — Нурсултан Назарбаев, Серж Саргсян, Александр Лукашенко, Алмазбек Атамбаев, Владимир Путин вә Эмомали Рахмонниң қатнишиши билән КБШТ Коллективлиқ бехәтәрлик кеңишиниң новәттики сессияси болуп өтти.Униңда КБШТқа қатнашқучи мәмликәтләрниң рәһбәрлири Кремльда болуп өткән саммит йәкүни бойичә 22 һөҗҗәтни — Дөләтләр рәһбәрлириниң бирләшкән билдүрүшини 19 қарар вә 2 протоколни қобул қилди. Дөләтләр рәһбәрлири өз билдүрүшидә Украинида течлиқни чапсан әслигә кәлтүрүш керәклигини тәкитлиди: «Гуманитарлиқ һалакәт ақивәтлирини йоқитиш бойичә пәвқуладдә чариләрни қобул қилиш үчүн барлиқ қариму-қарши тәрәпләр оттурисида музакирә җәриянини йолға селиш зөрүр дәп һесаплаймиз». Һөҗҗәттә «инсаний паҗиәләрниң, адәмләрниң, җүмлидин гражданлиқ аһалиниң һалак болуватқанлиғиниң алаһидә тәшвиш пәйда қиливатқанлиғи» тәкитлиниду. «Миллий разимәнликни қолға кәлтүрүш вә мошу мәмликәттики боһранни йоқитиш мәхситидә вәзийәтниң техиму мурәккәплишишигә йол қоймаслиқ, еғир-бесиқлиқ көрситиш, тоқунушни биртәрәп қилишниң пәқәт сәясий-дипломатик усуллирини пайдилиниш, Минск келишимлириниң орунлинишини қолға кәлтүрүш наһайити муһим дәп һесаплаймиз», дәп тәкитлиниду билдүрүштә. Мәмликәтләр рәһбәрлири шундақла «әхбарат кәңлигидә хәлиқара һоқуқ нормилири билән принциплириға әмәл қилишниң зөрүр екәнлигини» тәкитлиди вә хәлиқара бирләшминиң дөләтләрниң мошу саһада җавапкәрлик көрситишиниң универсал қаидилирини, нормилирини һәм принциплирини чапсанирақ қобул қилиши» керәклигини атап көрсәтти. Шуниң билән бир вақитта рәһбәрләр дөләтләрниң ички ишлириға арилишиш үчүн, шундақла дөләт турақлиғини бузуш мәхсәтлиридә әхбарат һәм коммуникациялик технологияләрни пайдилиниш ховупиға тәшвиш билдүрди. Һөҗҗәттә наркотикларниң, шу җүмлидин Авғанстандин наркотикларниң тарқилишиға қарши күришиш зөрүрийитигә алаһидә диққәт ағдурулди. КБШТ мәмликәтлириниң Президентлири «Авғанстанниң мустәқил, течлиқ, бетәрәп, терроризм вә наркоҗинайәттин азат мәмликәт сүпитидә шәкиллинишигә һәртәрәплимә ярдәм көрситишкә» тәйяр екәнлигини билдүрди. Буниңда «террорлуқ вә экстремистик топларниң КБШТниң җавапкәрлик зониси чегарисидики вәзийәтни турақлаштуруш үчүн Авғанстан территориясини пайдилинишиға бағлиқ» тәшвиш сақлиниватиду. Коллективлиқ бехәтәрлик тоғрилиқ шәртнамә тәшкилатиға қатнашқучи мәмликәтләр «хәлиқара террорлуқ тәшкилатлар тәрипидә қураллиқ тоқунушларға қатнашқандин кейин КБШТқа әза дөләтләр территориясигә қайтип келиватқан шәхсләргә мунасивәтлик мувапиқ чариләрни көриду». «Террорлуқ ховуп чәтәллик террорчи ләшкәрләрниң активлиғи вә трансмиллий уюшқан җинайәтчиликкә бағлиқ күчийиши һесавиға йеңи өлчәмгә егә болуватиду», дейилиду һөҗҗәттә. Униңда шундақла «Терроризмниң сан, идеологиялик вә малийә җәһәттин күчийип, регионал тоқунушларда мустәқил роль ойнаватқанлиғи, конфессияләрара вә милләтләрара тоқунушларни пайдилиниватқанлиғи» тәкитлиниду. Президентлар «Ислам дөлити» вә «Джабхат-ан-Нусра» аталмишларни қошуп һесаплиғанда, «Әл-Кайеда» қурулумидин чиққан топлар актив һәрикәт қиливатқан Йеқин Шәриқтә асаси селиниватқан террорлуқ плацдарминиң вуҗутқа келишиниң аләмшумул ховупиниң шәкиллиниватқанлиғини» тәкитләйду. «Авғанстан территориясидин КБШТқа әза дөләтләргә диний экстремизмниң тарқилиш ховупиму тәшвиш пәйда қиливатиду», дейилиду бирләшкән билдүрүштә. Шуниң билән бир вақитта рәһбәрләр дөләтләрниң ички ишлириға арилишиш үчүн, шундақла дөләт турақлиғини бузуш мәхсәтлиридә әхбарат һәм коммуникациялик технологияләрни пайдилиниш ховупиға тәшвиш билдүрди. Һөҗҗәттә наркотикларниң, шу җүмлидин Авғанстандин наркотикларниң тарқилишиға қарши күришиш зөрүрийитигә алаһидә диққәт ағдурулди. КБШТ мәмликәтлириниң Президентлири «Авғанстанниң мустәқил, течлиқ, бетәрәп, терроризм вә наркоҗинайәттин азат мәмликәт сүпитидә шәкиллинишигә һәртәрәплимә ярдәм көрситишкә» тәйяр екәнлигини билдүрди. Буниңда «террорлуқ вә экстремистик топларниң КБШТниң җавапкәрлик зониси чегарисидики вәзийәтни турақлаштуруш үчүн Авғанстан территориясини пайдилинишиға бағлиқ» тәшвиш сақлиниватиду. Коллективлиқ бехәтәрлик тоғрилиқ шәртнамә тәшкилатиға қатнашқучи мәмликәтләр «хәлиқара террорлуқ тәшкилатлар тәрипидә қураллиқ тоқунушларға қатнашқандин кейин КБШТқа әза дөләтләр территориясигә қайтип келиватқан шәхсләргә мунасивәтлик мувапиқ чариләрни көриду». «Террорлуқ ховуп чәтәллик террорчи ләшкәрләрниң активлиғи вә трансмиллий уюшқан җинайәтчиликкә бағлиқ күчийиши һесавиға йеңи өлчәмгә егә болуватиду», дейилиду һөҗҗәттә. Униңда шундақла «Терроризмниң сан, идеологиялик вә малийә җәһәттин күчийип, регионал тоқунушларда мустәқил роль ойнаватқанлиғи, конфессияләрара вә милләтләрара тоқунушларни пайдилиниватқанлиғи» тәкитлиниду. Президентлар «Ислам дөлити» вә «Джабхат-ан-Нусра» аталмишларни қошуп һесаплиғанда, «Әл-Кайеда» қурулумидин чиққан топлар актив һәрикәт қиливатқан Йеқин Шәриқтә асаси селиниватқан террорлуқ плацдарминиң вуҗутқа келишиниң аләмшумул ховупиниң шәкиллиниватқанлиғини» тәкитләйду. «Авғанстан территориясидин КБШТқа әза дөләтләргә диний экстремизмниң тарқилиш ховупиму тәшвиш пәйда қиливатиду», дейилиду бирләшкән билдүрүштә.