• Һекайә
• 21 Мамыр, 2015

Назакәт

Илахун ҺОШУР/ Назакәт. Бу исимни аңлисам һеликәм жүригим титирәйду. Яшлиғимниң шох вә есил дәмлири көз алдимға келип, чәксиз ойлар беарам қилиду. Зәп есил чағлиримни бекар өткүзүп қоюптимән. У күнләр әнди йенип келәрмеди, хәп... Һәммә нәрсә шу җүмә күнидин башланған еди. Иш вақти түгәп, әнди өйгә қайтай дәвататтим, телефон җириңлап кәтти.Қудрәтмусән? — Бу Пәрһатниң авази. Һә, мәнғу. Бизниңкигә бир кәлсәңчу, — деди у. — Чақирмиса кәлмәйдекәнсән... Мақул, қачан? Әтә шәнбидә. Болиду. Демәк, шәнбә күни саат алтидә. Пәрһатниң өйигә дегән вақтида бардим. Амма мениң барлиқ роһий азаплирим шу кәчқурунлуғи башланди. Шу дөрән бармисамму болаттекән, бәлки, бу дәрткә учримас едим. Шу кечиси өй егиси мени көзлири чақнап турған омаққина яш қиз билән тонушутурди. Биз бир-биримизгә бир дәқиқә үнсиз қараштуқтә, өзимизчә хиял деңизида үзүшүп кәттуқ. Болупму қиз исмини Назакәт дәп ейтқан чағда, немишкиду, маңа үнидә тилсимат бардәк сезилди. Шу кечә назлиримиз пат-пат учришип, дил тарини қозғиди, Ойлисам, Назакәтни мәнму бирнәччә қетим көрүптимән. Лекин у учришишларда мән қизға анчила етивар бәрмигән екәнмән. Һә растла, бирқетим кинотеатр кассиси алдида учришип қелип, «Сизниң исмиңизни билишкә боламду» дәп тонушушқа һәрикәт қилғиним ядимда. Шу тапта Назакәт мениң оюмни сәзгәндәк, сирлиқ күлүп қойди. «Әнди немә қилар екәнсән, жигит, карамитиңни көрәй» дегәндәк, көзлири сирлиқ чақниди. Кәч давамида Назакәт билән үнлүк сөзләшмидуқ. Яқ-яқ, сөзләштуқ. Лекин өзимиз әмәс, көзимиз арқилиқ сөзләштуқ, жүригимиз аллиқачан бир-бири билән тепишишни кинәп, һаяҗан илкидә қаттиқ соқатти. Көңлимиз болса, һаят хәритисини йейип қоюп, тайиниш чекитини издәтти. Ләвлиримиз йеганә учришиш минутлирини тәқәтсиз күтүшәтти. Шу сирлиқ дәмләрдә Назакәтниң көзлиригә бақсам, қәлбим, немишкиду, һаяҗан илкидә толғинатти. Әшу дилраба қиз әркимни жипсиз бағлап, қолумдин мәккәм тутуп, хиялән қаяқларғиду йетиләтти. Униң анардәк қизарған ләвлиридин қенип-қенип сөйгүм келәтти. Көрүнүштә демим ичигә чүшүп кәткән болсиму, жүригимдә қандақту- бир күчлүк туйғу тәсиридә титирәтти. Көзүмгә шу җанандин башқа һечнәрсә көрүнмәтти. Кейин йоқла сәвәпләрни банә қилип, Пәрһатларниң өйигә пат-пат баридиған болдум. Һәммисидин һәрқетим барғинимда Назакәтниң бу йәрдә болидиғанлиғи мениң саһипханлар билән болған алақәмни техиму мустәһкәмлиди. Қисқиси, Пәрһатларниң өйи бизниң учришип, дидарлишидиған әң сөйүмлүк җайимизға айланди. Бу қетим барғинимдиму, Назакәт өйдә екән. Биз һәрхил параңларни селип хелила олтардуқ. Қайтидиған вақитму болди. Мән өй егилиригә рәхмәт ейтип, орнумдин қозғалдим. — Нәгә алдирайсән. Назакәтму қайтиду. Униң өйи сениң йолуңда, Бәлким, узитип қоярсән, — деди шуан Пәрһат туюқсиз. — Әлвәттә, халиса, — дәп мән қиз тәрәпкә қариведим, униң үзлири пәрәңдәк қизирип кәтти. Пәрһат «Әнди немә дәйсән?» дегәндәк, маңа мәнилик қарап қойди. Мана биз сиртта. Алдимизда йол, арқимизда түн бизниң басқан қәдәмлиримизни марап жүриду. Өйдә олтарғанда қизирип-татирип сөзлигидәк қилғиним билән тәнһа қалғанда, қиз билән сөзлишиш интайин тәс екән. «Һой, жигитим! Немә, таңга чишләвалдиңму? Һәтта қиз ялғуз қалғандиму сөз қилалмамсән?, дәп өзәмни җемиләймән. Шунчилик хиҗаләт болдум. Әтималим, шундақ ечинип кәтсәм керәк, жүригим чидимиди. Тилимға бир тилсим дәмләрни селип, өмрүмни, көңлүмни сөйгү дәстихиниға йейип ташлиди. Назакәт чин қәлби билән мән тәрәпкә тикләнди, мәнму өзәмни тутулмай, бир күчлүк сезим тәсиридә Назакәткә йеқинлаштим, шу сезимниң иссиқ қучиғиға чапсанирақ йетишкә алдиридим. «Тохта!» Ғайиптин бир үн келип, мени тохтатти. Өзәмни тиңшап туруп қалдим. Буйруқ қилған вижданим екән. У минутлап сезим илкигә берилип кәткинимни әскәртти. «Товва» дедим. Аран тапқан қиммәтлигимдин айрилип қалғини тас қаптимән. Әгәр мән шу күни Назакәтни қенип сөйсәм, бирла қетим сөйәттимкән. Мана әнди шу қизни бир өмүр сөйүп, бир өмүр күтүп қалдим. Шу ахшими бизниң қоллар, бизниң ләвләр тепишалмай қелишти. Учришиш арзуси билән хошлаштуқ. Шу күндин башлап мениң жүригим Назакәт дәп уридиған болди. «Назакәтниң жүриги мени дәп соқидиғанду» дәп жүрәттим. Лекин... Адәмләр арисидики бу хилдики мунасивәт бәзидә һечқандақ мәхсәтсиз давамлишивериду. Бәзидә вақит синиғиға чидимай, туюқсиз үзүлүп, унтулупму кетиду. Бу қиз болса, мениң һаяттики әң есил арзу-хияллирим болуп қалди. Раст, мән башта Назакәттин һәммә қизларға хас хусусийәтләрни издигән едим. Униң бәзән синаш үчүн бәргән соаллириға һәрхил җавапларни бәргәндим. Лекин Назакәт маңа һеч сир бәрмиди. Биз кинотеатрларға, һәрхил учришишларға дайим биллә бараттуқ. Бериш-келиш йоллирида сөзлигүчи мән, тиңшиғучи у. Арилап сөз арисида соал қойиду. Қәшқәрий кочисидики төрт қәвәтлик өйниң алдиға кәлгәндә биз тохтаймиз. Кейин хошлишимиз. У көзлирини хумалаштуруп, силиқ меңип, пәләмпәй билән төртинчи қәвәткә көтирилгичә қарап олтиримән. Шундақ күнләр айларға, айлар жилларға улишип, иккимизниң достлуқ алақимизни вақит таразисида өлчәп өтүвәрди. Немишкиду (бәлким, маңа шундақ туюлғанду), кейинки вақитларда Назакәтниң маңа нисбәтән мунасивити өзгәргәндәк туюлди. Һәтта күн арилап баридиған кинотеатрларғиму аз баридиған болдуқ. У «вақтим йоқ», дегән банә билән бирнәччә қетим мениң тәкливимни рәт қилди. Немә сәвәп? Мән буни чүшәнмәттим вә чүшәнгимму кәлмәтти. Бая у мени емтиһан вақтида дәрисимдин үлгирәлмәй қалмисун, дәп аяп жүргән екән. Мән буни өз вақтида чүшәнмәптимән... Бир-биримизни чүшәнмәй жүргән әйнә шундақ күнләрниң биридә мениң бешимға һәҗәпла бир ой кәлмәмду. «Мошу қиз, тайлиқ маңа ишәнмәйду. Шуни бир синап көрүш керәк» дәп езиқтурди, ичимдә бир шәйтан. Мениң адитим — ойлиған ишимни чапсан әмәлгә ашуруш. «Ониғанға йониған» дегәндәк, шу мәзгилдә шәһәргә жирақ йезида туридиған бир ағинәмниң келип қалғини мундақму яхши боламду. Оюмни шуниң арқилиқ әмәлгә ашурмақчи болдум. Алди билән Вәли иккимиз шәһәрниң мәйханилирини арилап, кәйпиятимизни көтәрдуқ. Андин мән асасий мәхситимни орунлашқа кириштим. Вәлини қучақлап туруп, «Адаш, сән мениң сөзүмгә кирәмсән, йә йоқму?», дедим. У: «Адаш, немә дәватисән. мән сениң сөзүңгә кирмәй, кимниң сөзигә кирәттим», дәп көзлирини чәкчәйтти. «Андақ болса, тиңша,» дедим униңға. Шундақ-шундақ. Оюмни у дәрру чүшәнди. Шу күни Вәли Назакәтни мениң илтимасимға бола телефон арқилиқ учришишқа чақирди. Дәсләп, қиз «вақтим йоқ», дегән болсиму, лекин Вәли «әтә кетимән. Сизгә ейтидиған бир сөзүм бар», дәп турувалди. Чүнки Вәли Назакәтниң ширәм туққанлириниң бириниң оғли еди. Шу күни ахшими улар учрашти. Учришиш бәлгүләнгән йәрни мән жирақтин байқап турдум. Вәли билән Назакәт көз алдимда тротуарни бойлап жуқури кетишти. Әлвәттә, мән уларниң йенида болмидим. Лекин иккисиниң арисида болидиған параң қисмән маңа мәлум еди. Чүнки Вәли мәслиһәт бойичә алди билән Назакәтни яхши көридиғанлиғини ейтиду. Андин кейин, өзиниң алий оқуш орнини түгитип, һазир колхозда баш бухгалтер болуп ишләватқинини ейтиду. Һазир ата-аниси өйләндүрүш ғемида екәнлигини әслитиду. Вәли Назакәт халиса, өз һаятини униңға хошаллиқ билән тапшуридиғанлиғини мәлум қилиду. Қиз униңға намақул җавап бәрсә, буниңдин кейинки өмри мәзмунсиз өтидиғанлиғини, сәвәви, башқа қизни халимайдиғанлиғини ичивалған жигит зарлинип туруп ейтиду. Қиз қизлиғини қилиду әмәсму. Уштумтут ейтилған сөйгү «һуҗумидин» дәсләп беши гаңширап қалсиму, кейин җавап бәрмәкчи болиду. Пурсәттин пайдилинип, Вәли Назакәтниң җавави — униң кәлгүси бәхти екәнлигини йәнә тәкитләйду. Ақивәт, немә керәк, жигитму-қизму сахта учришишни, растқа айландуруп, алдин-ала бәлгүләнгән «келишим» чегарисидин чиқип кетиду. Қиз қизлиғи, жигит жигитлигини қилип, сезим оти қизғинлиғида ялқунлап янған икки яш қәлб отлири күтмигән бир һаләттә бир-биригә тәсадипи, илаҗисиз бағлинип қалиду, халас. «Өзәм тапқан балаға, нәгә барай даваға» дәп, мән Назакәттин қарап туруп, әйнә шундақ бирәтола айрилип қалдим. Лекин Назакәт тоғрилиқ һелиму бир гуман мениң көңлүмдин шу күнгә қәдәр мутлақ кәтмәй қойди. Бәлким, мән хаталишидиғандимән. Өзәңлар ойлап көрүңларчу? Әгәр Назакәт мени һәқиқәтән яхши көрсә, мениң билән өз өмрини қошқиси кәлсә, немишкә Вәли билән кетиду. Әтиси мән Назакәткә «сахта учришиш» тоғрилиқ ейтиведим, у дәсләп, қақаһлап күлүп кәттидә, кейин чирайи татирип, хош демәстин арқисиға бурулмай кетип қалди. Гуман билән кәлмәс болуп кәтти, сөйгиним. Немә, растинла мән бир шәйтанниң сөзигә қирип кәттимму?