• Йеңилиқлар
• 24 Желтоқсан, 2015

Өзлүгүмгә өзгини йолатмай кәттим

(Һаят-мамат, адәм вә униң хисләт-хусусийәтлири һәққидә рубаийлар) Мону карван сарайдин кетимиз ахир, Зулмәтлик бир мәнзилгә йетимиз ахир. Кәлмәс болуп жүргәндәк, һәс-һәстә қелип, Төрт күнлүк өмүрни хар етимиз ахир.*** Йәрни дәссәп жүргәнниң өзи ғенимәт, Билип қалғин, буйриған һәр күниң қиммәт. «Несийәдин тәләй йоқ» демигән бекар, Әтики күн әтигә қалғай аманәт. *** Оттуз едуқ, шалаңлап барар аримиз, Қалғанларму бир-бирләп кетип баримиз. Кимләрниду зарлитип, кимниду хуш қип, Таңла-әртә көзләрдин учар қаримиз. *** Таңларға бақ зоқлинип, һөснигә тоймай, Ушбу күнниң кәйпин сүр, әтигә қоймай. Бир дәқиқәң ғенимәт, йенип кәлмәйду, Сән жүргән бу йолларда үниду қорай... *** Яшлиғиңни яшлиққа мунасип өткүз, Таңлар билән тәң туруп, гүлбағларни кәз. Яшлиғиңда қирансән, һә, қиранларға, Күни бурун тәйярлап қоюлған қәпәз. *** Бүгүнки бу пурситиң кәлмәс, еһтимал, Тоққузиңни шуңа сән тәл-төкүз қип ал. Кирпик билән қаш ара бир палакәт бар, Алдида сән чарисиз, тапмайсән амал. *** Бизләр әсли төрт күнлүк кеп, кетәр меһман, Қучақ ачқан бу һаят — сехи саһипхан. Һәрқанчә һәм хуш көрүп, күткини билән, Инавити меһманниң өзидин һаман. *** Баһар айға улашқан күнләр ғенимәт, Қуяш күлүп нур чачқан күнләр ғенимәт. Қараңғу қиш пәйт пайлап ишик қаққичә, Гүл-гиялар көз ачқан күнләр ғенимәт. *** Сәһәр пәйти көз тартип, ечилди ғунчә, Хуш пуриғи дил арам, мәптункар мунчә! Әтә яки өгүн у солуп кетиду, Шәпқәтсизлик дегән һәм боларму шунчә?! *** Дегән билән «адәм адәм билән» дәп, Бир-биригә чағлиқкән келип-кетәр нәп. Мәдһийиләр оқулар қәбри бешида, Тиригидә ейталмай бирәр яхши гәп... *** Хушвақ өткән бу күнләр қайтип кәлмәйду, Наданлиқ қип наданлар, қәдрин билмәйду. Һаса тутуп тәмтиләп жүргән мойсәпит, Йүз жил яшап, йәнила яшисам дәйду. *** Узатмастин бу күнни, әтиниң ғеми, Ғәмләр билән күн өтүп, таң етип йеңи. «Немә шунчә қиммәтсән?» десәм өмүрни, Шатлиқ билән қайғуниң екән у җеңи... *** Ағриқ йеңип бариду, тәндә йоқ дәрман, Пилдирлиған чирақтәк, һәлқумида җан. Әң адаққи қетим бир күнниң сериғин, Көрәй деди, көрәлмәй, қип кәтти арман... *** Чачларға — ақ, үзләргә қоруқлар селип, Жиллар өтти, гүл өмүр синини елип, Йәттуқ яки йәтмидуқ униң қәдригә, Әнди кетип баримиз пушманда қелип.. *** Яшлиқ — есил, ғуюлдап өтәр у амма, Туйдурмастин өткини бәкму әләма. Күткүзмәстин қерилиқ йетип кәлгәндә, Тәйяр яңақ чеқишму болар муәмма. *** Бир түп көчәт тиккиниң әҗриң болғуси, Әҗриң билән әл ара қәдриң болғуси. Адимийлик шәнини булғимай өтсәң, Сәҗдигаһи балаңниң қәбриң болғуси... *** Яралғиниң Худаниң улуқ һиммити, Несип бопту тәхләглик назу-немити. Шундиму һәм өлүмни ойлап қой пат-пат, Улғуйиду өмрүңниң қәдир-қиммити. *** Бена салдим өмүрдин кәтмәйдиғандәк, Мәңгү қелип, һечвақ тәрк әтмәйдиғандәк. Бир бешимға йәтсиму қилған-әткиним, Сезинимән немиду йәтмәйдиғандәк... *** Көз ачқансән чақмақ боп чақмақлиқ үчүн, Шану-шәрәп гүлини тақмақлиқ үчүн. Инсанийлиқ шәниңни сақлап өткәйсән, Тик қадилип өлүмгә бақмақлиқ үчүн. *** Пешанәңдә пүтүк бар, өңмәс сияси, Ташқа басқан тамғидур униң қияси. Мөрити бир кәлгәндә, хушвақ яшап қал, Ғәриқ қилар болмиса, ғәмләр дәрияси. *** Яхшиларниң сепидә жүрмәй һәмнәпәс, Адәм боп көз ачсаңму, адәм болмақ тәс. Үлгә-өрнәк тутарлиқ әмәлиң болмай, Йүз жил өмүр сүргиниң купайә әмәс, *** Таң пәйтидә қахшитип, көз жумди бевақ, Һаза туттуң йәттә күн, бәлгә бағлап ақ. Өлүгини чирайлиқ узитип қойдуң, Тиригидә қәдирләп алдиңму бирақ?! *** Адәм — улуқ, қәдирләп өттүм әмәлләп, Иззәт қилдим хан чағлап, жүрмәй «мән-мәнләп». Бирақ көңлин түнүгүн алалмай қалған, Бир әзизни шу бүгүн кәлдуқ кәтмәнләп... *** Бу дунияға пак кәлдиң, иззитиң билән, Паклиғиңни сақлиғин пәм-дитиң билән. Базарида җа ямақ, көз йеғиң йәйду, Сәгәк кәткин алтундәк қиммитиң билән. *** Бәхтиң гүли көрүнмәй гүлләйдиғандәк, Ғәмдә қапсән әнди һеч күлмәйдиғандәк. Ғәм дегәнниң көзи кор, йепишса қоймас, Хуш жүрмәмсән зитиға, өлмәйдиғандәк! *** Сәһәр пәйти аләмниң паклиғи есил, Нур балқиған һөсниниң ақлиғи есил, Қалғиниға Алла бар, нәқ мошу тапта, Ғәм-ғубардин көңлүмниң саплиғи есил! *** Чинар ғулап астидин, чүшмиги — бар гәп, Көккә тирәк тағларниң көчмиги — бар  гәп. Таш чүшкәндәк асмандин йеңилиқ әмәс, Мән яндурған чирақниң өчмиги — бар гәп. *** Тәбиәтниң арзулуқ, әркә пәрзәнди, Адәм болуп яшимақ үчүн кәлгәнди. Хану-вәйран әткидәк балаю-апәт, У өзидин кәлмисә болатти әнди... *** Адәм әқли, идриги чәксиз, бепаян, Парасити, тәдбири қалдурар һәйран. Чекип миң бир җапалар, салған имарәт, Йәнила шу адәмдин боп кетәр вәйран... *** Меһир-шәпқәт, еһсанлиқ адәмгә талиқ, Сөйгүдә һәм бәрқарар, қилмайду җалиқ. Ярилиштин айпалта, қилич соқупту, Яратқучи наһәтки әтти хаталиқ?! *** Хам сүт әмгән бәндимиз, ким адашмайду? Наһәқ туруп, мән һәқ дәп, ким талашмайду? Билип-билмәй дост туттум наһәқләрни, Мени надан дегәнләр хаталашмайду... *** Периштәдәк дунияға кәлдим беғубар, Чаң қондурмай өтмәкни әһд әткиним бар. Ақивәттә яманлар касапитидин, Болдум аси гунаһкар мән беихтияр... *** Көрүнгәнниң ләвзигә боп қалмай әсир, Һәтта Хизир болсиму зинһар ачма сир. Алисини йошурған адәмниң ичи, Билип болмас пинһанә, қараңғу қәсир. *** Шәрипиңгә узатса, бир қәдәһ шарап, Пәхәс болуп ичкәйсән, хулқиға қарап. Шарапқа әң қолайлиқ зәһәрни қошмақ, Қанчә-қанчә әзизләр боп кәткән харап... *** Кәң аләмни қизғинип, һәҗәп тар әттиң, Таки күнниң нурини рава көрмәттиң. Өткүнчи бу дуниядин өтмигән ким бар? Мән кәткичә сән өзәң алдирап кәттиң... *** Йүксәк әқлий камаләт вә пәм-парасәт, Бир инсанға тәәллуқ әң алий хисләт. Мәртивилик яралған әшу инсандин, Нимҗан һаләт кәчмәктә ана-тәбиәт. *** Алға сиҗил өрләштә яшайду адәм, Бәрпакарлиқ күрәштә яшнайду адәм. Хулқи сирлиқ тепишмақ, йешип болмайду, Йоқни бар, барни йоқ қип ташлайду адәм. *** Адәм қабил дунияда һәрқандақ ишқа, Қабил һәтта йәру-көк сирин ечишқа. Һәр җәһәттин қудрити камил туруғлуқ, Сәрипләйду әқлини көтәк йеришқа. *** Болған билән изгү ой-сезимға наил, Нечүн адәм гунаю, илләткә майил? Җавап издәп, тапмастин, боп қалдим ахир, Тәқвадар хуш көрмигән әмәлгә қайил... *** Ада болмай шәйтанниң вәсвәсисидин, Қутулмақ тәс өмүрниң һәс-һәсисидин. Әйнә шуңа бир кәлгән бу һаяттики, Җуда болар адәмләр өз һәссисидин. *** Сайисида һечкимниң сүрмигин дәвран, Миннити бар һиммәткә боп кәтмә һәйран. Дағ су ичип, күн кәчкин, султанлиғиң шу, Өткин султан петиңчә, болмастин ултан. *** Өй төридә тиләйду аманлиғимни, Һә, һойлида ахтурар саманлиғимни, Сунуқ коза тапқандәк Тәклимакандин, Издәп тапар, бәрибир, яманлиғимни... *** Конилар: «Оңда чиққан Айдин қорқ» дәйду, «Һуқушлар маканлиған җайдин қорқ» дәйду. «Атиси яяқ жүрсә, аттин чүшмигән, Тухумдин түк үндүргән байдин қорқ» дәйду. *** Яманларниң һәр яқтин қадилип көзи, Завал тиләп яхшиға, тепилар сөзи. Яхшилиқни мән нечүн аз көрдүм десәм, Қийин екән яхши боп өтмәкниң өзи. *** Алтун қәдәһ қолумда, унда есил мәй, Ичсәм дәймән мән уни бир қәтрә төкмәй. Әшу мәйгә мунасип бир достни тапсам, «Лохман һаким өзи мән» дәттим әймәнмәй!.. *** Яхши келип, яхшини учратмай кәттим, Нә шундиму өзәмни упратмай кәттим. Ақивитим әвлатниң лилла гепидә, Өзлүгүмгә өзгини йолатмай кәттим...