• Иҗтимаий мәсилә
  • 21 Қаңтар, 2016

Җәриман төләйду

Кейинки вақитларда алмутилиқлар арисида айрим сода вә дәм елиш орунлирида 2006-жили чиқирилған тәңгиләрни қобул қилмайватқанлиғи тоғрилиқ әризә көпәймәктә. Мошуниңға мунасивәтлик Миллий банк рәсмий әхбарат тарқатти. Қанунға мувапиқ, кона ахчилар 2016-жилниң 3-октябрь күнигичә муамилидә болуши керәк. Әнди бу қанунға хилаплиқ қилғанлар җәриман төләйдиған болиду. Әгәр 2006-жили чиқирилған тәңгиләрни елиштин баш тартқан әһваллар йүз бәрсә, Миллий банкқа мураҗиәт қилиш лазим. Миллий банк мәтбуат-хизмитиниң мәлуматичә, кона тәңгиләрни елиштин баш тартқан оттура тиҗарәт субъектлири 21210 тәңгә, чоң тиҗарәт субъектлири 53025 тәңгә җәриман төләйду.

Тәкитләш лазимки, 2015-жили 28-ноябрь күни 2006-жили чиқирилған 1000, 2000, 5000 тәңгилик купюриларни пәйдин-пәй айнилимдин чиқириш қарари қобул қилинди. Бу җәриян 2016-жили 3-октябрь күни аяқлишиду. Мошу қәрәлгичә бу кона тәңгиләр Қазақстанниң барлиқ җайлирида һечбир чәклимисиз төләм васитиси болуп қалиду. Шуниңдин кейин уларни бир жил давамида, йәни 2016-жили 4-октябрьдин 2017-жилниң 3-октябриғичә, барлиқ иккинчи дәриҗилик банкларда алмаштурушқа болиду.

Пенсия қанчилик өсиду?

Гезитимизниң биринчи санида «Йеңи жилдики йеңилиқлар» сәрләвһиси билән мақалә берилип, униңда бийил җәмийитимиздә йүз беридиған өзгиришләр, җүмлидин пенсия вә ярдәм пуллириниң, маашларниң, стипендияләрниң қанчә пайизға өсидиғанлиғи тоғрилиқ сөз болған еди. Униңда «бийил пенсия пуллири 14 пайизға өсиду», дәп тәкитлигән еди. Гезитимиз чиққандин кейин җай-җайлардин оқурмәнлиримиз телефон қилип, бу әхбаратниң хата екәнлигини, пенсионерларға йәрлик дөләт органлири пенсияниң 9 пайизға өскәнлиги тоғрилиқ мәлумат бәргәнлигини қәйт қилишти. Бу мәсилини ениқлаш мәхситидә биз Қазақстан Җумһурийити Саламәтликни сақлаш вә иҗтимаий тәрәққият министрлиги Әмгәк, иҗтимаий һимайә вә миграция комитетиниң Алмута шәһири бойичә департаменти иҗтимаий ғәмсизләндүрүш бөлүминиң башлиғи Ризвангүл Дәраеваға мураҗиәт қилған едуқ. Һәқиқәтәнму Йеңи жил һарписида айрим әхбарат порталлирида пенсияләрниң 14 пайизға өскәнлиги тоғрилиқ мәлуматлар берилгән екән, – деди Ризвангүл Мәмәҗан қизи. – Мошуниңдин кейин бизгә мураҗиәт қилған пенсионерларму көп болди. Бу хата әхбарат. Йеңи жилдин башлап пенсия пули 9 пайизға өсти. «2016 – 2018-жилларға беғишланған җумһурийәтлик бюджет тоғрилиқ» қанунға мувапиқ, базилиқ пенсия төлими 11,965 тәңгә көләмидә бәкитилди. Мошуниңға бенаән 2016-жили әң аз пенсия төләмлири (әң аз пенсияни вә базилиқ пенсияни қошқанда) 37,782 тәңгини тәшкил қилиду.

«Оңайниң» қийинчилиқлири

Өткән дүшәнбә күнидин башлап Алмута җәмийәтлик транспортида йол һәққини нәқ ахча билән төләш мәнъий қилинди. Мәлумки, Алмутида җәмийәтлик транспорт саһасини ислаһатлаш мәхситидә 1915-жили 1-октябрьдин башлап җәмийәтлик транспортта «Йол һәққини һесаплаш вә дөләт системисини автоматлаштуруш» ишқа қошулди. Йәни «Оңай» электронлуқ билетлаш системиси җарий қилинди. Бу системини киргүзүшниң асасий мәхсити җәмийәтлик транспортни башқуруш җәриянини яхшилаш, хизмәт көрситишниң сүпитини ашуруштин ибарәт болди. Тәкитләш лазимки, өткән жили 1-октябрьдин башлап 2016-жилниң 11-январь күнигичә һәқ төләшниң йеңи системисини тонуштуруш ишлири әмәлгә ашурулди. Мошу вақит ичидә җәмийәтлик транспортта һәқни валидаторлар вә кондукторларға нәқ ахча билән төләш мүмкин болған еди. Әнди бу мәнъий қилинди. «Оңай» электрон картисини вокзаллардики, аэропортлардики вә автобус тохталмилиридики киоскиларда сетивелишқа болиду. Мәлумки, «Оңай» картисиниң бәш түри бар: бирпүтүн, оқуғучилар үчүн, студентлар үчүн, иҗтимаий, йәни пенсионерлар үчүн вә Улуқ Вәтән уруши ветеранлири үчүн. Бирпүтүн «Оңай» карточкисини киоскиларда сетивелишқа болиду. Әнди қалған төрти мәктәпләр, оқуш орунлири вә наһийәлик һакимийәтләрдики иҗтимаий лайиһиләр вә иш билән тәминләш бөлүмлиридә һәқсиз берилиду. Улар имтиязлиқ болуп, картида егисиниң исим-фамилияси, сүрити болиду. Имтиязлиқ картиларда бирқетимлиқ жүрүш баһаси 40 тәңгә. «Оңай» электронлуқ билет системисини киргүзүш тәрәпдарлири униң қолайлиқ һәм бюджет үчүн пайдилиқ екәнлигини тәкитләйду. Һәқиқәтәнму, 11-январьдин 17-январь арилиғида «Оңай» картиси арқилиқ 175 миллион тәңгә көләмидә транзакция әмәлгә ашурулған екән. Амма «Оңай» электронлуқ билет системисиға йолувчиларни тошуш билән шуғуллиниватқан шәхсий ширкәтләр қарши болмақта. Бу ширкәтләр вәкиллириниң ейтишичә, уларниң күндилик киримлири кәскин төвәнләп кәткән. Униңдин ташқири, кондукторларни иштин чиқиришқа мәҗбур болмақта, маашларниң азлиғидин автобус жүргүзгүчиләрму иштин кәтмәктә. Шуңлашқа улар бу системини мәнъий қилишни тәләп қиливатиду. Һәтта, айрим җайларда жүргүзгүчиләр вә «Оңай» электронлуқ билет системисиниң назарәтчилири арисида җиддий тоқунушларму йүз бәргән. Шуңлашқа һазир назарәтчиләр рейдларни полиция хадимлири билән бирликтә жүргүзмәктә.

Түркүмни тәйярлиған Йолдаш МОЛОТОВ.

328 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы