• Йеңилиқлар
• 17 Наурыз, 2016

Кадрлар ихтидарини ашуруш йолида

Арзигүл Қәмирдин қизи Низамдинова, 1972-жили Уйғур наһийәсиниң Таштиқарису йезисида туғулған. Мошу йезидики оттура мәктәпни тамамлиғандин кейин Қазақ йеза егилиги институтини пүтәргән. 1997-жили келәчигидин үмүт күткүзидиған яш тәтқиқатчилар арисида биринчиләрдин болуп «Талантлиқ вә яш алимлар үчүн Дөләт мукапити» лауреати аталған. 2003-жили «Йеза егилиги мәһсулат йетиштүргүчилиридин селиқ жиғиш системисини мукәммәлләштүрүш (Алмута вилайитиниң мисалида)» мавзусида намзатлиқ диссертациясини утуқлуқ яқлиди. Һәрхил жилларда Қазақ миллий аграр университетида, Хәлиқара бизнес университетида, Туран университетида оқутқучилиқ қилди.

Һазир КазМУниң «Һесап вә аудит» кафедрисиниң доценти. Өткән жилниң ахирилирида елимиз Президенти Нурсултан Назарбаевниң Қазақстан хәлқигә йоллиған «Қазақстан йеңи аләмшумул шараитта: өсүш, ислаһатлар, тәрәққият» намлиқ Мәктүбидә елимиздики барлиқ алий оқуш орунлириниң ихтидарини техиму ашурушниң бүгүнки күнниң асасий вәзипилириниң бири екәнлигини алаһидә тәкитләп, мундақ дегән еди: «Қазақстан ихтисадиниң инновациялик ихтидарини ашуруш керәк. Келәчәк ихтисадини қуруш үчүн мустәһкәм асас яритиш лазим. Шуңлашқа кадрларни тәйярлаш системисини толуқ тәрәққий әткүзүш тәләп қилиниду. Билим бериш — инвестициялик сәясәтниң асасий йөнилишлириниң бири болуши керәк. Буниң үчүн Германия, Канада, Австралия вә Сингапур билән бирликтә кадрларни тәйярлаш мәркәзлирини қуруш зөрүр. Улар пүткүл мәмликәт үчүн кәспий билим бериш системисиниң үлгиси болиду». Президентимизниң бу көрсәтмисини әмәлгә ашуруш йолида  елимизниң барлиқ алий оқуш орунлири өз паалийәтлирини йеңичә җанландурушни қолға алди. Чүнки Дөләт рәһбири жуқурида сөз болған Мәктүбидики көрсәтмиләрниң техиму муһимлиғини илмий асаста испатлиған һалда өзиниң «Милләт плани — қазақстанлиқ арманға башлайдиған йол» мақалисида алий оқуш орунлири үчүн йеңи истиқбални бәлгүләп бәрди. Әшу истиқбал асасида мошу жилниң 1-январида «Бәш институционал ислаһатни әмәлгә ашуруш бойичә 100 ениқ қәдәм» Милләт планини орунлашниң әмәлий басқучи башланди. Милләт плани қобул қилинған күндин тартип та һазирғичә йеңи 60тин ошуқ қанун күчкә кирип, дөләтни, ихтисатни вә җәмийәтни тәрәққий әткүзүш үчүн принцип җәһәттин йеңи һоқуқ муһитини вуҗутқа кәлтүрүш башланди. Бу қазақстанлиқ арманни — ХХI әсирдики 30 лидер милләтниң бири болуш арминини — қолға кәлтүрүшкә қаритилған вә парлақ келәчәккә башлайдиған йолни қанун асасида бәкитишкә қаритилған. «100 ениқ қәдәмниң» 77-қәдимидә ихтисатниң 6 асасий саһаси үчүн 10 алдинқи қатарлиқ колледж билән 10 алий оқуш орнида салаһийәтлик кадрларни тәйярлаш, андин бу тәҗрибини елимизниң башқа орунлириға таритиш көздә тутулса, 93-қәдәм аудит вә дөләтлик аппарат ишлирини баһалашниң йеңи системисини җарий қилиш вәзиписини жүкләйду. Демәк, өзәм беваситә әмгәк қиливатқан Әл-Фараби намидики Қазақ миллий университети Ихтисат вә бизнес алий мәктивиниң «Һесап вә аудит» кафедриси жуқурида сөз болған икки қәдәмдә — 77- вә 93-қәдәмдә көздә тутулған вәзипиләрниң әмәлиятта өз әксини тепиши йолида паалийәт елип бериватиду. Әгәр 93-қәдәмдә көрситилгән вәзипиләр толуқ әмәлгә ашса, у чағда дөләтлик программиларни баһалаш үч жилда бир қетим жүргүзүлиду; дөләтлик органларниң нәтиҗидарлиғини баһалаш стратегиялик планлар бойичә һәр жили әмәлгә ашурулиду; «Дөләтлик аудит вә малийәвий назарәт тоғрилиқ» Қанун қобул қилиниду; һесап комитети биринчи класслиқ дуниявий аудиторлуқ компанияләрниң модельлири бойичә ишләйдиған болиду вә еқимдики һәрқандақ операцияни мәнъий қилиду. Бу вәзипиләрни орунлаш, әң алди билән, тәйярлиниватқан кадрларниң сүпәт дәриҗисигә беваситә мунасивәтлик екәнлигини унтумаслиғимиз керәк. Әл-Фараби намидики Қазақ миллий университети бу йолда карван беши болуп кәлгән. Әнди һазир, Президентимиз университетқа йеңи вә кечиктүрүшкә болмайдиған вәзипиләрни қойғандин кейин, өзиниң барлиқ ихтидарини бүгүнки күнниң жуқури технологиялик тәләплиригә толуқ җавап беридиған билимлик вә салаһийәтлик кадрларни тәйярлашниң илғар усуллирини қоллинишни кечиктүрүп болмайдиған вәзипә сүпитидә алға сүрмәктә. Мундақ болушиму тәбиий әһвал. Чүнки КазМУ елимизниң классикилиқ университети вә барлиқ қазақстанлиқ алий оқуш орунлири арисида биринчи болуп Қазақстан Җумһурийити Президентиниң «Сүпәт саһасидики утуқлири үчүн» мукапитиниң лауреати аталған. Мошу күнләрдә университетта 16 миңдин ошуқ студент билим алмақта, уларниң 80 пайизидин көпирәги оттура мәктәпләрни «Алтын белгі» билән тамамлиғанлар, җумһурийәтлик вә хәлиқара олимпиадилар билән конкурсларниң ғалиплиридур. Уларға билим бериватқан профессор-оқутқучиларниң сани 2500 адәмни тәшкил қилиду, уларниң тәркивидә 400 пән доктори, 800дин ошуқ пән намзити, 200дин ошуқ вәтәнлик вә чәтәллик философия докторлири (PhD) бар. Нәқ шуңлашқа университет оқутқучи-профессорлар тәркиви бойичә хәлиқара рейтингта пәқәт МДҺ әллири бойичила әмәс, шундақла Сингапур вә Япония билән биллә пүткүл Азия қитъәсигә вакаләтлик қилиду. Йәнә ейтип кетидиған бир нәрсә, КазМУ дунияниң нурғунлиған алдинқи қатарлиқ оқуш орунлири билән һәмкарлиқта қошдипломлуқ билим беришни ишәшлик тәрәққий әткүзүп келиватиду. Һәр жили миңлиған чәтәллик студентлар билән оқутқучилар КазМУни илмий стажировкидин өтүши үчүн таллавалиду. Өткән жилниң йәкүни бойичә QS рейтинглиқ агентлиғи (Бүйүк Британия) КазМУни тәрәққиятниң сүпәтлик көрсәткүчлирини баһалаш саһасида дунияниң әң илғар 300 университети арисида 275-орунни егилигәнлигини хәвәрлиди. Мошу фактларниң өзила университетниң дуниядики аброй-шәнини ениқ ипадиләп турса керәк. Әнди өзәм ишләватқан «Һесап вә аудит» кафедриси тоғрилиқ ейтсам, у жуқурида сөз болған «100 ениқ қәдәм — Милләт планида» көздә тутулған вәзипиләрни әмәлгә ашуруш йолида утуқлуқ әмгәк қиливатиду. Униң үстигә һесап вә аудит — дуниядики әң аммибап вә еһтияҗи күчлүк мутәхәссислик болуп һесаплиниду. Чүнки бухгалтерлиқ һесапниң тарихи, худди тәрәққият охшашла, наһайити қедимий, техи оттура әсирләрдә, йәни 1498-жили Рим императори Максимилиан өзиниң «бухгалтери» қилип Христофор Штехерни тайинлиған болса, бизниң замандишимиз, дуниядики әң көрнәклик алимларниң бири В.К. Радостовецниң «Муһәббәт, музыка вә бухгалтерлиқ һесап мәңгүлүк» дәп ейтқини бекар болмиса керәк. Бүгүнму аудиторлуқ паалийәт дуниядики әң жуқури мааш төлинидиған мутәхәссислик. Демәк, ундақ адәмдин жуқури салаһийәт тәләп қилиниду. Университетниң «Һесап вә аудит» кафедриси базисида «Әмәлий бухгалтерларни тәйярлаш мәркизи» ишләйду. Униңда CIPA (Certified International Professional Accountant: сертификацияләнгән хәлиқара кәспий бухгалтер) программиси бойичә хәлиқара сертификат елиш мүмкинчилиги бар. Шундақла университетниң дунияда етирап қилинишиға аләмгә мәшһур компанияләрниң — Hewlett-Packard, Cisco, Intel, Konica minolta, Microsoft вә башқиларниң — илмий-оқуш мәркәзлири билән лабораториялириниң паалийәт елип бериватқанлиғи, АҚШ, Бүйүк Британия, Хитай, Германия, Финляндия, Япония вә башқа дөләтләрниң 56 чоң хәлиқара илмий лайиһилириниң әмәлгә ашурулуватқанлиғи, уларни ИНТАС, МАГАТЭ, ЕИ, НАТО, Дуниявий банк, ЮНЕСКО мәбләғ билән тәминләватқанлиғи асас болмақта. Демәк, КазМУ, җүмлидин өзәм илмий паалийәт елип бериватқан кафедра елимиз Президенти алға сүргән муһим вәзипиләрниң сөзсиз орунлиниши йолида җанпидалиқ көрсәтмәктә дәп ейтишимизға толуқ асас бар. Чүнки кадрлар ихтидарини ашуруш йолидики паалийитимизниң дайим утуқлуқ болуши үчүн бизгә барлиқ шараит вә мүмкинчиликләр яритилған.

Арзигүл НИЗАМДИНОВА,

ихтисат пәнлириниң намзити.