• Йеңилиқлар
• 22 Шілде, 2016

Устаз әҗри

Адәм йеши бәл оттуриға кәлгәндә, һаятниң бәк мурәккәплигигә, пәқәт Алланиң әмри билән һәрқандақ ишларниң болуп туридиғиниға көз йәткүзидекән. Күндә көрүп жүргән жут адәмлириниң өткән өмри билән нәмунилик әмгәклиридин вақип болуп, мүмкинқәдәр шуларниң йолини өзигә үлгә тутушқа тиришидекән. Буму һаятлиқниң йезилмай қалған қанунлириниң бири болса керәк, әтималим. Амма, шу нәрсә ениқки, инсанларниң һәммиси бирдәк мундақ һиссиятта болуп, ички кәчүрмиләр әсиригә бойсунмайдиғандәк көрүниду. Шу хил адәмләр үчүн униң әһмийитиму йоқ охшайду. Бизчә, болғанда, әң асаси, һаяти көпкә үлгә боларлиқ жутдашларниң бесимлиғи. Биз төвәндә шундақ инсан һәққидә сөз қозғимақчимиз. Пешқәдәм устаз, меһриван ана, көйүмчан мома Руқийәм Баситова билән һели мәрһум Тельман ака Турсуновлар аилиси һәққидә аңлиғиним бару, бирақ учрашмаптимән. Аңлиқ һаятини шагирт тәрбийиләшкә сәрип қилип, җапалиқ һаятниң һалавити көрүп, хатирҗәм өмүр сүрүватқан Руқийәм ана билән  учришиш мәхситидә өйигә қәдәм тәшрип қилдим. Көпчиликниң ейтип жүргини раст екән. Дәрвазидин киришим билән худди бир сехирлиқ аләмдә жүргәндәк һис қилдим өзәмни. Әтрапта ечилип кәткән гүл-гиялар көзниң йеғини йәйду. Сайраватқан қушларниңму авази бөләкчә йеқимлиқ. Учуп жүргән кепинәк билән һәриму хушхой. Өйниң дәлизидә тизилған гүл қачилириниң алаһидилигини көрүп, бу аилиниң өзгичә бир хасийити барлиғиға көзүм йәтти. Кәң һойла пакизә тазиланған. Оттурида чай ичидиған мәхсус орун. Әтигән чайни етип, үстини йепип қоюпту. Дәстиханда иссиқ тонур нени билән  сүзмә. Пиялиниң ичигә кичиккинә қапақ чөмүч селинипту. Қаримаққа аддий көрүнүш. Бирақ, бу һадисә өйдә бәрикәтниң вә миллий роһниң моҗутлиғини испатлиса керәк.

Руқийәм ана гүлләр арисида һарам чөпләрни жулуп күндилик ишлар билән бәнт. Бизни көрүп, иллиқ чирай билән қарши алди. Қәдәм тәшрип қилишимиздики мәхсәт-муддиаға тохталғандин кейин бизниң сөһбәт жирақ өтмүштин башланди. 1946-жили 26-июнь күни Ақтам йезисида дунияға кәлгән Руқийәм ана өйниң ялғуз пәрзәнди. Атиси Басит Азнибақиев йезида мал дохтури, аниси Рәбәм Сәйпәрова сетиқчи болуп ишләтти. У жиллири кичик йезиларда толуқ оттура мәктәп болмиғачқа, йәттинчи синипни тамамлиған Руқийәм оқушини  Чонҗа йезисида давамлаштуриду. Мәктәпни утуқлуқ тамамлап, Қизлар педагогика институтиниң химия вә биолигия факультетиға оқушқа чүшиду. Төрт жил оқуп, кәсип егилигән яш мутәхәссис әмгәк паалийитини Ақтам оттура мәктивидин башлайду. Қиз бала дунияға кәлгәндин кейин турмуш қуруп, бала қучуш – пәриз. Бу қанунийәткә әмәл қилған  Руқийәм ана, 1970-жили Тельман Турсунов билән вәдилишип, аилә қуриду. – Мениң бүгүнки күнгә қәдәр қол йәткүзгән утуқлирим болса, у йолдишимниң арқисида. Алла таала бу дунияда бәхтимни бәрди. Мени һәм ата-анамни ойлайдиған меһриван яр бәрди, – дәйду сөһбәтдишим бәш жил илгири вапат болған өмүрлүк җүптини әсләп. – Тельман әсли әмгәксөйгүч, адил киши болидиған. Бир ишниң пешини тутса, ахириға йәткичә җени чиқип кетидиғандәкла әнсирәтти. Бүгүн өзи йоқ болсиму, әвлатларға үлгә болғидәк өчмәс изи қалди. Шу жилларни әслисәм, «Немә дегән батур едуқ» дәп қойимән, бәзидә. Чүнки худди көчмәнләрдәк йолдишимниң иш баби билән һәряққа көчүш биләнла боптимиз. Дәсләп аилә қурған жиллири мән мәктәптә муәллим, у колхозда зоотехник болуп ишләйдиған. Андин кейин Тельман Кичик Дехан йезилиқ кеңишиниң рәиси болуп тайинланди. Мән 1974-жилдин етиварән аталмиш жутта устаз болуп әмгәк әттим. 1978-жили Ақтамға қайтип бардуқ. Үч жилдин кейин  Кичик Деханға йәнә қайтип чиқтуқ. 1984-жили Чонҗа йезисиға чүштуқ. И.Бәхтия намидики 3-Чонҗа оттура мәктивигә әнди ишқа кирдим дегәндә, қайтидин Ақтамға чиқип кәттуқ. Шундақ көчүп-қонуп жүрүп, һөрмәтлик дәм елишқиму чиқип қаптимән, ­­­­– дәп күлүмсириди пешқәдәм устаз. – Шундақ қилип, 2000-жили Тельман наһийәлик мәслиһәт кативи болуп сайланғандин кейин наһийә мәркизигә көчүп чүштуқ. Аилиниң  ялғуз пәрзәнди болғанлиқтин, Руқийәм ана чоң оғлини ата-анисиға бериветиду. Бүгүн у балиси Руқийәм аниниң қутлуқ өйиниң чириғини йеқиветипту. – Аилә бәзиләр  үчүн аддий бир чүшәнчә болса, биз үчүн мал-дуния, байлиқ билән мәнсәптинму қиммәт қәдрийәтләр қатаридин. Һазир биздә сүпәт, иман, миллийлик вә диянәтниң қәдри растинла суслашти. Унтулуп кетиватқан урпи-адәтлиримиз билән биллә вападарлиқ, меһриванлиқ, адәмгәрчилик, номус вә иттипақлиқ охшаш яхши хисләтлиримиз аста-аста унтулуватқан заманда бизниң махтанғидәк утуқлиримиз көп. Шуларниң дәсләпкиси – пәрзәнтлиримниң жүригидики иман вә инсап­. Бүгүн он бәш нәврәмниму вәтәнпәрвәр вә милләтпәрвәр болушқа дәвәт қилип тәрбийилимәктимән. Қанчә дегән билән чарәк әсир вақит устаз болдум. Бала тәрбийиләш вә билим бериш кәби шәрәплик әмгәк – мениң һаятимниң бир бөлиги. Пешқәдәмниң пәрзәнтлириниң төрти    ана   йолини   давамлаштуруватқан муәллимләрдур. Икки келини вә икки күйоғлиму шагирт тәрбийиләватқан устазлардин. Көп балилиқ аниниң узун жиллиқ әмгиги мунасип баһалинип, наһийә, вилайәт вә җумһурийәт дәриҗисидики Пәхрий ярлиқлар билән мукапатланған. Бийил гөзәл язниң иссиқ күнлиридә өзиниң 70-баһарини қарши елиш алдида турған Руқийәм анини чин жүригимиздин тәбрикләп, узақ өмүр, мустәһкәм саламәтлик, бәхитлик қерилиқ вә хатирҗәмлик тиләймиз. Руқийәм ана билән хошлишиветип, бу аилини һәқиқәтән үлгә тутушқа болидиғиниға көзүм йәтти. Чүнки аилидики сәмимийлик билән һөрмәт һәммидин жуқури екән.

Шахризада САБИТОВА.

Уйғур наһийәси.