• Йеңилиқлар
• 22 Шілде, 2016

Наһийәлик «Яркәнт тәвәси» — «Жаркент өңірі» гезитиға — 95 жил

Панфилов наһийәлик «Яр­кәнт  тәвәси» гезитиниң нәшир қилини­ватқанлиғиниға 95 жил толди. Бу наһийә хәлқи үчүн чоң хошаллиқ һәм тарихий сәнә. Мәтбуатимизниң қалиғичи «Қәмбәғәлләр авази» гезитиниң давами болған «Яркәнт тәвәси» һазир үч тилда 8 бәтлик һәҗимдә һәптисигә бир қетим   нәшир қилинмақта. Һазирқи иҗадий коллектив мәзкүр нәширниң таш басмидин камаләткә йәткән дәвригичә өсүп, һәртәрәплимә тәрәққий етиши йолида билими билән тәҗрибисини сәрип қилғанларни һөрмәтләп, қәдирләйду. Гезитниң сарғайған сәһипилирини варақлисақ, мәтбуатимизниң жилнамиси моҗут. Гезит 1921-жили 1-июнь күни «Кәмбәғәлләр авази» нами билән Ташкәнт шәһиридә нәшир қилинишқа башлиди. Гезитниң дәсләпки санини чиқарған уйғур хәлқиниң мунәввәр пәрзәнди Абдулла Розибақиев болди. Уйғур вә қазақ әмгәкчилириниң Алмута әтрапида көп орунлашқанлиғиға мунасивәтлик «Кәмбәғәлләр авази» 1922-жили январьдин башлап Алмутида чиқишқа башлайду. Хәлиқниң саватини ечиш, йеңи җәмийәтни қурушқа интилған шу жиллири гезит чиқириш асан болмиди, әлвәттә. Мәбләғму, мутәхәссисләрму йетишмәтти. Гезит чиқиришниң барлиқ җәрияни қол билән әмәлгә ашурулатти. Шуңлашқа полиграфиялик хаталиқларму көп болидиған. Амма гезит хәлиққә һавадәк һаҗәт еди. 1924-жили партияниң Мәркизий Комитетиниң мәтбуат саһасидики ХІІ қурултийиниң «Мәтбуат тоғрилиқ» қарариға бенаән гезит иши бираз җанлиниду. Гезит 308-саниғичә, йәни 1930-жилниң 6-январиғичә Йәттису вилайәтлик, шәһәрлик партия комитети йенидики уйғур секцияси вилайәтлик бюросиниң органи болди. ВКП(б) Қазақстан өлкилик комитети қарариға бенаән 1930-жили 15-октябрьдин башлап гезит редакцияси Яркәнткә көчирилиди. Бу йәрдә Яркәнт вә Челәк наһийәлик партия комитетлири һәм әмгәкчиләр депутатлири наһийәлик кеңишиниң органи болуп наһийәара гезит сүпитидә нәшир қилинди. 367-санидин башлап Яркәнт наһийәлик партия комитети вә әмгәкчиләр депутатлири наһийәлик кеңәш органи болди. Елимиздә коллективләштүрүш аяқлашқандин кейин (1932-жилдин башлап) гезит нами «Кәмбәғәлләр авази» болуп өзгәртилиду. 1957-жили Октябрь наһийәсиниң Панфилов наһийәсигә қошулишиға мунасивәтлик мошу наһийәдә чиққан «Социалистік жол» гезитиму шәһәргә көчирилиду. Наһийәлик гезит «Колхозчилар авази» болуп уйғур тилида, «Голос колхозника» болуп рус тилида, «Социалистік жол» гезити болуп қазақ тилида чиқип турди. Әлвәттә, гезитлар дәвир роһиға мувапиқ большевикларниң мәтбуат әнъәнилирини давамлаштуруп, наһийә әмгәкчилирини коммунистик қурулуш ишиға сәпәрвәр қилип, партия қойған вәзипиләрни орунлашни тәшвиқат вә тәрғибат қилип кәлди. Тарилими 5 миң нусха болған «Социалистік жол» гезити  1962-жили апрельдин башлап Көктал территориялик санаәт башқармисиниң гезити болуп чиқти. Кейинирәк униң нами «Еңбек туы», «Знамя труда» намлири билән рус вә қазақ тиллирида йоруқ көрди. 1963-жили апрельғичә «Ұшқын» — «Искра» болуп икки тилда чиқти. Мошу гезитларниң асасида 1963-жили 20-апрельдин башлап Панфилов наһийәлик партия комитети вә наһийәлик әмгәкчиләр депутатлири кеңишиниң органи сүпитидә «Жаңалық жаршысы» вә «Йеңилиқ авази» гезитлири турақлиқ чиқип турди. Әнди 1991-жили нами «Жаркент өңірі» дәп өзгәргән гезит бүгүнки күнгичә тохтимай чиқип келиватиду. Бу гезит җумһурийәттики әң «қери» гезитлардин һесаплиниду. Әлвәттә, гезитниң тарихиға нәзәр ташлисақ, мошу йәрдә әмгәк қилған барлиқ хадимлар ядиңға келиду. Биринчи новәттә, әлвәттә, гезитниң һәр жиллардики баш муһәррирлири Абдулла Розибақиев, Исмайил Тайиров, Иврайим Бақиев, Абдулла Исмайилов, Бурһан Қасимов, Зейнолла Киндикбаев, Нур Қурбанов, Шаяхмет Айдарханов, Мәмет Айғырбаев, Рымтай Дәулетов, Елжас Бейсенбеков, Жапар Шаяхметов, Қазали Сембаев, Берикбай Биләлов, Ғалым Шулғауов, Марат Туғанбаев, Қасымқан Ешмухамбетов, Нурәдил Бегимбетовлар өз из-тамғилирини қалдурди. Мошу гезитта тонулған җәмийәт әрбаби Қуаныш Султанов өз әмгәк паалийитини башлиған. Униң җәмийәт әрбабила әмәс, шундақла атақлиқ журналист екәнлиги һәммигә мәлум. «Яркәнт тәвәси» — «Жаркент өңірі» гезити 95 жиллиқ тарихида көплигән талантлиқ шаир-язғучиларниң, қәлими өткүр журналистларниң өсүш, тавлиниш мәктивигә айланғанлиғи ениқ. Һели мәрһум, тонулған уйғур язғучиси Турған Тохтәмов, бүгүнки таңда қазақ әдәбиятида қәләм тәвритип келиватқан Бексултан Нуржекеев, Жусипбек Қорғасбек, Әбен Дәуренбеков вә башқилар дәсләпки әсәрлирини мошу гезит бетидә нәшир қилған. Әнди журналистикида дәсләпки қәдәмлирини бизниң гезитта ташлиған Йолдаш Азаматов, Турсынбек Әлпейисов, Махмут Закиров, Тудахун Мәшрәпов, Хетип Малибаев, Әхмәтҗан Садиров, Турған Һошуров, Абдукерим Тудияров, Абдрахман Асқар вә башқиларниң исимлирини дайим пәхирлиниш билән тилға алимиз. Бүгүнки таңда гезитниң сүпәтлик чиқип, оқурмәнләргә йетиши, әлвәттә, мошу йәрдә ишләватқан журналистларниң маһаритигә, билимигә беваситә бағлиқ. Жумағазы Бейсебек, Гөһәрбүви Исмайилҗанова, Омарғали Сәду, Қусайин Бейсебай, Алмаш Каримова, Мәулен Керимбеков, Гүлнар Сансызбаева вә Айгүл Нақысбековалар гезитниң һәрбир санини жуқури дәриҗидә чиқиришқа тиришип келиватмақта. Гезитниң өз вақтида вә сүпәтлик чиқиши үчүн журналистлар қандақ әмгәк қилса, гезитниң тәсисчиси — наһийә һакими Бердәулет Абдулдаевниң шундақ шараит яритип бериватқанлиғини алаһидә тәкитләшкә әрзийду. Мана наһийәниң әйнигигә айланған «Жаркент өңірі» гезити 95кә толуп узақ мусапини бесип өтти. Һазир бу нәшир наһийәдики 47 милләттин тәркип тапқан 120 миң адәмниң гезити. Наһийәлик гезитниң 95 жиллиғи  билән 28-июнь – Қазақстан журналистлири күни нишанлиниватқан қош мәрикилик күнләрдә гезитниң  мудири — баш муһәррири Бағдат Айтмуқаеваниң рәһбәрлигидә  редакция коллективи мөтивәрләр, иш вә оқуш орунлириниң рәһбәрлири, гезитимизниң җанкөйәрлири, достлири билән мәрикилик баш қошушлар уюштурулди.  Униңда дуниядин өткәнләрниң роһиға атап қуръан тилавәт қилинди.  Дәстихан әтрапида наһийәлик мәслиһәтниң хәтчиси Ермек Нурахметов,   шәһәр һакими  Ерғали Шоқпаров, наһийәниң Пәхрий гражданлири Әғзәм Мәрүпов, Сатибай Мирзахметов, Ризайдин Әйсаев, Асийәм Өмәрбақиева, шаирлар Исламғали Пискенбаев, Арупҗан Җумахунов билән турақлиқ муәллипләр Турсунмәһәммәт Мәшүров, Тохтаргүл Кигизбаева, Ерҗума Мураталиев вә башқилар сөзгә чиқип, гезитниң бүгүнкидәк дәвиргичә болған тарихи һәм бесип өткән шанлиқ йоли һәққидә ейтип, иҗадий хадимларға  муваппәқийәтләр тилиди. Өз новитидә, «Яркәнт тәвәси» гезитиниң баш муһәррири Бағдат Бейсен қизи миллий мәтбуатмизниң җанкөйәрлири билән ихтиярий мухбирларниң бебаһа әмгигини баһалап, тәһрират намидин   Тәшәккүрнамилар билән хатирә соғилирини  тапшурди. Бағдат АЙТМУҚАЕВА, Панфилов наһийәлик «Жаркент өңірі» гезитиниң мудири — баш муһәррир. Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА. Панфилов наһийәси . Сүрәттә: гезитниң бүгүнки иҗадий коллективи. Жумағази Бейсебеков чүшәргән сүрәт.