• Йеңилиқлар
• 30 Тамыз, 2016

«Бизниң нахшимиз — бизниң байлиғимиз»

Йеқинда уйғур эстрада сәнъитиниң чолпанлири – «Дәрвишләр» топиниң нахшичиси, композитор вә продюсер Дилмурат Баһаров билән хуш аваз егиси, талантлиқ композитор Санийәм Исмайил бирликтә йеңи бир нахша иҗат қилди. У «Бизниң нахша» дәп атилиду. Мәзкүр нахша миллий сәнъитимизгә беғишланған. Санийәм Исмайил бүгүнки күндә ШУАРниң Үрүмчи шәһиридә истиқамәт қилиду. Шу мунасивәт билән биз улар билән торда сөһбәтлишишкә  муйәссәр болдуқ. Төвәндә шу сөһбитимизни диққитиңларға һавалә қиливатимиз. Санийәм Исмайил қизи Қунахунова, 1982-жили Яркәнт шәһиридә дунияға кәлгән. 1994-жили мошу шәһәрдики Чайковский намидики музыка мәктивигә оқушқа чүшүп, уни 1998-жили тамамлайду вә шу жилила Алмутидики Чайковский намидики музыка колледжида дутар вә композиторлуқ сәнъәт бөлүмидә билим елишқа башлайду. Мәзкүр билим дәргаһини 2002-жили түгитип, сәнъәткә болған йолини Қурманғазы намидики Қазақ дөләт консерваториясидә давамлаштуриду. Студент чағлиридила дутар бойичә даңлиқ сәнъәткар Нурмәһәммәт Турсундин тәлим алиду. Шуниңдин кейин Үрүмчи шәһиридики Музыка вә сәнъәт университетида муқамлар бойичә тәһсил көриду. 2008-жили сәнъәткә зор иштияқ бағлиған талантлиқ нахшичиниң Алмутида йәккә концерти өтиду һәм шу жили «Мәңгү мирас», 2010-жили болса «Асминим» альбомлирини мухлислириға көпчилик диққитигә һавалә қилиду. Санийәм Исмайил һазир Үрүмчи шәһиридә яшайду. Өзигә хас мәптункар, нәпис аваз егиси Санийәм Исмайилниң нахшилирини тамашибин сөйүп тиңшайду. Шундақла униң «Сеғиндиңму», «Мениң исмим — Уйғур қизи», «Нийәт», «Чүшәнмәй яшаш һәммидин азап» вә «Мәңгү мирас» қатарлиқ нахшилири хәлиқ арисида алаһидә аммибаплиққа егә. — Әң алди билән, һәр иккилиңларни иҗадий һәмкарлиқ түпәйли барлиққа кәлгән нахшаңлар билән тәбрикләймән. Д.Б: — Рәхмәт! С.М: — Тәшәккүр! — Нахша толуғи билән миллий сәнъитимизгә беғишлинипту. Мошундақ гөзәл бир нахшини иҗат қилиштики сәвәп вә униң җәрияни һәққидә ейтип өтсәңлар? Д.Б: — Уйғур миллий сәнъитимиз, һәқиқәтәнму, чоң пәхирлиниш билән тилға алғидәк бебаһа байлиқлиримизниң бири. Аридин қанчә әсир өтсиму, униң миллий алаһидиликлири, философияси, җәмийитимиз үчүн муһимлиғи пүткүл дунияни һәйран қалдуруп келиватиду, десәк ашуруп ейтқанлиқ әмәс. Буниңдин бир йерим жил бурун биз, «Дәрвишләр» топи, Вьетнамға дәм алидиғанға барған едуқ. Шу вақитта Санийәм Үрүмчидин мошу нахшини мени тиңшап көрүшүмни илтимас қилип әвәтипту. Нахша чоңқур мәзмунға егә болуп униңда Санийәмниң көп издәнгәнлиги байқилип туратти. Нахшини тәкрар-тәкрар тиңшиғандин кейин, уни бираз ишлисәк вә бу нахшини дуэт болуп ейтсақ болидиғанлиғиға убданла көзүм йәтти. Бу пикримни Санийәмгә ейтиведим у қарши болмиди. Санийәм Исмайил өзигә хас авази, услуби, миллийлиги билән көпчиликкә яхши тонуш. Дәсләп Чайковский намидики колледжда, андин Қурманғази намидики консервоторияниң икки факультетида – композиторлуқ вә хәлиқ чалғу әсваплири факультетлирида –  билимини ашурған. С.И: — Мән сәнъәт мәктивидә оқуватқан пәйтлиримдә Дилмурат акиниң музыка иҗадийитигә наһайити қизиқаттим. Өзгичә аһаң, тиңшиғучилар бир қетим аңлиса, шу заман ядиңда қалидиған, хәлиққә йеқин аһаңларниң муәллипи. Мошу бир-икки жил ичидә бирнәччә қетим чоң сәһниләрдә концерт қойдуқ. Шундақ хошал пәйтләрдә сәнъәттики риштимиз зади үзүлмисекән дегән ой билән акимизға яриғидәк, өзгичә услубта әсәр йезишқа бәл бағлидим. Мән Үрүмчидә, Дилмурат ака болса, Алмутида истиқамәт қилғачқа, бизгә пәқәт Интернет тори арқилиқ мунасивәт бағлашқа тоғра кәлди. — Нахша бир жил бурун тәйяр бопту. Немишкә у бийил тамашибинға һавалә қилинди? Д.Б:   — Нахша аранжировка, аваз йезиш тәрәптин тәйяр болғини билән, уни тамашибинларға һавалә қилиш үчүн мәлум, вақит тәләп қилиниду. Бу елан қилинмиған ялғуз нахша әмәс. Мәсилән, мән «Дәрвишләр» топи үчүн нахша язғанда, униң тамашибин қәлбидә узақ вақит «өмүр сүрүшни» ойлаштуримән. Әнди «Бизниң нахшиму» миллий сәнъитимизниң алаһидиликлири вә униң бебаһалиғи һәққидә болғачқа, техиму жуқури җавапкәрликни тәләп қилиду. Әлвәттә, униң баһасини тамашибин бериду. — Санийәм, нахшиниң намини «Бизниң нахша»  дәп қоюшиңиздики мәхсәт немә? С.И: — Мән нахшичи сүпитим билән уйғурларниң һәрқандақ нахшисиниң нәқәдәр гөзәл екәнлигини билимән вә уларни иҗра қилип келиватимән. Шуңа сәнъәтхумар қериндашларни әң авал өзимизниң нахшилирини қәдирләшкә һәм әзизләшкә чақиримән. Бу нахша чоқум жуқури сәвийәдә ейтилип, хәлқимиз яқтуруп аңлайдиған нахшиларниң қатаридин орун елишини үмүт қилимән. Нахшилар 3 яки 4 минутта ейтилип болиду. Бирақ мошу вақит  ичигә  көплигән билим, җапа, толған һиссият һәм өтмүшләр қачиланған. Мана мошуниң һәммисини хәлқимизгә йәткүзүшкә тириштуқ. Ушбу мәхситимизгә йетиш йолида бар күч-ғәйритини сәрип қилған Дилмурат акамға чин қәлбимдин миннәтдарлиқ билдүримән. — Силәр ейтқан һәрқандақ нахша аммибап болиду. Соримақчи болғиним, нахша утуқлуқ чиқиш үчүн немигә диққәт бөлүш керәк? Д.Б:  — Бирдин шуни ейтимәнки, нахшини әң алди билән чин жүрәктин ейтиш керәк. Чүнки жүрәктин чиққан нахша жүрәккә йетиду. Мәйли музыка җәһәттин болсун, мәйли мәтин җәһәттин болсун, нахша чоңқур чүшинип ейтилса, нахшиниң нәпислиги айдиң байқилиду. Сәнъәт йолиниң мәшәқити шуниңдин ибарәтки, у бир яки икки адәмниң әмәс, бәлки пүтүнләй бир хәлиқниң көңлидин чиқиш керәк. «Бизниң нахшиниңму» нәқ мошу тәләпләргә җавап беридиғанлиғиға ишәнчим камил. С.И: — Һәрбир нахша у қәләм егисиниң өзиниң ички дуниясини ипадилиши һәм шу нахшиси билән чаңқиған қәлбләрниң тәшналиғини қандуруши үчүн берилгән яхши пурсәт. Пурсәттин пайдилинип, шуни әскәртип өтмәкчимизки, нахша пат йеқинда www.dervіshі.kz, www.parvaz.kz  вә doppalіfe.com торбәтлиридә елан қилинидиған болиду. — Мәзмунлуқ сөһбитиңларға рәхмәт. Силәргә дайим иҗадий утуқлар яр болсун! Сөһбәтләшкән Молутҗан ТОХТАХУНОВ.