• Гезитимиз җанкөйәрлири
• 02 Қыркүйек, 2016

«Тудахунни тонуйдиғансиләр?..»

Һөҗҗәт мәһәллиси миллитимизгә аит мәдәний-аммивий чарә- тәдбирләрни өткүзүштә, ана тилимизда нәшир қилиниватқан китапларни тәрғип қилишта, җумһурийәтлик «Уйғур авази» гезитиға муштири топлашта башқиларға өмлүк-иттипақлиғи, еғиз бирлиги билән үлгә болуватқан жутларниң бири. Бу җәһәттин жутдашлирини ортақ мәхсәткә дәвәт қилип, уларниң һөрмитигә бөләнгән жигитбеши Тудахун Тейиповниң көпчилик мәнпийити йолида әмәлгә ашуруватқан ишлирини алаһидә тилға алған орунлуқ. Әл-жут ғемида жүргән бу адәм һәққидә җамаәтчиликниң иллиқ инкаслирини аңлап, униң тоғрилиқ йезишни көңлүмгә пүкүп жүрәттим. Ахири униң 70 яшқа толғинини аңлап, өз мәхситимни ейттим.

Маңа охшашлар аз дәмсән, ука, — деди у кәмтарлиқ билән. —Жут ишәш қилип жүклигән вәзипини орунлашқа тиришиватқанлиғим болмиса, анчила бир тилға аларлиқ ишларни атқуруп кәткиним йоқ, — дәп сөһбәт мавзусини умумий гәпләргә йөткиди... Биз у күни хелә узақ сөһбәтләштуқ. Тудахун акиму өзи һәққидә әмәс, көпирәк жут вә униң адәмлири, улар тәрипидин атқурулуватқан ишлар тоғрилиқ гәп қилди. Сөһбәтара у җамаәтчилик ишларниң җанкөйәрлири — өзиниң орунбасари Тохтахун Хоҗаев, Ақсақаллар кеңишиниң рәиси Исрапул Ибрайимов, Ханим-қизлар кеңишиниң рәиси Айимқиз Насирова вә униң ярдәмчилири Селимәм Ниязова, Мәрийәм Җалалдинова, Гүлбостан Һезмахунова охшаш паалийәтчан инсанларниң исим-шәрипини мәмнунийәт билән тилға алди, улардин миннәтдар екәнлигини изһар қилди. Дәрвәқә, мәһәллидә миллий әнъәниләрни, урпи-адәтләрни, диний етиқатлиримизни сақлаш охшаш ишларда көп нәрсә жигитбешиниң паалийитигә, активлиғиға бағлиқ. Тудахун ака һәрқандақ ишни әмәлгә ашурушта жут мөтивәрлири вә жуқурида исимлири аталған активистлар билән мәслиһәтләшкән һалда паалийәт елип бериватиду. Һәр жили  қәрәллик нәширләргә муштири топлаш мәвсүми башланғанда Тудахун ака өзиниң әйнә шу ярдәмчилири билән униңға йеқиндин арилишиду. Шуңлашқа биз Һөҗҗәт мәһәллисидин вайим қилмаймиз, һәммини өзлири рәтләйду. «Бу жутта  Тудахун, Тохтахун вә Исрапул охшаш милләтпәрвәр, ака-ука үч батур  баркин, «Уйғур авази» гезитиниң муштирилар сани көпәйсә көпийидекин, һәргиз кам болмайду», дегән еди жутниң бир ақсақили. 2002-жил үчүн муштири топлаш мәсилисигә беғишланған бир баш қошушта җумһурийәтлик Уйғур мәдәнийәт мәркизи Ақсақаллар кеңишиниң шу вақиттики рәиси Тохтасун һаҗим Бейшанов «Пәқәт муштири топлаш мәсилисидила әмәс, бәлки барлиқ җамаәтчилик ишлирида жигитбашлириниң роли чоң. Бу «портфельсиз» лавазимдики адәмләргә шу мәһәллиниң һәм қули, һәм һакими болушқа тоғра келиду. Болупму Һөҗҗәт мәһәллисидә бу алаһидә байқилиду. Бу инақ жутта ақсақаллар, ханим-қизлар, активистлар жигитбеши билән қол тутушуп дегидәк, җәмийәтлик ишларни әмәлгә ашуруватиду.  Бу мәһәллидә һәрикәтму һәм бәрикәтму бар. Шу мәһәллиниң жигитбеши Тудахунни тонуйдиғансиләр? Тонумайдиғанлар тонушуп  қоюңлар! Алмута шәһириниң әтрапидики мәһәллиләрниң жигитбашлири Тудахундин үлгә алса болиду. Демәкчи болғиним, мәйли гезитлиримизға муштири топлаш, мәйли театр абонементлирини тарқитиш, мәйли уйғур мәктивигә бала топлаш болсун, умумән, барлиқ мәдәний чарә-тәдбирләрни уюштуруш мәсилисидә бизгә Тудахундәк тиришчан жигитбашлири һаҗәт», дегән еди. Бүгүнки  күндиму бу мәһәллидики һәрқандақ муюм Тудахун акиниң қатнишисиз өтмәйду. У мундақ ишларниң бешида болуп, уларниң урпи-адәтлиримизгә мувапиқ өтүшигә җиддий көңүл бөлүп келиватиду. Һаят қизиқ. Бәзиләр таң атмай машинисиға мелини бесип, яйма базар яққа йол алса, Тудахун ака ярдәмчилирини әгәштүрүп көпчиликниң ғемида жүриду. Бирдә  мусибәт  ишлири билән жүрсә, гайида өзара  чиқишалмай қалған яш аилиләрни яхши-хоп қилип қоюш үчүн сәкпарә болиду. Бәзидә әл ятқуда өйигә кәлсә, гайида сәһәрдә өйдин чиқип кетиду. Тәбиитидин ақ көңүл жигитбеши бу оқәтләрни аброй-атақ елиш үчүн яки пул тепиш үчүн қиливатқини йоқ. Бу – униң һаят тәризи. Тудахун Тейипов һәққидә гәп қилидекәнмиз, униң аилиси һәққидиму ейтмай өтүш мүмкин әмәс. Униң өмүрлүк җүпти Разийәм һәдә билән аилә қурғиниға 50 жил, уларниң Һөҗҗәт мәһәллисигә келип турақлашқиниға  — 40 жил, жигитбеши вәзиписини атқуруватқиниға 20 жил болупту. Хошаллиқ  үстигә хошаллиқ. Алтун той егилириниң  бәш пәрзәнди, он икки нәвриси бар. Уларму ата-аниси охшаш милләтпәрвәр инсанлардин болуп өсүватиду. Әсли мәхсәт бирәр адәмни махташа әмәс, бәлки шундақ ақ көңүл адәмләргә җимики җамаәтчилик ишлиримизни артип қоюп, паңшиң жүргән адәмләргә ой селишта. Қазақ хәлқиниң улуқ өлүмаси Абай: «Һаят бена, сән шуниңға бир хиш бол» дегән екән. Бир нахшида ейтилғинидәк, «бу дунияға ялиңач келип, ялиңач кетимиз!.. Жиққан-тәргиниң күл болуп көккә учиду. Адәм пәқәт яхши ишлири билән ядлиниду». Һә, яхшиларға тәбиийдур һөрмәт.

СҮРӘТЛӘРДӘ: 1. Тудахун Тейипов  аилә-тавабиати билән. 2. И. Ибрайимов (солдин оңға), Т. Тейипов вә Т. Хоҗаев дайим мәслиһәттә.

Шәмшидин  АЮПОВ.