• Мәдәний мирас
• 20 Қаңтар, 2017

Долан чалғу әсваплири вә Долан муқами

Долан чалғу әсваплири  вә Долан муқами бир-бири билән чәмбәрчас бағланған болуп, узун жиллиқ тарихий дәвирләрни баштин кәчүрүп, һазирға қәдәр өзиниң сәнъәттики ролини толуқ җарий қилип кәлмәктә. Қалун, долан равави, долан қизил ғеҗиги, жуқури авазлиқ нәғмә дап, оттура авазлиқ нәғмә дап, төвән авазлиқ нәғмә дап —  Долан чалғу әсваплири тәркивигә кириду. Баш нәғмичи жуқури авазда муқамниң муқәддимисини қалун, долан равави вә долан қизил ғеҗигиниң тәнкәш болуши билән башлайду. Долан муқам аһаңлири мустәқил, өзигә хас тәбиий гармониялик авази яки қошумчә навалар билән алмишип туриду. Долан чалғу әсваплири билән Долан муқамлириниң мунасивити интайин қоюқ болуп, улар бир-бирисиз қиммитини йоқитип қойиду. Долан муқами «Мәқәддимә», «Чекитмә», «Сәнәм» вә «Сийрилма» қатарлиқ төрт бөлүмдин тәркип тапқан. Һә, пүтүнләй муқам өзи 54 нәғмидин ибарәт. Униңдин ташқири һәрбир муқамниң өз сийрилмиси, чүшүргиси вә мәрғули болиду. Долан муқаминиң навасини уйғур он икки муқаминиң әң қедимий нәғмә мәнбәлириниң бири дейишкә болиду. Мәзкүр муқамда дайим алтә яки йәттә тавушлуқ аваз басқучи арилашма һаләттә келиду яки авушуп туриду. Әйнә шу түпәйли башқа милләтләрниң музыкисидики бәш-алтә тавушлуқ күй шәклидин пәриқлиниду.    Шинҗаң сәнъәт дәргаһи миллий музыка өмиги.