• Йеңилиқлар
• 26 Қаңтар, 2017

Астана җәрияни – течлиқпәрвәрлик йөнилиштики чоң қәдәм

Сешәнбә күни пайтәхтимиздә Сирия мәсилилирини рәтләш бойичә икки күнгә созулған хәлиқара музакириләр аяқлашти. Бу музакириләр нәтиҗиси бойичә тәрәпләр Сириядики бирнәччә жилдин бери давамлишип келиватқан тоқунушларни течлиқ йоли билән һәл қилиш йөнилишидә бирнәччә муһим қарарларни қобул қилди.Мәлумки, Россия, Түркия вә Иран дөләтлириниң тәкливи билән, Қазақстан Җумһурийитиниң Президенти Н.Назарбаевниң қоллап-қувәтлиши билән Сирия мәсилиси бойичә музакириләрни Астанада өткүзүш келишилгән еди. Мәзкүр музакириләр башлиништин илгири Қазақстан Җумһурийитиниң Ташқи ишлар министрлиги рәсмий Астананиң асасий миссияси тәрәпләрниң системилиқ рәвиштә музакириләр жүргүзүшигә шараит яритиш билән чәклинидиғанлиғини, өзиниң бетәрәп болуп қалидиғанлиғини билдүрди. Ташқи ишлар министри Қайрат Абдрахманов тәкитлигинидәк, рәсмий Астана барлиқ қатнашқучиларға Астанадики учришиш вақтида мүмкинқәдәр достлуқ шараитни тәминләш үчүн барлиқ мүмкинчиликләрни яратти. Бу һәқтә министр өзиниң музакириләр ахирида сөзлигән сөзидә мундақ деди: — Астана Сириядики мәсилиләрни рәтләш бойичә хәлиқара учришишни қобул қилди. Һәммиңларға мәлум, учришиш Россия вә Түркия президентлириниң Астанада Сирия һөкүмити билән қураллиқ оппозиция арисидики мәсилигә мунасивәтлик музакириләр өткүзүш тоғрилиқ тәшәббуси асасида өтти. Қазақстан Президенти Нурсултан Назарбаев бу тәшәббусни толуқ қоллап-қувәтлиди вә җәриянни әмәлгә ашуруш үчүн Қазақстан пайтәхтидә концепцияни тәминләшкә тәйяр екәнлигини тәкитлиди. Биз хәлиқара вә йәрлик аммивий әхбарат васитилириниң вәкиллирини қошқанда, қатнашқучилар үчүн Астанадики учришиш пәйтидә мүмкинқәдәр достлуқ шараитни тәминләш үчүн барлиқ мүмкинчиликләрни яраттуқ. Музакиригә қатнашқан тәрәпләр хәлиқара чарә-тәдбирниң уюштурулушиға вә униң ойдикидәк өтүшигә шараит яратқан Дөләт рәһбири Н.Назарбаевниң әмгигигә жуқури баһа бәрди. Мәсилән, БМТ Баш кативиниң Сирия бойичә мәхсус вәкили Стаффан де Мистура: — Биринчи новәттә, БМТ Баш кативи Антонио Гуттеришниң намидин мошу муһим чарә-тәдбиргә тәшәббускар болған Қазақстанға, Сириядә течлиқ орнитиш ишиға зор төһпә қошуватқан Президент Н.Назарбаевқа тәшәккүр изһар қилимән. Н.Назарбаев конференцияниң утуқлуқ өтүши үчүн беваситә үлүш қошуп, барлиқ шараитларни яратти. Мошу кәмгичә Сириядики әһвални иҗабий һәл қилиш үчүн ениқ бир система, һаҗәт механизм болмиди. Бу қетим болса, биз ениқ бир система бойичә ишлидуқ. Гуманитарлиқ ярдәмниму муһакимә қилдуқ. Әндики мәсилә тоқунушларға йол қоймаслиқниң механизмлирини тепиш. Бу җәһәттин Астана җәрияни даирисидә нурғун иш әмәлгә ашурулди. Шуниң билән биллә Россия, Түркия вә Иран дөләтлиригә Сириядики уруш режимини тохтитишқа капаләтлик қилиш охшаш җавапкәрликни өз зиммисигә алғанлиғиға тәшәккүрүмни изһар қилимән. Биз урушни тохтитишимиз керәк. Сирия тәрипидин Сирия һөкүмити билән оппозицияниң ролини тәкитлигүм келиду. Мошу йәргә келип, узун жиллардин кейин дәсләпки қетим музакириләр үстилигә олтириш үчүнму чоң ирадә керәк. Мән кейинки һәптидә Нью-Йоркқа учимән. Шу йәрдә Женевидики музакириләргә тәйярлиқларни башлаймиз. Астана җәриянидин биз чоң ихтидар көрүватимиз, — дәп тәкитлиди. Астана җәрияниниң нәтиҗисигә мунасивәтлик Сирия һөкүмитиниң делегациясиму өзлириниң тәшәккүрини изһар қилди. Бу дөләтниң БМТ йенидики Турақлиқ вәкили Башар әл-Джаффари өзлириниң асасий мәхсити урушни тохтитиш, течлиққа йетиш екәнлигини тәкитлиди. Астанадики икки күнгә созулған учришишта биз тәвлүк бойи ишлидуқ. Тәрәпләр өзара мурассәгә келишниң муһим екәнлигини чүшиниватқанлиғини көрсәтти. Музакириләр давамида биз өз мәхситимизгә йетишкә, оқ етишни тохтитишни тәминләп, тоқунушни дипломатиялик йол билән, течлиқ сәясий қарарлар йоли билән һәл қилишқа тириштуқ. Нәтиҗидар ишлишимиз үчүн һәртәрәплимә шараит яратқан Қазақстан Җумһурийитигә вә Президент Н.Назарбаевқа тәшәккүр изһар қилимиз. Астана җәриянини уюштуруш арқилиқ Қазақстан өзиниң ирадисини көрсәтти. Сирия һөкүмити дөләттә течлиқ орнитишқа интилиду. Әпсус, һазирму қан төкүлмәктә. Шуни тохтитиш үчүн һәрхил дөләтләрдин мәхсус делегатлар жиғилди. Һәммиси қан төкүшни тохтитишқа тиришти. Астана – ениқ қәдәмләр муһакимә қилинған җай. Биз ениқ қәдәмләрни муһакимә қилдуқ вә ениқ нәтиҗиләргә қол йәткүздуқ. Бу җәриянниң орни алаһидә, — деди Башар әл-Джаффари. Астана җәрияни түпәйли қол йәткән чоң утуқ – Сириядә оқ етишниң тохтитилишиға вә тәрәпләрниң бир-биригә иғвагәрлигигә йол қоймаслиғиға капаләтлик қилидиған үчтәрәплимә механизм қелиплаштурулди. Россия, Түркия вә Иран дөләтлири оқ етишни тохтитиш режимиға капаләтлик қилиду, дегән қарар қобул қилинди. Тәкитләш лазимки, Астана җәриянида тәрәпләр оқ етишни тохтитишни тәминләш мәсилисигә алаһидә көңүл бөлди. Бәш жилдин бери давамлишиватқан уруштин зәрдап чекиватқан Сирия хәлқиниң тәғдиригә қарайдиған болсақ, буниң наһайити муһим екәнлиги чүшинишлик. Мошуниңға мунасивәтлик Астана җәрияниға қатнашқан чәтәллик вә вәтәнлик сәясәтшунасларниң пикри охшаш болди.