• Иҗадий портрет
  • 02 Ақпан, 2017

Хәлиқ нахшичиси – хәлқиниң жүригидә

Тәрҗимиһал сәһипилиридин: Қасим Мухтәров, Уйғур наһийәсиниң Ават йезисида дунияға кәлгән. 1970-жили оттура мәктәпни тамамлиғандин кейин, Ташкәнт мәдәнийәт техникумиға оқушқа чүшиду. 1976-жили Чоң Ақсу йезисида тәшкил қилинған ансамбльниң тәркивидә паалийәт елип бариду. Һазир у «Арзу» нахша-уссул ансамблиниң әзаси.Шахризада САБИТОВА, «Уйғур авази»/ «Пешанигә йезилған тәғдириңдин қечип қутулмайсән», дәп қойидиған чоңлар. Бу сөзләр бу қетим Қасим акиниң ләвзидин башқичә чиқти. Аниси Мәсләт билән атиси Мәҗән Қасим наресидә чеғида аҗришип кетиптекән. Анисиниң жүригини ярилимас үчүн Қасим ака һечқачан «Атам қени?», дәп соримапту. Һәтта, мәктәп тәрипидин «йерим житим» дәп берилидиған кийим-кечәкни алғинида, анисиға көрсәтмәй, өпкидәп жиғлавалаттекән. Бойиға ана сүти билән киргән сәнъәткә болған иштияқ Қасим акиниң бойида төрт-бәш яшлирида байқилиду. Йезиға кәлгән һәрхил концертлар тамамлиниши биләнла төрт яшлиқ Қасимни аватлиқлар сәһнигә чиқирип, «бизниң яш талант егиси» дәп нахша ейтқузаттекән. Қасим ака бәш йешида «Қара дәйду» хәлиқ нахшисини бабиға йәткүзүп орунлап, көпчиликниң алқишиға бөлиниду һәм сәнъәткә болған муһәббити күндин-күнгә улғийишқа башлайду. Шу заманларда ақ сақаллиқ Олалим, Мәңсүр, Мәһәммәт исимлиқ бовайлар беши қошулуп қалса, йезини чаң кәлтүрүп, бир жүрүш Или нахшилирини миллий саз әсваплар билән ейтидиған. Шу аһаңлар һели Қасим акиниң қулиғиниң түвидә җараңлайду. Мәктәп босуғисини атлиғандин кейин униң сәнъәткә болған иштияқи техиму күчийиду. Чүнки синип йетәкчиси Айим Әкбәрова, кейинирәк тарихий вәтинимиздин чиққан талантлиқ устаз Әкрәм Һәмраев яш нахшичи Қасим Мухтәровқа йол-йоруқ көрситип, сәнъәт саһасиға болған қәдимини қоллап-қувәтләйду. Яш талант егиси сәнъәт өмиги тәрипидин уюштурулған һәрхил байқаш-көрүкләргә қатнишип, мукапатлиқ орунларни елишқа муйәссәр болиду. Қасимниң йеқимлиқ авази пәйдин-пәй наһийә хәлқиниң жүригидин орун елишқа башлайду. 9-синипта оқуватқан пәйтидила, Ават йезисида нахшичи дәриҗисигә көтирилип, яшларниң өйлиниш тойлириға тәклип қилиниду. 1977-жили Әмгәк колхозидики ансамбльниң бәдиий рәһбири Шамахун Нурумов уссулчи, сазәндә һәм нахшичи Қасим Мухтәровниң талантиға қайил болуп, муқамлар йезилған пластинкини соға қилиду вә уни ансамбль әзалириға үгитишни тапшуриду. Шу жиллири миллий мәдәнийитимизни, сәнъитимизни қайта тикләштә дапчи Марат Низахунов, равапчи Тайирҗан Бәкриев, тәмбүрчи Мәхсим Дәраев көп әҗир сиңдүриду. Тәдбирчан рәһбәр Шамахун Нурумов ансамбльдики миллий саз әсваплар қатарини көпәйтишни реҗиләп, Қасим Мухтәровқа чаң чалғу әсвавини тапшуриду. Дутардин башқа чалғу әсвап тутуп көрмигән яш нахшичи һели мәрһум муқамчи Ғопурҗан Қадирһаҗиевниң ярдими түпәйли, уни қисқа муддәт ичидә үгинип, 1984-жилдин етиварән чаң челип, нахша ейтишқа башлайду. Кейинирәк бу ансамбль наһийәлик статусқа еришип, «Арзу» хәлиқ-нахша уссул ансамбли» болуп өзгириду. Мана шуниңдин буян мәзкүр ансамбльда паалийәт елип бериватиду. Қасим Мухтәров концертлиқ программилирида муқам дастанлирини репертуаридин чиқармай, җанлиқ аваз билән хәлқиниң жүригигә йәткүзүп келиватиду. Рәпиқиси Җанарәм Дәраева мәзкүр ансамбльниң нахшичиси, кәнҗә қизи Наргиза уссулчи, әнди чоң оғли Үмүтҗан вә келини Сайида Қ.Ғоҗамияров намидики җумһурийәтлик дөләт академиялик Уйғур театрида ишләйду. Наваттәк татлиқ йәттә нәврисиму сәнъәт шәйдалири. Сүрәттә: 1. Қ.Мухтәров. 2. «Арзу» ансамблиниң бүгүнки тәркиви.

626 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы