• Иҗадий портрет
  • 06 Сәуір, 2017

Балилиқта туғулған арман

Тәрҗимиһал сәһипилиридин: Шарванәм Сабитова, 1980-жили Алмута шәһиридә дунияға кәлди. 1997-жили һазирқи А.Розибақиев намидики 153-мәктәп-гимназияни тамамлиғандин кейин, Т.Жүргенев намидики Қазақ миллий сәнъәт академиясигә оқушқа чүшиду. 2001-жили мәзкүр билим дәргаһини түгитип, Қ.Ғоҗамияров намидики дөләт академиялик Уйғур музыкилиқ-комедия театриға ишқа орунлишиду вә бүгүнки күндә мошу дәргаһта үнүмлүк әмгәк қиливатиду.

— Устазим Нурванәм Әлахунованиң илтимаси билән мәктәп ичидики конкурсқа қатнишип, шу чағларда яшлар арисида аммибаплиққа айланған «Юлтуз» топиниң солисти Сәйпидин Тайиров орунлиған «Арминим» нахшисини ейтип, дәсләпки қетим сәһнигә чиққиним һели ядимда, — дәйду Шарванәм балилиқ чағлирини әсләп. — Мана шу күндин башлап сәнъәткә болған қизиқишим техиму күчәйди. Өзәмни синап көрмәкчи болуп җумһурийәтлик «Ғунчә» конкурсиға қатнаштим вә І орунни елишқа муйәссәр болдум. Бу утуғум мени техиму қанатландурди. Мәктәпни пүтириш алдида устазим Маһиләм Мәсимова мени чақирип, Т.Жүргенев намидики Қазақ миллий сәнъәт академиясидә уйғур бөлүми ечилғанлиғини ейтип, «берип көрсиңизчу» дәп мәслиһәт бәрди. Бу хуш хәвәргә наһайити хошал болуп, шу күндин башлапла оқушқа чүшүшкә тәйярландим вә алий оқуш орниниң студенти аталдим. Бүгүнки күндә миллий сәнъитимизниң тәрәққиятиға мисқалчә болсиму үлүш қошуп, азду-тола утуққа еришкән болсам, униңда, биринчи новәттә, ата-анамниң, иккинчидин, маңа билим берип, кәсип таллашта дурус йол-йоруқ көрсәткән жуқурида исми аталған устазлиримниң әҗри бар. Мән уларға чәксиз миннәтдарлиғимни билдүримән.

Сәнъәт йоли ейтмаққила оңай. Бу кәсипниң қир-сириға чөкүп, һәрбир образни өз қәлби арқилиқ тамашибин қәлбигә улаветиш көп әмгәкни тәләп қилиду. Бүгүнки күнгә қәдәр «Кәчүр мени, җеним анада» — Гүлзерәк, «Анарханда» — Майимхан, «Валенсиялик хенимда» — Марта, «Король Лирда» — Карделия, «Бөшүк нахшисида» — Дилема, «Аличилиқ бағда» — Дуняша, «Идиқутта» Алтунбике вә шуниңға охшаш жигирмигә йеқин спектакльда жирик образларни яратқан һәм «Тәбәссүм» күлкә кечилигидики миниатюриларға қатнашқан Шарванәм үчүнму һәрбир рольни сәһнигә елип чиқиш қийин бир емтиһан болди.

Шарванәмниң муқәддәс сәһнидики дәсләпки емтиһани — дәсләпки роли режиссер Муһит Һезимов сәһниләштүргән «Кәчүр мени, җеним ана» спектаклидики Гүлзерәкниң обризи болди. Чоң сәһнидә атақлиқ актерлар билән биллә роль ойнаш наһайити зор җавапкәрликни тәләп қилидиғанлиғини яхши һис қилған Шарванәм Сабитова бу образни яритишта көп издәнди һәм бу ишниң һөддисидин утуқлуқ чиқти.

Шарванәм Сабитованиң иҗадий паалийитидә кәспий театримизниң пәрдисини биринчи қетим ачқан «Анархан» спектаклиниң тутқан орни алаһидә. Бу спектакльдики һәрбир образ хәлқимизгә 1934-жилдин бери тонуш. «Анархан» Шарванәмниң мәрһум анисиниңму сөйүмлүк спектакли болуп, бу әсәрдики нахшиларни яхши биләтти. Аниси ейтқан муңлуқ нахшилар қулиғиға сиңгән яш актриса үчүн бу әсәрдә икки хил роль ойнаш чоң бәхит болди.

Шарванәм Сабитова режиссер Ялқунҗан Шәмиев тәрипидин сәһниләштүрүлгән «Анарханда» байниң әркә-тәйтаң қизи Майимханниң обризиниму ишинәрлик дәриҗидә елип чиқти. Бу роль кичик болғини билән, униң тегидә чоңқур мәна ятиду. Байлиқниң ичидә, йоқсизчилиқ көрмәй чоң болған Майимханниң әқлиниң камлиғини, әқил-парасәтни алтун-күмүчкә сетивелишқа болмайдиғанлиғини Шарванәм наһайити ярқин ечип берәлиди. Шарванәм – Майимханниң «Нениңлар йоқ болса, бизгә охшаш күндә полу йемәмсиләр» дегән ибариси тамашибинниң хатирисидә узаққичә сақлинип қалди.

Шарванәм үчүн режиссер Муһит Һезимов сәһниләштүргән «Анархандики» Ләйлиханниң ролиму қәдирлик. «Һәрхил жилларда Чолпан Сәлимова, Маһинур Рәһманова, Гүлбаһар Әхмәдиева охшаш атақлиқ актерлар ойниған Ләйлихан обризиниң һөддисидин чиқалаймәнму дәп бәк әнсиридим, бу образни яритишқа бар күчүмни сәрип қилип, көп издәндим. Шуниң нәтиҗисидә режиссерниң ишәнчисини ақлидим дәп ойлаймән», дәйду Шарванәм сөһбәтара.

Һәқиқәтәнму, Ләйлиханниң обризини яритиш көрүнгән актерниң қолидин кәлмәйду. Болупму, ахирқи көрүнүштә Ләйлиханниң есидин адишип, мечит алдида йетип қалған, дадиси билән учрашқан пәйттики психологиялик һалитини йәткүзүш актердин чоң маһарәтни тәләп қилидиғанлиғи талашсиз. Шарванәм — Ләйлихан бу образни тәл-төкүз яриталиди дәп ишәшлик ейтишқа болиду.

 Кейинирәк Шарванәм өзини Әзиз Искәндәров сәһниләштүргән «Илтимас, ериңизни сетиңа» спектаклидики комедиялик роль Оксана обризида синап көрди.

Ахирқи вақитларда Шарванәм утуқлуқ яратқан образлардин А.П. Чеховниң «Аличилиқ бағ» җиддий комедиясидики Дуняша билән Ильгиз Зайниевниң «Әмәнниң аччиқ һиди» драмисидики Шарванәм образлирини атиған болар едим. Икки хил җәмийәттики икки хил образни Шарванәм ишинәрлик һалда яратти.

«Сиз үчүн қайси рольни сәһнигә елип чиққанда қийналдиңиз?» дегән соалимға, у: «Мениң үчүн В.Шекспирниң «Король Лир» спектаклидики Карделияниң обризини яритиш һәммидин қийин болди.  Сәвәви, мениң партнерим – Король Лир ролини Муһит Һезимов ойниди. Талантлиқ актер билән партнер болуш мениң үчүн зор бәхит болди, әлвәттә. Бу образниң һөддисидин чиқиш үчүн Савутҗан Мәмәтқулов тәрҗимә қилған ушбу әсәрни бирнәччә қетим оқуп чиқтим. Сәһнидә ойниған рольлирим һәққидә нурғун ойлинип, өзәмгә нурғун соалларни қойимән. Бүгүнгичә нурғунирақ комедиялик рольларни иҗра қиптимән. Әлвәттә, комедиялик образни яритиш қийин. Бирақ мениң үчүн драмилиқ образларни яритиш мүҗәзимгә, тәбиитимгә йеқинирақ екәнлигигә көзүм йәтти».

Вақит немә дегән алдираңғу! Техи түнүгүнла театрға ишқа кәлгәндәк қиливеди, мана һәш-пәш дегичә 15 жил учуп өтүпту. Өткән жиллар ичидә яш қизларниң рольлирини ойниған Шарванәм бүгүнки күндә режиссер Муһит Һезимов сәһниләштүрүватқан Әкрәм Әхмәтовниң «Махмут Қәшқәрий» спектаклидики Аниниң роли үстидә ишләватиду. Бу роль Шарванәмдин техиму чоң җавапкәрликни тәләп қилидиғанлиғи ениқ.

Патигүл МӘХСӘТОВА, Уйғур театри Әдәбият бөлүминиң башлиғи.

888 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы