• Йеңилиқлар
• 20 Сәуір, 2017

Пәқәт яхши гепи қалди

Бәхтишат СОПИЕВ,«Уйғур авази»/ Ават йезисида аддий бир аилидә туғулуп, чоң хизмәтләрдә ишлигән вә икки тарихий китапниң муәллипи болған бу киши һәққидә маңа униң қизлири Диләрәм билән Венерәм сөзләп бәрди. Уларниң ата-аниси Абдуғапар вә Рәйһан Ғәниевлар 57 жил биллә қол тутушуп өтүпту. Булту Ғәниевлар аилиси өйниң муқәддәс түврүги Абдуғапар акидин айрилип қалди. «Атимиз сәккиз қирлиқ, бир сирлиқ адәм еди» дәйду униң қизлири.Икки яш дәсләпки қетим Алмутида учрашти. Абдуғапар Ғәниев индустрия техникумида, Рәйһан болса, озуқ-түлүк санаити техникумда оқатти. Жигит — Әмгәкчиқазақ наһийәсидин, қиз — алмутилиқ. Уларниң достлуғи муһәббәткә айлинип, ахири 1959-жили аилә қуриду. Техникумдин кейин А.Ғәниев Москвадики Пүткүлиттипақлиқ озуқ- түлүк санаити институтиға оқушқа чүшүп, уни муваппәқийәтлик тамамлайду. Кейин у Қазақ ССР мәһсулат тәйярлаш министрлигигә ишқа орунлишиду. Өзиниң әмгәксөйгүчлүги, җавапкәрлиги билән көзгә чүшкән яш мутәхәссис министрликниң йолланмиси билән озуқ-түлүк санаитигә рәһбәрләрни тәйярлайдиған мәктәптә тәһсил көриду. Көп вақит өтмәй у министрликтики Әмгәкни илмий уюштуруш бөлүмигә рәһбәрлик қилиду. Абдуғапар Розахун оғли Қазақстанда озуқ-түлүк санаити саһасиниң тәрәққиятиға өзиниң салмақлиқ һәссисини қошқан уйғурларниң бири. Он жил тәҗрибә топлап, саһаниң қир-сирлирини мукәммәл үгәнгән мутәхәссисни һөкүмәт мәзкүр министрликкә қарашлиқ карханиларниң ишлирини җанландурушқа әвәтиду. У дәсләп һазирқи Байсерке йезисидики көмүқонақ заводи билән Қапчиғайдики гүрүч заводида баш инженер лавазимлирини атқурди. Андин Алмутидики нан мәһсулатлирини йетиштүридиған әң чоң комбинатларниң биригә рәһбәрлик қилди вә мошу йәрдин һөрмәтлик дәм елишқа кетиду. Рәйһан анимиз болса, Алмутидики маргарин заводида баш ихтисатчи болуп оттуз жил ишләп, шу йәрдин пенсиягә чиқиду. Әр-аял иккиси икки қиз тәрбийиләп қатарға қошти. Улардин төрт нәврә, икки чәвриси бар. — Ата-анимизниң бесип өткән өмүр йолини дайим өзимизгә үлгә тутимиз, — дәйду пәрзәнтлири бирликтә. — Уларниң бири-биригә болған силиқ муамилиси, меһриванлиғи, көйүмчанлиғи бизни қайил қилатти. Атимиз та өмриниң ахириғичә анимизниң көңлини ағритқан адәм әмәс. Биз, қизлирини, он икки яшқичә өзи тәрбийиләп, андин апимизға тапшуруп бәрди. Нәвриләрниму худди шундақ қилди. Шуңлашқа униң билән дайим пәхирлинимиз. Қизиқ йери, аңлиқ һаятини озуқ-түлүк санаитигә беғишлиған Абдуғапар ака әллик яштин ашқандин кейин қолиға қәләм елип, бирдинла китап йезишқа тутуш қилиду. Рәйһан һәдиниң ейтишичә, у әдәбиятқа, тарихқа яш пәйтидин һәвәс бағлиған охшайду. Анимиз бәзидә униңға чеқишип: «Сизгә инженер әмәс, журналист болуш керәк еди» дәпму қояттекән. А.Ғәниевниң 1993-жили «Обвал» намлиқ дәсләпки повестьлар топлими йоруқ көрди. Бу китапта 30-жиллардики хәлқимизниң каж тәғдири бир уйғур аилисиниң мисалида баян қилиниду. Муәллип шундақла әллигинчи жилларниң ахири, йәни атмишинчи жилларниң бешидики көч-көчләр һәққидиму ечинип қәләм тәвритиду. Униң китавиниң қәһриманлири — өзиниң туғулуп өскән жути — Ават йезисиниң турғунлири. А.Ғәниевниң төрт миң тираж билән йоруқ көргән бу китавиға дөләт вә җәмийәт әрбаби Мурат Әвезов өзиниң иҗабий пикрини билдүргән екән. Әнди униң иккинчи китавини қизлири билән нәврилири йоруққа чиқиришни нийәт қиливетипту. Абдуғапар ака шуниң билән биллә сәнъәтсөйәр, чақчақчи, меһмандост инсан болған. У дутар челип, хәлиқ нахшилирини бабиға йәткүзүп орунлаттекән. Шуңлашқа униң достлири көп болған. Айримлири униң тарихимизға, миллий мәдәнийитимизгә мунасивәтлик қизиқ һәм тәсирлик һекайилирини тиңшиғанни яқтурса, йәнә бирлири нахшисиға амрақ еди. Бәзилири униң ишбиләрмәнлигиниң қир-сирлирини үгиниш үчүн издәп келәтти. Әйнә шундақ «сәккиз қирлиқ, бир сирлиқ» инсанниң әл-ағиниси арисида пәқәт яхши гепи қалди.