• Йеңилиқлар
  • 30 Маусым, 2017

Милләт Лидери намида

Илгири гезитимизда хәвәр қилинғинидәк, Астана Хәлиқара аэропортиға Қазақстанниң Тунҗа Президенти Нурсултан Назарбаевниң исми берилди. Улуқ вәтәндашларниң исмини аэропортларға бериш әнъәниси өткән әсирниң 40-жиллири вуҗутқа кәлди. Дәсләпки қетим 1947-жили Нью-Йорк аэропортиға мошу шәһәр мэрлириниң бири болған Фиорелло Ла Гуардианиң исми берилди. Мундақ әнъәниниң асасини салғучилар кейинки жиллардиму униңға садиқ болуп қалди. Мәсилән, Йеңи Орлеандики аэропорт Луи Армстронг, Вашингтон хәлиқара аэропорти Рональд Рейган, Даллас аэропорти чоң Буш намида атилиду. Әлвәттә, бу тизимни йәниму давамлаштурушқа болиду. Америка һава портлиридин пәриқләнгән һалда, Европида атақлиқ аэропортларға иҗадий яндашти. Мәсилән, Рим аэропорти улуқ рәссам вә мемар Леонардо да Винчи, Англияниң Ливерпуль шәһириниң аэропорти Джон Леннон, Варшава хәлиқара аэропорти атақлиқ композитор Фредерик Шопен, Польшаниң Вроцлав шәһиридики аэропорт улуқ астроном Николай Коперник, Австрияниң Зальцбург шәһириниң хәлиқара аэропорти йәнә бир улуқ композитор Моцарт, Сербия пайтәхти Белград шәһириниң һава дәрвазиси улуқ кәшпиятчи вә тәтқиқатчи Никола Тесла намида атилиду. Дуния аэропортлири шундақла дөләт рәһбәрлири, улуқ қолбашчилар вә сәясәтчиләр исмидиму атилиду. Мәсилән, Стамбул аэропортиға Түркия Җумһурийитиниң биринчи президенти Мустафа Кемал Ататюркниң, Кубаниң баш аэропортиға азатлиқ һәрикитиниң йетәкчиси Хосе Мартиниң, Францияниң баш һава дәрвазисиға дуниядики әң атақлиқ француз дөләт вә һәрбий әрбаби генерал Шарль де Голльниң, Польшаниң Гданск шәһириниң аэропортиға 1990 – 1995-жилларда мәмликәт президенти лавазимини егилигән Лех Валенсаниң, Исраилниң баш аэропортиға мошу дөләтниң асасини салғучиларниң бири Давид Бен-Гурионниң, Баку аэропортиға Әзәрбәйҗанниң биринчи президенти Гейдар Әлиевниң исми берилди. Бүгүнки таңда Астананиң һава портида йеқин вә жирақ чәт әлләргә қириқтин ошуқ рейс әмәлгә ашурулиду. Хәлиқара аэропорт хизмәт қиливатқан авиация компаниялириниң сани жигирмигә йәтти. Уларниң арисида Германияниң  Lufthansa, Бирләшкән Әрәп Әмирликлириниң Etіhad Aіrways, Россияниң «Аэрофлот» охшаш саһада йетәкчи роль ойнаватқан, шундақла Австрия, Түркия, Польша, Украина вә Беларусь охшаш мәмликәтләрниң чоң авиация компаниялири вә өзимизниң Aіr Astаnа бар. Мунтәзим авиарейслири Қазақстан пайтәхтини Майндики Франкфурт, Ганновер, Вена, Абу-Даби, Дубай, Стамбул, Анталия шәһәрлири билән бағлаштуриду. Москва, Ташкәнт, Новосибирск, Санкт-Петербург, Екатеринбург, Киев, Минск, Бишкек, Оренбург, Красноярск вә башқиму йеқин чәт әл пайтәхтлири билән шәһәрлиригә рейслар әмәлгә ашурулиду. Астана аэропорти һава кемилириниң барлиқ типлирини чәксиз қобул қилиш имканийитигә егә. Йеңи әң заманивий хәлиқара терминал Дөләт рәһбириниң қатнишиши билән бийил 31-майда ечилди. У 47 миң квадрат метр мәйданни егиләп, төрт дәриҗини өз ичигә алиду. Уларниң үчи хәлиқара рейслар үчүн молҗаланған, төртинчиси хәлиқара дәм елиш зониси вә ички рейсларниң йолувчилири үчүн бөлүнгән сектордур. Терминал қувәтлириниң кәңийиши түпәйли Қазақстан пайтәхтидин йеңи авиациа қатниши йөнилишлири ечилмақта. Мәсилән, июньда Астана – Киев уттур рейси ечилди, Астана – Деһли рейси ечилиш һарписида. Польшаниң LOT авиакомпанияси Қазақстан пайтәхтидин Варшавиға учушни башлиди. Пат- йеқинда Астана – Хельсинки маршрути, Ереван вә Минводыға учидиған рейслар ечилиду. Қазақстан базириға кәлгән дәсләпки WіzzAіr лоукостери Астана – Будапешт маршрути бойичә учиду. Әнди пайтәхт һава дәрвазисиниң тарихиға кәлсәк, униңға бийил 87 жил толиду. 1930-жили даладики Ақмола даирисидә самолетларниң учуп-қонуши үчүн мәйдан вә анчә йоған әмәс залға егә сәккиз бөлмилик бена сүпитидә дәсләпки кичигирәк аэродром селинған еди. Мошу йәрдин 1931-жили 1-декабрьдин башлап Ақмола вә Шәмәй оттурисида мунтәзим һава қатниши башланди. Аэродром шәһәр билән телефон линияси арқилиқ бағлинип, униңға Есил арқилиқ салда беришкә болатти. Тәбиийки, дәсләпки жилларда һава қатниши эпизодлуқ характерға егә болди. Униң үстигә әтиязда дәрияда су көпәйгәндә аэродром йепилатти. У жиллири рейсларниң җәдвили мундақ елан қилинатти: «Самолет дүшәнбә күни әтигәнлиги учиду» яки «Учуш чаршәнбидә Күнниң чиқиши билән әмәлгә ашурулиду». Һава порти Улуқ Вәтән урушидин кейин тәрәққиятниң йеңи басқучини башлайду. 1946-жили Ақмола аэропортиға Қариғанда авиакарханисиниң По-2 йеник самолетлириниң дәсләпки звеноси орунлаштурулиду. Пәйдин-пәй мутәхәссисләр җәлип қилиниду, аэропорт хелә заманивий җабдуқлар билән тәминлинип, униң штати 40 — 50 адәмгичә көпийиду вә Ақмола һава дәрвазиси йеник самолетлардин сирт Ли-2 еғир транспорт самолетлириниму қобул қилишқа башлайду. Учуш-қонуш йоли узартилғандин кейин бу йәрдә 1951-жили дәсләпки қетим Ил-12 вә кейинирәк Ил-14 йолувчилар самолети қониду. Һава кемилири парки Як-12 вә Ан-2 самолетлири билән толуқтурулиду. 1956-жилдин тартип Ақмола аэропорти кечә-күндүз ишләшкә башлайду вә униңға үчинчи класслиқ дәриҗә (жилиға 2 000 – 4 000 йолувчи) берилиду. Бу йәрдин Степногорск вә Қостанайға қатнайдиған мунтәзим рейслар 1961-жили ечилиду, әнди 1963-жили болса, Целиноградниң йеңи аэропорти дәсләпки рейсларни қобул қилишқа башлайду. Аэропорт 1975-жили биринчи Ту-154 самолетини қобул қилиду. Шу чағда Алмута –Целиноград – Москва мунтәзим рейси ечилиду. Қазақстан пайтәхтиниң Алмутидин Ақмолиға (кейинирәк Астана) көчирилиши аэропорт тәрәққиятида иккинчи қетим чоң роль ойнайду. У вақитқа қәдәр наһайити қисқа қәрәлдә аэропорт реконструкция қилиниду: учуш-қонуш мәйдани 3500 метрғичә узартилиду, аэропорт ишини заманивий тәләпләргә лайиқлаштуруш үчүн башқиму ишлар әмәлгә ашурулиду. Кейинирәк 2002 – 2005-жилларда Астана аэропортини реконструкция қилишниң йеңи чоң хәлиқара лайиһиси әмәлгә ашурулиду. 2005-жили 2-февральда йеңи йолувчилар терминалиниң бенаси тәнтәнилик ечилиду. Бүгүнки күндә Астана Хәлиқара аэропорти Евразия қитъәсидики әң заманивий һава портлириниң бири. Пайтәхт аэропорти йеңи намға егә болуши арқилиқ Астананиң пүткүл Мәркизий Азия үчүн транзит мәркизи сүпитидә шәкиллинишидә чоң бурулушниң йүз беридиғанлиғи талашсиз. Хәлиқ қоллиған қарар Өткән һәптидә Қазақстан Җумһурийити Һөкүмитиниң тохтамиға бенаән, Астана хәлиқара аэропортиға дөләтниң Тунҗа Президенти Нурсултан Назарбаевниң исми берилди. Һөкүмәтниң бу тарихий қарарини пүткүл қазақстанлиқлар йәкдиллиқ билән қоллап-қувәтлимәктә. Җүмлидин гезитимизниң оқурмәнлириму өз пикирлирини изһар қиливатиду. Төвәндә әйнә шуларниң бирнәччисини диққитиңларға һавалә қиливатимиз. Шаһимәрдан НУРУМОВ, Қазақстан Җумһурийити Парламенти Мәҗлисиниң депутати, ҖУЭМ рәиси: Хәлиқара аэропортларниң әмгиги сиңгән дөләт вә җәмийәт әрбаплириниң исми билән аташ дунияда бар тәҗрибә. Мәсилән, Стамбулдики Ататүрк, Париждики Шарль де Голль вә башқиму аэропортлар мошуниңға дәлил болалайду. Әнди мана Астана шәһириниң хәлиқара аэропортиға Нурсултан Назабаевниң наминиң берилиши Президентниң мустәқил дөлитимизниң тәрәққиятиға қошқан төһписиниң баһаси дәп билимән. Бу — наһайити тоғра вә хәлиқ қоллиған қарар. Ундақ дейишимниң сәвәви, маңа телефон арқилиқ хәвәрлишип, өзлириниң тиләклирини изһар қиливатқанларниң һәммиси мошундақ пикирдә. Мән өзәмниң чоң-кичик минбәрләрдә сөзлигән нутуқлиримда мустәқил Қазақстанниң һәрқандақ утуғи елимизниң Тунҗа Президентиниң исми билән чәмбәрчас бағлиқ екәнлигини дайим тәкрарлаймән. Бу һәқиқәтәнму шундақ. Дөләт рәһбириниң дана сәясити түпәйли елимиз һәрқандақ еғир синақлардин, ховуп-хәтәрләрдин сүрүнмәй өтүп, келәчәккә дадил қәдәм ташлимақта. Буниңдин кейинму шундақ болидиғанлиғиға ишәнчимиз камил. Демәк, Астана хәлиқара аэропортиға Нурсултан Назарбаевниң наминиң берилишини өз вақтида қобул қилинған вә хәлиқ көңлидин чиққан қарар дәп һесаплаймән. Руслан ТОХТАХУНОВ, Қ.Ғоҗамияров намидики дөләт академиялик Уйғур музыкилиқ комедия театриниң мудири: Шәхсән өзәмгә иш бабида самолетларда нурғун учушқа тоғра келиду. Адәттә, аэропортларни шәһәрниң “баш һава дәрвазиси” дәп атайду. Һәрқандақ шәһәргә биринчи қетим кәлгән адәм шу “дәрвазини”, йәни аэропортни көрүп дөләт, шәһәр, хәлиқ тоғрилиқ дәсләпки көзқаришини,  пикирини қелиплаштуриду. Бу җәһәттин алғанда Астана аэропорти барлиқ хәлиқара стандартларға мувапиқ селинған, елимизгә дәсләпки қетим кәлгән һәрқандақ адәмдә яхши һиссиятларни һасил қилидиған җай екәнлиги сөзсиз. Униңдин ташқири, Астана мустәқиллигимизниң, яш дөлитимизниң рәмзи. Әнди пайтәхтимиз аэропортиға Нурсултан Назарбаевниң наминиң берилиши һәммимизни хошал қилиду. Бүгүнки таңда Қазақстанни, Нурсултан Назарбаевни пүткүл дуния билиду десәм мубалиғә болмас. Президент исми аталғанда чәтәлликләрниң ядиға турақлиқ, течлиқ, течлиқпәрвәр тәшәббусларниң келидиғини ениқ. Биз Дөләт рәһбириниң ички вә ташқи ишлардики дана сәясити түпәйли әйнә шундақ етирап қилинидиған дөләткә айландуқ. Шәхсән өзәм, Астана хәлиқара аэропортиға Нурсултан Назарбаевниң наминиң берилишини толуғи билән қоллаймән. Рисаләт КӘРИМОВА, Р.Сулейменов намидики Шәриқшунаслиқ институти йенидики Уйғуршунаслиқ мәркизиниң рәһбири: Астана хәлиқара аэропортиға Нурсултан Назарбаевниң нами берилгәнлиги тоғрилиқ хәвәрни хошаллиқ илкидә қобул қилдим. Бу елимиз үчүн чоң тарихий вақиә болғанлиғи ениқ. Тәкитләш лазимки,  Президент Нурсултан Назарбаевниң исми ярқин келәчәкниң рәмзи болуп һесаплиниду. Қазақстан Җумһурийитиниң Тунҗа Президенти Нурсултан Назарбаевниң мустәқил дөләтни қуруштики бебаһа әҗрини, ядролуқ қурални тарқатмаслиқ, дунияда течлиқпәрвәр сәясәтни риваҗландуруштики әмгигини дуния җамаәтчилиги яхши билиду. Шуңлашқа яш пайтәхтимизниң баш һава дәрвазиси Нурсултан Назарбаевниң нами билән атилиши — Президентниң әмгигини, күч-ғәйритини баһалашниң бир көрүнүши болса керәк. Хәлқимиз әзәлдинла дөләт башқурған, хәлқигә хизмәт қилған улуқ шәхсләрни һөрмәтләшни билгән. Демәк, һөкүмәт қарари — һәммә қазақстанлиқларниң қарари. Мән барлиқ вәтәндашлиримни Астана хәлиқара аэропортиға Нурсултан Назарбаевниң наминиң берилиши билән тәбрикләймән.

538 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы