• Яднамә
• 28 Шілде, 2017

Иллиқ симаси көз алдимизда

Жутдаш хатириси/ Бүйүк шаир Илия Бәхтия чақмақ чаққан тезлигидә өтүп кетидиған өмримиз һәққидә: Яманму бар, яхши бар, Һәммисила кетиду. Кәткинигә қахшима, Өмүр шундақ өтиду, — дәп ейтқанидәк бу йоруқ дунияда мәңгү қалидиған һечким йоқ. Әтә-кәч һәммимиз Алланиң дәргаһиға атлинимиз. Бирақ яхшиларниң өлүми көпкә ортақ еғир җудалиқ екән. Буниңға әйнә шундақ яхшиларниң бири, жутдишимиз — Мәһәммәт Испатулла оғли Семәтовтин айрилғанда йәнә бир қетим көз йәткүздуқ. У мошу жилниң 18-июнь күни узунға созулған еғир ағриқтин кейин биз билән видалашти. Шу күни бирқанчә жутдашлар билән достлар Яркәнт шәһиригә берип, мәрһумниң җиназа намизиға қатнаштуқ. Тавут бешида болған видалишиш минтингисида мәрһумниң кәсипдашлири, дост-бурадәрлири вә жутдашлири Мәһәммәтниң һаят вақтида қандақ инсан болғанлиғи, униң жути вә жутдашлири үчүн қилған әмгәк әҗри һәққидә ейтип, униң өмүр йолини яшларға үлгә қилип көрсәтти. Мәһәммәт билән биз бир жуттин. Шуңлашқа мән уни вә аилисини яхши билимән. У Яркәнт тәвәсидики инавәтлик инсанлар Испатулла ака вә Саламәтхан һәдә Семәтовлар аилисидә 1951-жили 5-декабрьда туғулған. Атиси уруш вә әмгәк ветерани. Төрт жил шиддәтлик җәңләргә қатнишип, жутиға аман-есән кәлдидә, мутәхәссислиги бойичә йәнә мәрипәт саһасидики ишини давамлаштуруп, йүзлигән шагиртларниң қәлбигә мәрипәт уруғини чачти. Саламәтхан ана уруш жиллири йезидики «Пахтилиқ» колхозида әмгәк қилип, фронтни озуқ-түлүк билән тәминләшкә мунасип үлүшини қошти. Миң бир җапалар тартип, кечә-күндүз тинмай әмгәк қилип, балилирини асириди. Ата-анисиниң еқидиси түпәйли пәрзәнтлириниң һәммиси өзлири халиған мутәхәссисликләрни егиләп, җәмийәт тәрәққиятиға өз үлүшлирини қошуватиду. Мәһәммәт Семәтов 1969-жили шәһәрдики Киров (һазирқи Х.Һәмраев) намидики уйғур оттура мәктивиини пүтәргәндин кейин, бир нәччә жил жутида һәрхил ишларни атқуриду. Андин көңлигә пүккән арминиға йетиш үчүн Алмутидики рәссамчилиқ училищесида тәһсил көриду. Тәсвирий сәнъәтниң қир-сирлирини яхши өзләштүрүш үчүн көп издиниду. Гөзәл шәһәр вә униң чирайлиқ тәбиий мәнзириси яш рәссамға илһам бәхш етип, мой қәлими билән көплигән сүрәтлирини иҗат қилишқа зәмин яритиду. Диплом ишиға беғишланған әсәриму жуқури баһалинип, мәзкүр билим дәргаһини әлачилар қатарида тамамлап, жутиға қайтиду. Бу жиллири Панфилов наһийәсиниң барлиқ саһалири илгириләш йолиға чүшүп, йеңи-йеңи утуқ-муваппәқийәтләр қолға кәлтүрүлүвататти. Шуңлашқа яхши ишларни көпкә намайиш қилип көрситиш үчүн кәң даирилик тәшвиқатқа җиддий көңүл бөлүнди. Шу мәхсәттә шәһәрдә рәссам­чилиқ ишханиси ечилған еди. Уни көрнәклик рәссам Турсун Ибрагимов башқуратти. Ишхана хадимлири қатариға Мәһәммәт Семәтовму қошулди. Улар һәмкарлишип, наһийәдә тәшвиқатни риваҗландурушқа барлиқ күч-маһаритини сәпәрвәр қилди. Жутниң байлиғини, гөзәл тәбиәт мәнзирисини ипадиләйдиған чоң полотниларни, һәрхил рәсимләрни сизип, шәһәрниң мәркизидики вә чоң йол бойлиридики көрнәклик җайлириға илип қоюлди. Иҗадий коллектив мана мошундақ илһам билән ишләватқан жиллири күтүлмигән йәрдин заман өзгәрдидә, қалаймиқанчилиқ, боһранчилиқ башлинип кәтти, ишханиму йепилди. Рәссамларму гаңгирап қалди. Кичигидин турмушқа пишқан Мәһәммәт Семәтов өз мүмкинчиликлирини көздә тутуп, уму «Берик» туристик ширкитини қуруп, униң ишини тез риваҗландурди. Бу иштиму у өзиниң ишбиләрмәнлиги вә тәдбирчанлиғи билән алаһидә көзгә челиқти. Һәр күни сәпәргә атланған туристлар ширкәтниң хизмитидин миннәтдар. Шу жиллири қоли очуқ Мәһәммәт Семәтов наһийә вә шәһәр даирисидә өткүзүлүватқан һәрхил чарә-тәдбирләргә, атақлиқ әдипләрниң тәвәллудлирини өткүзүшкә, турмуши начар аилиләргә вә башқиму муһтаҗларға қолидин келишичә маддий ярдимини көрсәтти. Буни яркәнтликләр яхши билиду. Шуңлашқиму униң алий инсаний хисләтлирини пәхирлиниш билән тилға алиду. – Мәһәммәт билән мән бир мәктәптә, бир синипта оқудум, – дәйду Сираждин Турдиев өтмүшни әскә елип, – У шу оқуватқан жиллирила рәссамчилиқ билән шуғуллинатти, униң күчи билән бизниң синипниң там гезити жуқури дәриҗидә чиқирилатти. Онинчи синипни пүтәргәндин кейин мән һәрбий хизмәткә атландим. У жутта қелип, әмгәк билән бәнт болди. Алақимизни үзмәй, хәт-хәвәр елишип турдуқ. Армиядин кәлгәндин кейин йәнә қоюқ арилишип, бир мәшрәптә тамашә қилдуқ. У достлири арисида өзиниң яхши пәзиләтлири билән алаһидә пәриқлинәтти, ишләмчан, иҗаткар, тәдбирчан, қериндаш-туққанлириға көйүмчан, дост-бурадәрлиригә садиқ инсан еди. Сахавәтлик, хәйрихаһлиқ паалийити биләнму тонулуп, аброй-инавәткә бөләнди. Қәдинас достимизниң мәхсәт-арманлириму нурғун еди, амма тәғдирниң язмиши уларниң рояпқа чиқишиға яр бәрмиди. Униң чириғи, изи өчмәйду. Вападар рәпиқиси Баһаргүл, пәрзәнтлири вә нәврилири иш-тирикчилигини давамлаштуруватмақта. Қәһриман ҺАСАНОВ. Алмута шәһири.