• Мөтивәрләр
• 26 Қазан, 2017

Пашахан аниниң тилиги

 Гөһбәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА, «Уйғур авази»/ Оттура бойлуқ, оруққина, чирайидин меһриванлиқ йеғип туридиған бу анини һәр күни дегидәк көримән. Анини тонумисамму, худди қериндишимдәк, саламлишип өтүмән. Салимимға җававән: «Аман болуң, балам» дәп қойиду. Сәһәрдә ишқа маңғинимда, кәчтә иштин янғинимда аниниң әтрапида чуқуришип жүргән балиларни көрүп, нәврә-чәврилири болса керәк дәп ойлаймән. Бу қетим Яркәнт шәһиридики Әдилшайиқ Ибраймолдаев намидики кочида кетип берип әйнә шу анимизни жутдишимиз, миллий мәдәнийитимиз билән маарипимизниң җанкөйәри, мәрһум Турғанҗан Розахуновниң рәпиқиси Һавагүл һәдә билән учритип қалдим. Улар бәлдиңдә олтирип муңдишиветипту. Байиқи мән һәр күни учритидиған инсан әйнә шу Һавагүл һәдиниң аниси болуп чиқти. — Турғанҗанниң тәсадипи өлүмидин кейин анам мениңдин бәк әнсирәйдиған болуп қалди. Шуңлашқа пат-пат йениға келип туримән. Анамниң йеши тохсәндин ашсиму тимән, әстә сақлаш хатирисиму яман әмәс. Той-төкүн, нәзир-чирақлардин қалмайду. Қатар чейиму бар. Гүлләргә амрақ. Ишинәмсиз, һойлидики гүллириниму өзи отап күтиду. Ашханини нәврә келинигә өткүзүп бәргинигә бир икки жил болди, — деди мени аниси билән йеқиндин тонуштурған һәдимиз. Мәнму пурсәтни қолдин бәрмәй, тәвәрүк ана билән сөһбәтлишип, униң өтмүшини сорап билишкә тириштим. Пашахан ана һекайисини жирақтин, йәни Яркәнт тәвәсиниң өткән әсирниң 30 — 40-жиллиридики һаят нәпәсидин башлиди. Пашахан Мухтәрова Җоңғар Алитеғиниң етигигә җайлашқан «Қизил Дехан» (һазирқи Садир) йезисида 1926-жили дунияға кәпту. Ата-аниси Мухтәр билән Мәрәмзахан «Қизил Дехан» колхозиниң һулини қурғучилардин болуп, егилик ишлириға арилишип, соқа-һарву һайдиған. Пашахан Мухтәрова башланғуч синипни Қизил Деханда, сәккизинчи синипни Яркәнт шәһиридики С.Киров намидики оттура мәктәптә оқуйду. Андин ата-анисиниң мәслиһитигә бола, Яркәнттики педагогика техникумида (һазирқи Яркәнт гуманитарлиқ техникилиқ колледжи) тәһсил көриду. Бу Улуқ Вәтән уруши жиллириға тоғра келиду. Аилидә бәш пәрзәнтниң төртинчиси едим. Акилирим Зордун, Хелил, Әмитахунниң кәйни-кәйнидин җәңгә атланғини һели есимда, — дәйду ана өткән күнләрни әскә елип. — Уруштин акам Әмитахун қайтмиди. Мән, сиңлим Гүлпочунай етиз-ериқта ишлидуқ. Әрләр йоқниң орнида болғачқа, уларниң оқитини чамимизниң келишичә атқурдуқ. Техникумда әлачилар қатарида оқувататтим. Амма маңа муәллим әмәс, пүтүнсүрсүк бир егиликкә бухгалтер болушқа тоғра кәлди. Һелиму ядимда, ат минип Яркәнткә чүшүп, һесават тапшураттуқ. Кәйни-кәйнидин келиватқан «қара хәтләрни» демәмсиз... Егиликтә бухгалтер болуп ишләп үгинип қалған П.Мухтәрова 1949- жилғичә шу саһада әмгәк қилди. Шу жили жутдиши Садиқжан Йүсүпов билән аилә қуриду. Садиқҗан ата Чулуқай колхози рәисиниң орунбасари болуп ишләтти. У 45 йешида дуниядин өтиду. — Алтә бала билән тул қелип, қатарға қошқичә аз җапаларни тартмидим, — дәп давамлаштурди сөһбитини Пашахан ана. — Төрт қиз, икки оғлумниң һәммисини оқутуп қатарға қоштум. Чоң оғлум Һакимҗан тиҗарәтчи, қизлардин Һавагүл билән Җөһәргүл бухгалтер. Зәйтүнәм педагог, Рашидәм медицина хадими, кәнҗә оғлум Һәмраҗан шәһәрдики «Су құбыры» мәһкимисидә ишләйду. Улардин қучқан 19 нәвриниң һәммисила алий билим елип, Астана, Алмута, Яркәнт шәһәрлиридә һәрхил саһаларда ишләватиду. Йешим тохсәндин ашти. Бу яшларға йәткичә бешимдин талай иссиқ-соғ өтти. Хошал болидиғиним, һазир биз бәхитлик һаят кәчүрүватимиз. Әтики күнимизниң буниңдинму парлақ болидиғиниға ишинимән. Мән телевизордин елимиздә вә чәт әлләрдә йүз бериватқан вақиәләрни көрүмән, гезит-журналларни оқуймән. Почтичи қиз «Уйғур авазини» елип кәлсә, нәврилирим: «Мома, сизниң гезитиңиз кәлди» дәйду. Һәқиқәтәнму бу мениң сөйүмлүк гезитим. Уни тәшналиқ билән күтимән. Махтинип қояй, уни мошу күнгичә көзәйнәксиз оқуймән. Өз новитидә, мәнму миңлиған гезитханлар намидин Пашахан аниниң тениға мустәһкәм саламәтлик, аилисигә хатирҗәм һаят тиләймән.  Яркәнт шәһири.