• Һекайә
• 17 Тамыз, 2012

Яриланған жүрәк нидаси

Һекайә

Мән мошу тапта бәк һаяҗанлиниватимән. Мана қизиқ!.. Аридин он бәш жил өтти. Уму, мәнму ялғуз һаят кәчүргән екәнмиз. Лекин уни ким билгән. Билсәмму немә қилаттим? Арилиқта бу баштин немиләр өтмиди! Мән униң һалидин хәвәр алғидәк әһвалда болдумму зади! Уни шу бир шәһәрдә қалдуруп, һаятимни башқа бир инсанға беғишлиған әмәсмедим. Бу жилларда немә ишлар болмиведи! Бу каж тәғдир мениң билән йәнила ойнимақчи болдиму немә?! Чүнки у маңа келимән, дәп хәвәр бәрди. «Вай товва! Әнди қандақ қилдим? Немә қилсам болиду? –дәп сораймән өз-өзәмдин. — Вай-вууй. Немә қилимән? Қандақ қилимән, дәп кетидиғинимчу техи! Немини қандақ қилаттим? Һаятимда Алла егимиз Рәһимни йәнә бир қетим көрүшни несип қилсекән, дәп тилигән пәйтләр ядиңиздин чиқип қаптудә, Гүлхеним. Һә, тилигиңиз Алланиң қулиғиға йетип, уни көрүшкә пурсәт яратқан екән... Немә қилдим? Немә қойдум дәп қаптилиғу?», дегән хиялларму мени бәзидә җонуп қойиду. «...У гәпләрдин кейин вәзийәт тамамән өзгирип, мән тәғдиримгә беқиндим әмәсму!!! Кейин йүз бәргән әһвалларға бола, уни көрүш нийитимдин қайтқинимни билисәнғу, Тәңрим!» дәпму қойимән. ...Байқишимчә, тәғдир мениң билән ойнашни техила тохтатмиған охшайду. Қисқиси, у мени  Рәһим билән  йәнә учратмақчи...  Күтүлмигән йәрдин сәпәргә чиқишимға йеқинда кона тонушум Саһинурни учритип қалғиним сәвәп болди. У Рәһимниң чоң дадисиниң қизи. Улар бир шәһәрдә туратти. Һә бизниң шәһәрдә болса, Саһинурниң аписиниң туққанлири туридекән. У бу яқларға наһайити аз келидиғанлиғини ейтқан. Амма у күни мән уни учритип қалдим. Мән Саһинурға қанчә чаплашсамму, у бүгүн қайтиш үчүн билет елип қойғанлиғини, бизниң өйгә баридиған вақтиниң тамамән йоқлуғини ейтқачқа, уни шәһәрдики язлиқ кафеларниң биригә тәклип қилған едим. Кафеда болған сөһбәт җәриянда у туюқсиз:  — Йолдишиңизниң әһвали яхшиму? Исми немида... Кәчүрүң, ядимдин чиқип қапту... Жиллар адәмниң хатирисиниму өчирип маңиверидекән әмәсму, — дәп сорап қалди. Мән хелиғичә гәп қилмай турдуму, бир аздин кейин:  — Муһит... Исми Муһит еди. Мән бир аз җим-җитлиқтин кейин:  — У шу жили вапат болған еди, Саһинур, — дедим. У бешиға қаттиқ бир нәрсә тәккәндәк:  — Немә дәватқансиз, Гүлқиз? Түзүк гепиңиз йоқмеди? – деди вақирап дегидәк, худди мән униңға чақчақ қиливатқандәк сөкмәкчи болуп. Амма мениң чирайимдин чақчақниң изнасиниму байқимиғач, деми ичигә чүшүп, җиммидә болуп қалди.  Андин мән әһвални аста ейтип чүшәндүргәндин кейин, ишәндию,.. лекин мениңдин көзини алмай бир дәқиқә туруп қалди. Мәнму бир аз вақит шу бир өтмүшниң аччиқ пәйтини әскә елиш билән бәнт болдум. Иккимиз бир аз җим-җит олтардуқ... Саһинур исмимни Гүлинур демәй «Гүл» яки «Гүлқиз» дәйдиған. Униңму өз сәвәви бар, әлвәттә...  — Сиз немишкә Рәһимгә бу тоғрилиқ ейтмидиңиз, Гүлқиз? У сизниң турмушқа чиқидиғиниңиз тоғрилиқ аңлиған чағда, қанчилик һәсрәт чәккинини билсиңизчу кашки... Мән уни қанчә күн вә түнләр бойи бәзлигән едим. Чүнки у мениң йеқин қериндишим... Сиз униму билисиз. У сизни дәсләп мениң билән тонуштурған едиғу. Ядиниздиму? — дейиш билән у мениң жирақларға кәткән хияллиримни бузди.  — Әлвәттә ядимда, Саһинур. Биз бир-биримиз билән, худди кичик чеғимиздин биллә өскәндәк, аз күндила достлишип кәткән едуққу. У күнләрни унтуш мүмкинму? Муһитниң һаяти бәк ечинишлиқ өтти. Мән униң алдида униңсизму башқа бирсигә көңүл бөлүш билән гунаһкар болғандәк сәздим өзәмни. Чүнки у мени пүткүл вуҗуди билән яхши көргән еди. Бу наһайити мурәккәп вә узақ вақиә, Саһинур. Алдиримай гәплишәйли, мақулму?  Саһинур хелиғичә гәп қилмиди.. Андин саатиға қарап:  — Мән қозғилишим керәк, достум. Йәниму хәвәрлишәрмиз. Мениң вақтим аз қеливатиду. Сиз билән таң атқичә гәпләшкүм бар, лекин һеч амалим йоқ,  — дедидә орнидин турди. У мениң вокзалға узитип бериш тәкливимни рәт қилғачқа, иккимиз амалсиз шу йәрдила хошлашқан едуқ. Хошлишиш алдида у маңа:  — Биләмсиз, Гүлқиз, Рәһимму һаятини ялғуз өткүзди. Мениң қәлбимни ечиштуруватқан асасий мәсилә мошу, — дедидә, маңа хошлишиш үчүн қолини созди. Мән аң-таң болуп, немә дейишимни билмәй қалған пәйттә, у алдираш меңип кәткән еди. Мән өзәмгә келип:  — Саһинур! Тохтаңа... У немишкә ялғуз?.. Сиз уни аз вақитта өйлиниду, демигәнмедиңиз? — дегиним униң қулиғиға кирмиди, әлвәттә...  Рәһимниң биригә өйлинип, көп кечикмәй, айрилип кәткинини мән кейин пәқәт һәдәмдин аңлидим...

 * * *

 Ағриқханида ишләватқинимға техи бирла жил болған еди. Бөлүм башлиғи мени чақиривелип:  — Гүлинур, жүрәк томурлирини йеңичә усул билән давалаш бойичә чоң үч шәһәрдә тәжрибә елиш имканийити моҗут екән. Бирини таллавелиңдә, дәрһал йолға чиқиң. Чүнки бизгә бу саһада тәҗрибә топлашниң нәқәдәр муһимлиғини ейтмисамму, билисиз. У йәрдә бир ай давамида болушиңиз лазим, — деди.  Маңа бу тәклип анчә хуш яқмиған болсиму:  — Мақул. Қайси шәһәрләр екәнлигини қарап чиқип, андин бир гәп қилай, — дедим.  У келишти. Мән үч шәһәрниң бирини таллидим. Чүнки у йәрдә мениң нәврә һәдәм — чоң дадамниң қизи аилиси билән туратти. Шуңғичә бир нәччә қетим нийәт қилсақму, у шәһәргә берип келишкә задила йолум чүшмәй жүрәтти.  Мана әнди, шу сәвәп билән һеч ойлимиған йәрдин һәдәмниң өйигә келип қалдим. Униңму хошаллиғида чәк йоқ. Күнниң қаттиқ иссип кетидиғинини демисә, шәһәрму интайин гөзәл екән. Әтиси әтигәнлиги шәһәрниң әң чоң ағриқханисиға атлинимән. ..  Һәдәм мениң тенәп қелишимдин әндишә қилип, шәһәрниң бир йәрлиригичә узитип кәлди. Арилиқму хелә бар екән. Мән ағриқханиға топ-тоғра апиридиған метроға олтардимдә, һәдәмни қоғлап дегидәк, өйгә әвәтивәттим. Өзәм метродин чүшүп, бир аз маңғандин кейин, ағриқханиғиму йетип кәлдим. Баш врачниң қобулханисида олтиримән. У техи кәлмигән екән. Қобулханидики катип сипайилиқ билән күтүп турушумни илтимас қилди вә зерикип қалмаслиғим үчүн қолумға бир нәччә журнал тутқузди. Мән журналдики рәсимләргә қарап олтарған бир пәйттә, йенимға бир жигит кәлдидә:  — Сиз Гүлинур Азат қизи... Шундақму? – дәп қалди. Мән мәңдигәндәк орнумдин сәкрәп турдумдә:  — Һә-ә, мән шу. Немә болди? Сиз мени нәдин билисиз?  Мән униңға кәйни-кәйнидин бир нәччә соални қоювәттим. Бу тәбиий һаләт еди. Чүнки мән бу шәһәргә һаятимда дәсләпки қетим келиватсам, һәдәмдин башқа бирәр тонушум болмиса... Бу идариниң босуғисиниму пәқәт бүгүн атлаватқан болсам...  — Яқ. Яқ. Хатирҗәм болуң. Һеч гәп йоқ. Сизни чөчитип қойдумғу дәймән. Кәчүрисиз... Мән пәқәт сиздин кейин новәттә турған адәм... Исим-фамилияңизни әву қиздин уқтум.  Мениң аяқ-қоллиримниң титириши бесилар әмәс. Чүнки, шуан хиялимға әң дәһшәтлик ойлар келип үлгәргән еди. Биринчи новәттә, ата-анамни ойлидим: улар бирәр хейим-хәтәргә учрап қалған болса, иштикиләр издәштүрүватқан болуши керәк, дегән тәхмин бешимдин өтти. Сәвәви мениң бу йәрдә екәнлигимни пәқәт ишимдикиләрла биләтти әмәсму!  Һелиқи жигит әһвални һеч чүшәндүрмәйла, қолиға бир журнални тутқиничә «Сиз билән мениң һеч ишим йоқ» дегәндәк, чәттики орундуққа олтиривалған еди. Баш врач наһайити иллиқ қарши алди. Ишни толуқ башлап кетиш үчүн бир аз мәһкимиләргә йолуқуп, имза қойғузуш керәк екән. Әтраптикиләрдин сораштуруп, шу дәргаһларни издәп йолға чиқтим. Шәһәр ичини билмигән адәмниң әһвали чүшинишликқу! Әң қизиқ йери, мән барған йәрдила байиқи жигитни көрәттим. У маңа анчила диққәт бөлмәй, йеникла мийиғида күлүмсирәп қоюп, қаяқларғиду өтүп кетәтти. Мән ичимдә: «Товва... Мону жигит мошу шәһәрдә туридиған охшайду. Өзи маңа охшаш врач екән. Мениң шәһәр ичидә йол билмәйватқинимни көрүп туруп, мән билән кари болмай, өз ишини қилип жүргинини қара... Һә, мәйли... Сениңсизму тепивалармән...», дәп өзәмчә униңға арилиқта аччиқ қилипму қоюмән, техи.  Шундақ қилип жүрүп, вақитму бир йәргә барди. Мән ағриқханидики тәҗрибә топлаш ишиға киришип кәттим. Арилап-арилап байиқи жигитни учритип қалимән. Лекин униң қайси бөлүмдә тәҗрибисини өтәватқанлиғини һеч биләлмидим. Һәтта халатта жүргининиму көрмидим. Бу бир тепишмақ болди. Амма йә у мениңдин, йә мән униңдин бирәр еғиз гәп сорашмидуқ... «Униң билән немә ишим...», дәп қойимән ичимдә.  Паалийитимизниң башланғанлиғиға бәш күндәк болған еди. Бу мениң әтраптикиләр билән әндила тонушуп, иш йолини йеңидин үгиниватқан бир пәйтим. Чүшлүк тамақ мәзгили болуп қалғачқа, бир қанчимиз сирттики ашханиға қарап йол туттуқ. Туюқсиз көзүм бизгә қарап келиватқан һелиқи жигиткә чүшти. Униң қолида интайин чирайлиқ гүлләрдин тизилған гүлдәстиси бар.  — Гүлинур! — деди у ишәшлик, худди исмимни өзи қоюп бәргәндәк. Мән униңға бурулдум.  — Мениң сиздин кәчүрүм сорайдиған йолум бар еди. Мүмкин болса, маңа бир аз вақтиңизни бөлсиңиз...  — Вау! – дәп күлди  йенимдики әзәрбәйҗан қиз Юлдуз. – Келә-кәлмәй, мону чирайлиқ жигитни өзиңизгә мәһлия қилип үлгирипсизғу! Қолидики гүл вә сизгә қариған көзлири уни испатлап туриду.  — Аста гәп қилсиңизчу. Униң мениңда иши бар охшайду. Мән һәтта униң кимлигиниму билмәймән, — дедим.  — Вай... тазиму ишәндим... Тонумайсизкән... Тонумайдиған адәмгә ундақ гүл әкәлсә, бизму бар едуққу. Бопту... Қелиң әмсә, — у чақчиғини давам қилип, башқилириға йетишивелиш үчүн жүгригән пети кетип қалди. — Мениң исмим Рәһим, — дәп қолини созди гүл тутқан жигит. — Мән сизгә ялған ейтқан едим. Шуниң үчүн кәчүрүм соримақчимән. Кәчүриду, дәп наһайити үмүтлинимән, — у қолидики гүлини маңа узатти. Мән гүлни алмай туруп:  — Мән сизни һеч чүшәнмидим. Немә үчүн кәчүрүм сораватисиз?.. — дедим һәҗәплинип.  — Мән сизни метрода, һәдиңиз билән биллә көргән едим. Шу пети сизни әгишип... Сиз билән тонушуш үчүнла шу җайға келип қалған едим... Қалған ишниң һәммисини, немә үчүн қилғанлиғимни чүшинәрсиз вә кәчүрәрсиз дәп үмүтлинимән...  У маңа бәәйни гунаһкар адәмдәк қариди. Мән униңға һәйран болуп тикләндим...  У мени нәзәрдин йоқитип қоюштин әнсирәп, һәммә җайда «әгишип» жүргинини, бир нәччә күн өзиниң ишиниму унтуп қалғанлиғини вә бу наданлиғи үчүн мениң кәчүрүшүмни йенип-йенип илтимас қилмақта еди. Шу мәһәл мону жигиткә хапа болушумни яки бу хил «қәһриманлиғиға» апирин дейишимни билмәй, һаңқетип туруп қалдим. Андин өзәмни қолумға алдимдә, бир муһим ишимниң барлиғини ейтип, ишханиға кирип кәттим. У:  — Гүл....Гүлқиз!!! Мени кәчүрмидиңиз...Шундаққу? Ейтиңа, немә қилсам кәчүрисиз?.. — дәп кәйнимдин вақириған пети қалди.  Мени күтүп олтарған байиқи сәпдишим болған вақиәни аңлап:  — Наданмусиз яки саддимусиз? Бу хапа болидиған ишмекән? Вай бу хил ишларни кинолардила боламдекин десәм... Әву жигитниң чирайлиқлиғини демәмсиз! Гүлинур, нәқәдәр бәхитликсиз! — дәп мени қучақлиди. Башқилириму униңға қошулуп, мән хапа болуватқан жигитниң һәрикитини «һәқиқий жигитниң» ишқ йолидики җасарити, дәп баһалашти.  Мән уни һазирчә баһалимай олтиримән. Растимни ейтсам, дәл һазир мону жигитниң һәр қандақ җасаритиниң маңа һаҗитиму йоқ еди. Чүнки мениң һаятимда башқа бир инсан моҗут...  Шуңлашқа хиялимни бир йәргә жиғип, чақчақ арилаш:  — Һәммиңларға көп рәхмәт. Лекин маңа бу жигит керәк әмәс. Чүнки бу хил җасарәтниң миң түрини көрситип, мениң диққитимни җәлип қилған адимим бар. У мени күтүватиду, — дедим. — Қени, ишқа киришәйли... Һәммә җим-җит болуп қалди.  Әтиси әтигәнлиги ағриқханиға йетип келишимгила кәйнимдин:  — Гүлқиз! — дегән аваз аңланди. Бу, әлвәттә, Рәһим еди. — Ейтиңа, сиз мени кәчүрәлмидиңизғу, һә? Мән һеч яман ойда болмидимғу! Әлвәттә, бирсиниң кәйнидин күзәткән тоғра әмәс... Лекин у пәйттә мәндә башқа амал болмиди... Чүнки һәдиңиз сизгә «Һеч ким билән тонушқучи болма, дадаң мени өлтириду», дәп җекигән едиғу...  Мән уни тиңшап бир аз җим турдумдә, андин:  — Мән сизни кәчүрдүм, Рәһим, ғәм қилмаң, — дедим. Дейишни дедиму, амма шу пәйттә өзәм униңға дәсләпки қетим тиклинип қаридим. Йенимдики қизларниң гепидә җан бар екән. Һәқиқәтәнму бу жигитниң көзлиридин нур чечиливатқандәк билинди маңа. Мән бир дәқиқә униңға қарап туруп қалғинимни вә ейтқан сөзлириниң бириниму аңлимай қалғинимни сезип, һошумни дәрһал жиғдим вә:  — Мақул әмсә, мени кәсипдашлирим күтүватиду, — дәп орнумдин қозғалдим. У йәнила:  — Гүлқиз, мән сизни әнди қачан көрсәм болиду? — дәп сориди.  — Мени сиз күндә дегидәк көрүватисиз. Йенип-йенип көрүшниң һаҗитиму йоқ. Аман болуң, — дедимдә, униң җававини күтмәйла чапсан кирип кәттим.  Мениң бу күни һеч кәйпиятим болмиди. Уни әтрапимдикиләрму байқап:  — Вай хеним, сизгә немә болди? Әву Рәһимниң кәлмәйватқинини қара... Қизимизниң кәйпиятини чүширип... — дәп һәзил қилишти.  Мән пәқәт күлүш биләнла чәкләндим. Рәһимниң әтигәндә мени күтүп турғанлиғи вә униңға әнди кәлмигин, дәп кесип ейтқанлиғим тоғрилиқ гәп қилмидим. Лекин бир күн кәчкичә һеч ким билән сөзләшмидим. Һәммимиз иштин қайтип өйгә маңдуқ. Мениң хиялға петип қалғиним шунчиликки, йенимдики достум Юлдузниң мени ноқуп:  — Қариғинә, жигитиң күтүватиду, — дегинидин чөчүгәндәк, у тәрәпкә қаридим. Мән уни жирақтин көрдүм, лекин дәрһал дилимға бир йоруқлуқ чүшкәндәк болди. Кәйпиятим көтирилип кәткинини өзәмму сәзмәй қалған охшаймән. Юлдуз:  — Гүлинур!!! — дегән Юлдузниң үни аңланди. — Маңа қариғина... Вай! Чирайиң қизилгүлдәк ечилип кәттиғу зади... Ейтма... ейтсаң ялған гәп қилип қоюсән...Мән чүшәндим... – дедидә мени қалдуруп, иштик меңип кәтти. Өзәмму бүгүнки кәйпиятимниң төвәнлигиниң сәвәвини әндила билгәндәк, әву достумдин хиялән хиҗаләт болушқа башлидим...  — Гүлқиз, илтимас, мени қоғлимаңа. Растини ейтсам, сизни күндила көргүм келиду...  — Өзиңиз қандақ? — дедим гәпни йөткимәкчи болуп. Униң хошаллиғида чәк болмиди...  ...Күнләр аста өтмәктә еди. Рәһим һәр күни әтигәнлиги ишик алдида, кәчқурунлиғиму йәнә шу йәрдә күтүвалғачқа, йенимдикиләргә у бу җайни кечә-күндүз күзитиватқандәк билинәтти.  Мана мән әндишә қилған күнму кәлди. У мени учришишқа, йәни сәйлигә чақирди.  — Гүлқиз, мән сизгә кәчки шәһәрни көрсәтмәкчимән. Биләмсиз, бу әҗайип бир мөҗүзә! Һәдиңиздин рухсәт елиң. Мән сизни икки-үч сааттин кейин сақ-саламәт өзиниң қолиға тапшуримән, —деди. Мән адәттикидәкла гәп қилмидим. Бу әһвал уни һаман тәшвишләндүрәтти. — Немишкә бирәр гәп қилмайсиз? Немишкә, әң болмиғанда, «Мақул, һәдәмдин сорап көрәй», демәйсиз? — дәп пай-петәк болатти...

 * * *

 Алла, дәп ойлидим униңдин сәл жирақлашқандин кейин. Биринчидин, һәдәм мән униң өйиниң босуғисидин атлиған дәқиқидин башлапла: «...Бирәр жигит билән тонушма...», дәп қахшатти. Мән болсам, биринчи күнила мону жигитни әгәштүрүвалған болуп чиқтим... У бу тоғрилиқ тиңшапму қоймайду, билимән. Иккинчидин, у яқта Муһит бар әмәсму! У дайим мениң йенимдила жүргәчкә, башқа бирлири тоғрилиқ ойлапму қоймиған екәнмән. Қисқиси, мән бәк бир қийин әһвалда қалдим. Немә үчүн түнүгүн пәйда болған мону Рәһим хиялимдин бир минутму чиқмайду? Немә үчүн уни йенип-йенип көргүм келиду? Немишкә ишниң түгишини тақәтсизлик билән күтидиған болуп қалдим? Немишкә, худди пәзада учуп жүргәндәк һиссиятта жүримән? Мундақ һиссиятларға немишкә Муһитни көргәндә чөмүлмигән едим? Немишкә уни сеғинмаймән? Муһит тойға тәйярлиқ қиливататтиғу... Немишкә?.. дегәнгә охшаш сансиз соалларға җавап тапалмай, баш қатуримән. Ойлисам, мошу күнгичә мән өзәмгә «Муһитни яхши көрүмәнму?» дегән соални қоюп көрмәптекәнмән. Һазир униңға җавап бериштин қорқуватимән... Һә... мону Рәһимчу! Униң «кәчки шәһәрни» көрсәтмәкчи болғиниға хиялән бәк хуш болдум әмәсму.  Қәлбимниң тегидә Рәһим билән кәчки шәһәрни көргүм келиватқинини ойлисам, бешим миң бир пеқирайду... Ата-анам Муһитни десә беридиған нәрсисини тапалмай қалиду. Уларму бийил тойниң ғемида жүрүватидиғу... Вай Алла... Әнди немә қилдим!...

 * * *

 Мән ичимдики бар сиримни һәдәмгә ейттим. У бу гәпләрни аңлап, маңа тиклинип бир қаридидә, бөлмәмниң ишигини қаттиқ йепип чиқип кәтти. «Мана һәммә иш пүтти. Һәдәм әнди мени назарәткә алиду...». Шу тоғрилиқ ойлисам, немишкиду көңлүм бузулуп, жиғлиғум келәтти. Хәп... немә қилсам болар... Хиялимни һәдәмниң қизи бузди:  — Һәдә, сизни апам чақириватиду, — деди у. Мән учуп дегидәк талаға чиқтим. Һәдәм маңа җиддий рәвиштә:  — Әву орундуқни алғач кәлгин, — деди. Мән һәйран болдум. Орундуқни елип, аста униңға йеқинлаштим. Һәдәм орундуқни кәң һойлиниң оттурисиға қоюп:  — Бери кәлгин. Бу йәрдә олтарғин. Кәчки шәһәрни мана бу йәрдинму тамашә қилишқа болиду, — дедидә, чапсан өйгә кирип кәтти. Бу гәпләр маңа бәк еғир кәлди. Чамдисамла, жиқилип чүшидиғандәк бир һаләттә қалдим. Әләмлирим ичимгә сиғар әмәс. Тамаққиму қаримай, бөлмәмгә кирип йетип қалдим. Йерим кечигичә  жиғлидим. «Вай товва. Маңа немә болди? Муһит ағрип ағриқханиға нәччә қетим чүшсиму, көзүмдин бир тамчи яш чиқмиведи... Яқ...яқ. Һәдәм дурус қилди. Мән Рәһим билән учрашмаслиғим керәк... Муһитни ойлап ятай...Маңа пәқәт Муһит керәк...» дедимдә, көзлиримни сүрттүм. Лекин...

 * * *

 ...Әтигәнлиги һәдәмгә көрүнмәйла ишқа кәттим. Әлвәттә, ағриқхана алдида Рәһим күтүп туратти. У маңа йеқинлишип, тил қатқичә:  — Рәһим, ахирқи илтимасим болсун, буниңдин кейин мениң билән учришишни издимәң. Аңлаватамсиз? Һеч издимәң, — дедимдә у гәп қилғичә, чапсанла ичкиригә кирип кәттим. «Бүгүн мүҗәзим йоқ», дегән банә билән чүшлүк ғизағиму чиқмидим. Үчинчи қәвәтниң деризисидин тәкши өскән дәрәқләр билән чирайлиқ ечилған гүлләргә қарап бир аз турушумға ташқиридин Юлдузниң:  — Гүлинур, бу яққа чиқиңа, – дегән авази аңланди. Ишикни ечишимғила, алдимда Рәһим пәйда болди. Юлдуз уни бөлүмгә киргүзүп, өзи иштик чиқип кәтти. Бөлүмдә үн қатмай, хелә олтардуқ. Арилап-арилап көзлиримиз учришип қалатти. Мән униң чәксиз муңға толған көзлиридә адәмниң қәлбини еритип өтидиған қандақту-бир учқунниң барлиғини сәздим...  — Гүлқиз! Бир нәрсә десиңизчу. Әң болмиса, мени тиллаң, үниңиз қулиғимда қалсун, — деди хелә җим-җитлиқтин кейин у.  Униңға немә дейишимни билмәймән. Растимни ейтсам, униңға: «Дедимғу, әнди мени издимәң... Мени күтүватқан адәм бар...» дегүм бар. Амма бу сөзләрни һеч сиртимға чиқиралмай аваримән. Чүнки әслидә жүригимниң астидики гәпләр башқа... Һәр һалда, бизниң учрашмаслиғимизниң лазимлиғи тоғрилиқ бир нәрсиләрни дедим. У кәтмәкчи болуп орнидин қозғалди. Ишиккә йеқинлашқанда:  — Гүлқиз! Мән сизни әтә бир чинә чайға тәклип қилмақчимән. Бу илтимасим пәқәт достлуғимизниң ипадиси болсун. Илтимасимни қобул қилишиңизни сораймән. Әтә мән сизгә адәм әвәтимән, — дедидә, бөлүмдин чапсан чиқип кәтти.  Мән үнсиз олтарған петимчә қалдим. Шу пәйттә у, худди жүригимниң бир парчисини жулуп елип кәткәндәк билинди маңа.

 * * *

 Әтиси  Саһинурни әвәтипту. У мениң нақолай әһвалда қалғинимни байқап:  — Гүлинур, һеч ғәм қилмаң. Өзәм апирип, қайтуруп келимән. Маңа ишиниң, — деди. Юлдузму уни қувәтләп:  — Рәһим саңа яманлиқ қилармеди... Мән әву шоферниң машинисиниң номерини йезивалдим, — дәп Саһинурға көзини қисипму үлгәрди. Саһинур униңға мәмнунийәт билән күлүмсирәп қойдидә, маңа:  — Кәттуқ! —деди.

 * * *

 Саһинур билән әҗайип гөзәл бир җайға бардуқ. Икки четигә гүл чечилған ялғуз аяқ йолни бесип өттуқ.  — Бу Рәһим акамниң сизгә болған һөрмити, — деди Саһинур йолға чечилған гүлләрни көрситип. — Бүгүн сизни келиду, дәп һәммимизни тик турғузди. У сизни күтүватиду.  Биз интайин чирайлиқ безәлгән йәнә бир бөлминиң ичигә кирдуқ. Тала наһайити иссиқ болғачқа, бу бөлминиң салқинлиғи,  чирайлиқ вә дит билән тизилған гүлләр мени бирдин мәһлия қилди. Бөлмә оттурисиға қоюлған үстәлниң үсти назу-немәтләргә толупту. Униң оттурисиға қоюлған яңза-яңза гүлләр, гоя шу йәрдила үнүп қалғандәк. Саһинур мени ялғуз қалдуруп кетип қалди. Мән әтрапқа синчилап қарап, бу йәргә немигә кәлгинимниму бир дәқиқә унтуғандәк болдум. Юмшақ орундуққа олтириветип, көзүм гүлләр арисидики открыткиға чүшти. Униңда «Сиз билән учраштурған тәғдиримдин разимән!!! Һәр бир дәқиқиңиз бәхит илкидә өтсун!!!» дәп йезилған еди.  Туюқсиз диққитимни наһайити чирайлиқ чиққан аһаң бөлди. Бу шунчилик гөзәл саз едики, у жүрәк томурлиримни чертип өтүватқандәк билинди. Мән аһаңға мәстанә болуп олтиришимға, үстүнки қәвәттин пәләмпәй арқилиқ, худди әшу сазға җор болуватқандәк,  аста қәдәм ташлап, Рәһим чүшүп, үстәлниң иккинчи тәрипигә орунлашти...

  * * *

Тәҗрибә топлаш үчүн аҗритилған қәрәл түгигән күни мән һәдәмгә Рәһим өз мәһкимисигә үстәл йейип, мени меһманға тәклип қилғанлиғини ейттим. У бир еғизму гәп қилмай тиңшиди. Андин үнсиз кийиндидә, сиртқа чиқип кәтти вә икки-үч саатлардин кейин қайтип келип: – Саңа бүгүн кәчки самолетқа билет алдим. Өйгә қайтисән, — деди.  Бир аз вақит илгирила йәнә үч-төрт күн қелишимни илтимас қилған һәдәмниң бу қарариға мән һәйран болдум. У писәңму қилмай:  — Сән бу шәһәрдә қалсаң тураламсән, ейт, — деди.  — Яқ.  — Әву Рәһим бир өйниң ялғуз оғли екән. Уни ата-аниси һәргиз сениң билән қоюп бәрмәйду. Ахмақ болмай, өйүңгә қайт...  Мән дәрһал кийимлиримни жиғиштурдумдә, һәдәмниң «Техи әтигән» дегинигә қаримай, аэропортқа һазирландим. Хошлишиш алдида һәдәм:  — Сән маңа хапа болуватисән, билимән. Лекин мән сени хаталашмисун, дәймән. Ата-ана вә йеқинлириңдин жирақ жүрүшниң нәқәдәр еғирлиғини мән яхши билимән. Сениңму шундақ һаләткә чүшүп қелишиңни халимаймән. Мән биливатимән — мону Рәһим дегән балиға сениңму көңлүң чүшүп қалди. Уму сени интайин яхши көридекән. Бу гәпләрни сәндин йошурушқа вижданим чидимиди. Мән дәл мошундақ иштин сени қачурған едим, лекин буйруққа һеч немә дегили болмайдекән. Әгәр жүрәк әмригә беқинимән десәң, өз ихтияриң. Бирақ яхширақ ойлан. У яқта той тәйярлиғи болуветипту. Әл-жуттин уят болуп жүрмисун, — дегиничә мени бағриға басти...

 * * *

 ...Йәнә адәттики һаят башланди. Ишимға келип һәммә һесаватларни түгәттим. Һәммиси той һазирлиғи билән бәнт.  Жирақ йеқиндин уруқ-туққанларму келишкә башлиди. Мени аз вақит ичидила һәләйкүнгә салған шәһәрдин һәдәмму қәдәм тәшрип қилди. Немишкиду, у мениң билән учришиштин қечип жүргәндәк билинди...  Жүгрәп жүрүп ахири тойму түгиди. Муһитниң маңа болған мунасивити шунчилик иллиқ һәм сәмимий едики, бәзидә өзәм хиҗаләт болаттим. Һәммә нәрсә өз йолида кетип баратти. Бизниң бу хатирҗәм һаятимизни әндишигә салидиған бирла һаләт – у Муһитниң саламәтлиги еди. «Ейтсам тилим көйиду, ейтмисам дилим...», дегән мошу болса керәк... У туғулушидин жүрәк кесилиниң азавини тартип келивататти. Бу тоғрилиқ маңа дәсләпки күнләрдила ейтқан еди. Мән дохтур болғачқа, униң кесилиниң нәқәдәр хәтәрлик екәнлигини, операция қилишниң һаҗәтлигини вә бу операцияниң наһайити ховуплуқ екәнлигиниму биләттим. Врачлар бу һәққидә ейтқан болсиму, ата-аниси униңға һеч җүръәт қилалмиған екән. Уларниму чүшинишкә болиду, әлвәттә. Тавакәлчиликкә берип, арзулап тапқан ялғуз пәрзәндидин айрилип қелиштин һәммиси чөчәтти. Тойдин азла вақит илгири Муһит маңа илгири бир нәччә қетим дегән сөзини йәнә бир қетим қайтилап:  — Гүлинур, мән сизниң угалиңизға қелишни халимаймән. Мабада башқа бирлири билән тонушуп қалсиңиз... Мени... мени... чүшәндиңизғу... Мән... қарши болмаймән. Чүнки мениң әһвалимни билисиз... Һәр қандақ күтүлмигән әһвал йүз бериши мүмкин... У сизгә аян, — дегән еди. Шу пәйттики униң булақтәк көзлиридики әндишә вә муңни тил билән йәткүзүш мүмкин әмәс еди. Шуңлашқа униң беарам көңлини елиш үчүн:  — Немишкә шундақ гәпләрни қилидиғансиз? Маңа сиздин башқа ким керәккән? Адәмниң көңли ғәш болғидәк гәпләрни қилмаңа, илтимас, — дегән едим...  

 * * *

 Әпсус... Аилә қурғинимизға йерим жилдин әндила ашқанда, Муһитниң ағриғи техиму күчийип кәтти. Бу қетим бәк еғир һалда – бир һәптә һошсиз йетип, бизни хелила һәләйкүмгә салди. Ағриқхана ишигидин бир қәдәмму нери кетәлмәй қалдуқ. Бу дәрт қейинанамниңла әмәс, шунчә қийналсиму билиндүрмәскә тиришип жүридиған қейинатамниңму қәддини пүкти. Мән кечә-күндүз дегидәк Муһитниң йенида болдум.  — Гү..л...линур.., — деди у бир чағда билинә-билинмәс пичирлап. Мән дәрһал:  — Мән йениңизда, Муһит... Көзүңизни ечиң. Бизни қорқутмаң. Аңлаватамсиз? Һәммә нәрсә яхши болиду. Аңлаватамсиз? — дедим түкрүгүмни ичимгә жутуп. Шу мәһәл өпкәм өрләп, көзүмгә яш кәлсиму, мән өзәмни тутувалдим. Дәрһал униң ястуғини түзәп, гепимни давам қилдим. – Муһит, ғәйрәт қилиң. Апам, дадам вә мениң үчүн ғәйрәт қилиң. Һәммә нәрсә сизгила бағлинишлиқ.  У көзини аста ачти вә:  — Гүлинур... Маңа бағлинишлиқ әмәслигини сиз яхши билисизғу... — деди аран сөзләп...У мениң қолумни алиқиниға елишқа тиришти. — Мән һаятимдин, сиз... билән қошқан тәғдиримдин разимән. ... Әң муһими, мени мән сизни яхши көргәндәк яхши көрәлмисиңизму, мениң билән һаятиңизни бағлиғиниңиз үчүн  чәксиз миннәтдармән. Лекин мән сизниң угалиңизға қалдим. Мени кәчүрүң, мениң һеч кимгә охшимас чуғлуқ Гүлүм...  Мән уни тохтитишқа қанчә һәрикәт қилсамму, у сөзини давамлаштурди. – Мән бу күнниң болидиғинини биләттим. Лекин мунчилик чапсан келиду дәп ойлимиған едим. Үлгирәлмидим... Сизни бәхитлик қилиш үчүн хизмәт қилип үлгирәлмидим. Сиз билән бәхит қучқан күнлиримни һеч узарталмидим... Һеч амалини тапалмидим...  — Муһит, тохтитиң. Биздә һәммә нәрсә яхши болиду. Нәдики йоқ гәпләрни қилмаң? Икки-үч күндә операция қилиниду. Униң нәтиҗиси яхши болиду. Маңа ишиниң. Сиз һошиңизға кәлдиңиз... көрдиңизму... бу биз үчүн қанчилик бәхит.., — мән немә дәп, немә қойғинимни билмәйвататим. Әйтәвир, тохтимай униңға бир сөзләрни дәватимән. У гәпләрниң һәммиси ялған болсиму, мән бу җан-җигәримниң һаятини сақлап қелишниң бар амалини издәватимән. Һәқиқәтәнму мән униң аман қелишини, мени әркилитип, әтрапимда йәнила пәрванидәк жүрүшини бәк халаттим...  Әпсус... Яратқучи һеч қайсимизни тиңшимиди...

 * * *

 Мән пәрзәнт отида көйгән қейинатам билән қейинанамниң йенида мүмкин қәдәр узағирақ турушни қарар қилдим. Қайғуруп жүрүп, аридин икки жил вақит өтти. Бир күни иштин келип, адәттикидәк кәчки ғизаға олтарғанда, қейинатам билән қейинанам тағдин, бағдин сөзләшкә башлиди... Ахири сөзниң лилласини қейинанам ейтти:  — Қизим, — деди у еғир уһ тартивелип. — Биринчидин, дадиңиз иккимиз сизгә көп рәхмитимизни ейтмақчимиз. Сиз... сиз бизниң көңлимиздин чиққан пәрзәнт болалидиңиз...  Бу гәпләрни бөлүп-бөлүп, аран йәткүзүватқан қейинанамниң ейтмақчи болуватқинини наһайити рошән биливатимән. Лекин униң гепини бөлмәй, диққәт билән тиңшидим. Қейинатамму маңа һелидин-һели қарап, мөлдүрләп олтириду. Пәйдин-пәй қейинанамниң үнлири титирәп чиқишқа башлиди:  — Сиз техи яш... Мабада... — дедидә өпкә-өпкисини басалмай жиғлавәтти.  Мән орнумдин туруп, уни мәккәм қучақлидим вә униңға:  — Апа, мән сизни чүшәндим. Лекин мән һеч нәгә кәтмәймән. Силәр билән туримән. Мениң бар бисатим — дадам иккиңлар. Әнди бу гәпни қилмайли , — дедим.  Аңғичә дадамму йенимизға келип, бизни бағриға алди. Бу күни үчимиз, худди Муһит бүгүн дуниядин өткәндәк, хелә узақ вақит һаза қилдуқ. Мениң ейтқанлиримдин қейинанам билән қейинатам шунчилик мәмнун болдики, һәтта маңа немә берип, немә қоярини билмәй қалди...

 * * *

Муһит вапат болуп, бир аз вақит өткәндин кейин һәдәм телефон қилип:  — Гүлинур, сениңдин кәчүрүм соримақчимән. Рәһим саңа бир нәччә қетим хәт йоллиған еди. Тоюңдиму, тойдин кейинму уларни саңа беришкә җүръәт қилалмидим. Сениң иш-һәрикитиң Муһитни беарам қилип қоямдекин дегән әндишә алдимни ториди. Халисаң, әнди әвәтип берәй, сән техи яш... — дегән еди. Мән болсам:  — Һәдә, бу тоғрилиқ гәп қилма. Мениң һазир хәт оқуғидәк кәйпиятим йоқ... — дәп гәпни үзүвәткән едим...

***

Аридин йәнә он нәччә жил өтти. Шу җәриянда қейинанамму, қейинатамму талай қетим гәп қозғап, яшлиғимни ядимға салди. Лекин мән дайим сөзни үзүп турдум. Шундақ қилип, вақит өтүвәрди. Мән алди билән қейинанамни, алтә айдин кейин қейинатамни бақилиққа узитип, кәң һойлида тәнһа қалдим.

* * *

 Мана һаят йәнә мени беарам қилишқа башлиди. Узақ жиллар давамида алақисиз болған Рәһимни йәнила ядимға салди. Тәғдиримгә немә десәмкин... Мән өз вақтида егиз тәкчигә елип қойған Рәһимниң хәтлирини қолумға алдим. Уларни қейинатам вапат болған чағда кәлгән һәдәм маңа бәргән еди... Гүлбәһрәм  ХОШАЕВА.