• Йеңилиқлар
• 25 Қаңтар, 2018

Төртинчи санаəт инқилави: тəрəққиятниң йеңи имканийəтлири

Ким көп ишлисә, шу көп пенсия алиду Шәхсән мән, Дөләт рәһбириниң һәр жилқи әнъәнивий Мәктүбини тақәтсизлик билән күтимән. Чүнки униңда йеңилиқ көп. Кейин у йеңилиқларни йеқинлирим билән бөлүшүшкә алдираймән. Бу қетимму Тараз шәһиридики «Достлуқ өйидә» Махмут Қәшқәрий намидики Җамбул вилайәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң һәйъәт әзалири баш қошуп, «дүгләк үстәл» әтрапида Нурсултан Назарбаевниң «Төртинчи санаәт инқилави шараитидики тәрәққиятниң йеңи имканийәтлири» Мәктүбини муһакимә қилдуқ..Бизниң баш қошушимиз «Йеңи имканийәтләр ким үчүн?» дегән соалдин башланди. Бу соал билән мәркәз йенидики Ақсақаллар кеңишиниң рәиси Абдуқейим Мусаев мураҗиәт қилди. Дәсләпки соалға җавапни мәркәз рәиси сүпитидә маңа җавап беришқа тоғра кәлди. — Билим билән илимға йеқин, әмгәксөйгүч, ишиға җавапкәрлик билән қарайдиған адәмләр үчүн төртинчи санаәт инқилави кәң шараит яритиду. Аддий тил билән ейтқанда, пәқәт ишлигән чишләйду, — дедим ақсақалниң соалиға җававән. Мана шуниңдин кейин «дүгләк үстәл» әтрапидики муһакимә қизғин башлинип кәтти. — Әнди, әксичә, кимләргә имканийәт болмайду? — деди Ханим-қизлар кеңишиниң рәиси Хәйринисә Әхмәтова. — Һорунлар билән кәспий дәриҗисини ашурушни халимайдиғанларниң қийинчилиқларға дуч келидиғини ениқ. Әнди шу йеңи технологияләрни үгинишни халимиғанлар ишсиз қалиду. Бу йәрдә башқисини әйипләшниң һаҗити йоқ. Әйип пәқәт өзимиздә. Бүгүнки күндә әву бир жили алған диплом билән һаят кәчүрүш қийинға чүшиду. Чүнки җәмийитимиз күндин-күнгә тәрәққий етиватиду. Йеңи-йеңи технологияләр пәйда болуватиду. Аддий мисал. Мошуниңдин он жил бурун биз қандақ янфонларни тутқан. Һазир қандақ янфонларда сөзлишип жүримиз? — Президент Мәктүбидики «Үчинчи йөнилишни» ядиңларға елиңлара. Униңда «Әқиллик технологияләр» агросанаәт комплексини сүръәтлик тәрәққий әткүзүшкә имканийәт яритиду» дегән ибарә бар, — дәп сөзгә қошулди Қаһарҗан Турдиев. — Бу йәрдә мениңчә, имканийәтләр билән қийинчилиқлар биллә келиватиду. Қийинчилиқ, «рәқәмлик дәвир» ишләпчиқириш орунлиридики иш орунлирини азайтамдекин? — Амма ишләпчиқиришниң көләми билән сүпити яхшилиниду. Бу дөләт ихтисади үчүн наһайити пайдилиқ. Чүнки һазир дуния мошу йөнилиштә иш елип бериватиду, — дедим Қаһарҗанниң пикригә җававән. — Бүгүнки күндә дәләт тәрипидин йеңи мутәхәссислик елиш үчүн шараит йетәрлик. Оқуймән, қошумчә билим алимән дегүчиләргә йәрлик һакимийәтләрдә һәқсиз семинарлар, курслар уюштурулуватиду. Һәтта чәтәлликләр келип, һәқсиз маһарәт дәрислирини өтүватиду. Балилиримизға кәспий-техникилиқ училищеларда һәқсиз билим елиш имканийити яритилған, — деди новәттә сөз алған чоң мәшрәпниң жигитбеши Абдусами Юнусов. — Мән муәллимләрниң маашини көтиришниң тәрәпдари. Буниңдин кейин муәллимләрниң маашини билиминиң дәлиллинишигә мунасивәтлик 30 пайиздин 50 пайизғичә өстүрүш көздә тутулуватиду. Президент бу мәхсәткә 67 миллиард тәңгә бөлүнидиғанлиғини ейтти. Шәхсән мән буни аңлап наһайити хошал болдум, — деди сөз новитини алған Маһирәм Розиева. — Ундақ дегиним, һазир муәллимләрниң айлиқ мааши 60 — 70 миң тәңгә әтрапида. Мунчилик пулға улар қанчилик билим бериду? Һәрбириниң аилиси бар. Бәзиләрниң әрлири ишлимәйду, айримлириниң банктин алған несийәси бар. Қисқиси, қосақ тоқ болса, ишму маңиду. Муәллимләрниң мааши жуқури болса, балилиримиз сүпәтлик билим алиду дегән сөз. — Бая башта «бәзиләр ишсиз қелиши мүмкин» дегән пикирләрму ейтилди. Ишсиз қалғанлар немә қилиши керәк? — дегән соални қойди «дүгләк үстәл» қатнашқучилириниң бири Митәлип Әхмәтов. — Наһайити орунлуқ соал. Президент Мәктүбидә бу соалниңму җавави бар. Адәттики ишсиз билән сиз демәкчи болған ишсизни охшитишқа болмайду. Сиз билән биз «рәқәмлик дәвирдин» чәттә қалған ишсизниң гепини қиливатимиз. Ундақ һаләткә чүшкән адәм бәрибир теч ятмайду. У, мәсилән, шәхсий тиҗарәт билән шуғуллиниши мүмкин. Дөләт рәһбири әйнә шундақ өзини өзи иш билән тәминләватқанларға, йәни йеңидин ишини башлиғучиларға шараит яритиш һаҗәтлигини тәкитлиди. Әң алди билән уларға несийә елишқа ярдәмлишиш керәк деди, — дәп җавап бәрдим униң соалиға. — Мениң аялларниң пенсия йеши һәққидә билгүм келиду? — деди Айшәм Садиқова. — Президентниң тәкитлишичә, һазир пенсия системиси толуғи билән әмгәк стажиға бағлаштурулған. Буниңдин кейин, Дөләт рәһбириниң ейтишичә, ким көп әмгәк қилса, шу көп пенсия алиду. Мошуниңға мунасивәтлик барлиқ қазақстанлиқлар өзлириниң атқуруватқан ишлирини қануний рәсмийләштүрүшкә алаһидә әһмийәт бериши керәк, — дәп җавап бәрдим униңға. «Дүгләк үстәлдә» сөзгә чиққан башқиму ақсақаллар билән ханим-қизлар һәқсиз медицинилиқ хизмәт көрситиш, коррупциягә қарши күрәшни техиму күчәйтиш охшаш мәсилиләр бойичә өз пикирлири билән ортақлашти. Яшларни болса, несийә пул елиштики бәзибир қийинчилиқлар, мәктәп йешидики балиларниң оқуш программилириниң һәдди-һесапсиз мурәккәплиги ойландуридекән. Хуласиләп ейтқанда, очуқ вә сәмимий йосунда өткән «дүгләк үстәл» қатнашқучилириға өзәмниң сәмимий миннәтдарлиғимни изһар қилдим. Һәйъәт әзалири пат-йеқинда Җамбул вилайитидики уйғурлар истиқамәт қилидиған наһийә вә йезиларни арилап, Дөләт рәһбириниң Мәктүбини кәң тәрғип қилишқа келиштуқ. Муһәббәт ТУРДИЕВА, Махмут Қәшқәрий намидики Җамбул вилайәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси.