• Иҗтимаий мәсилә
  • 01 Ақпан, 2018

“Ишиктидә йоқ, йоқ...”

Рашидәм РӘҺМАНОВА, «Уйғур авази»/ Һәммимизгә мәлумки, өткән жили октябрь ейида Қазақстан Җумһурийитиниң Премьер-министри Бақытжан Сағынтаев җавапкәр дөләт орунлири хадимлириға қиш мәзгилидә көмүр тапчиллиғиға йол қоймаслиқни қәтъий тапшурған еди. Шундиму бийилқи январь ейиниң ғачилдап турған қара соғида нурғунлиған турғунлар көмүрсиз қалди. Һазир йезида яшаватқан икки адәмниң беши қошулса, гәп көмүр тапчиллиғи һәққидә болуватиду. Тәкитләш лазимки, наһийәдики көмүр тапчиллиғи түнүгүн яки бүгүн пәйда болған мәсилә әмәс. Ишиктә шәһиридә көмүр тошуйдиған йәттә базиниң моҗутлуғиға қаримай, турғунларниң бәлгүлүк қисми өткән күздә қишқа көмүрни Алмута шәһиригә буйрутма берип сетивалди. Кәминәму шуларниң бири. Көпчиликниң ядида болса, өткән жили сентябрь ейидила соғ чүшүп, пәчләргә от йеқишқа башлидуқ. Униңға қошумчә, бийилқи көмүрниң сүпитиму һәр жилқидин хелила төвән болуп чиқти. Бу – нурғунлиған истималчилар дучар болған әмәлий әһвал. «Ишиктидә көмүр йоқ, базилар адәмгә тошуп кетипту» дегәнни аңлап, өйүмгә йеқин көмүр базисиға қарап йол туттум. Бу йәрдә һәқиқәтәнму көмүр йоқ болуп чиқти. Новәттә турған адәмләрниң сани 50 — 60тин ашиду. Йол бойида тизилған машиниларниң ахири көрүнмәйду. Биринчи базидин иккинчисигә, кейин үчинчисигә бардим. Бу йәрләрдиму әһвал худди шундақ. Новәттә турғанларниң ейтишичә, уларни көмүрниң баһаси әмәс, бәлки униң тапчиллиғи көпирәк әнсизчиликкә селиветипту. Һәтта сүпитиму муһим әмәс. Әйтәвир, көмүр болса болди. – Өйдә ушшақ балилар бар. Иссиғи йоқ көмүрни «айимай» қалашқа тоғра кәлди. Бир мәвсүмгә алған көмүр январьдила түгиди. Мана үч күндин бери новәттә туримән. Бирақ әрләр билән «күчлүкләрдин» бизгә новәт келәр әмәс, – деди Жәмилә исимлиқ көпбалилиқ ана. – Көмүр тошуватқинимға бийил йәттә жилдин ашти. Мошундақ әһвални дәсләпки қетим көрүватимән. Төрт балиси бар хошнамниң отун-көмүри толуғи билән түгиди. Өзәмгә алған көмүрни униң билән бөлүшүп йеқиватимиз. Башқа амал йоқ. Балиларға угал. Буйрутма бериватқанларниң сани күндин-күнгә көпийиватиду. Бәзилири мән йоқта өйгә келип, пулини ташлап кетиду. Ахирқи вақитларда янфонимға «арам» йоқ десәмму болиду. Дәм елиш күнлиридә уни өчириветишкә мәҗбур болуватимән, – дәйду Нурлан исимлиқ шофер жигит. «Немә қилиш керәк?» дәп беши қатқан турғунлар «КТК» телеканилиниң журналистлирини чақирған екән. Телевизия мухбирлириниң соаллириға җавап бериш үчүн Ишиктә шәһири һакиминиң орунбасари Рустәм Бақиев йетип кәлди. Униң тәкитлишичә, көмүр тапчиллиғи һазир барлиқ регионларда байқалмақта. Шу сәвәптин Ишиктә шәһиридики йәттә көмүр базисиниң иккиси вақитлиқ паалийитини тохтатқан. Шундақла у Ишиктә шәһири һакиминиң һәрбир истималчиға көмүрни халиғиничә әмәс, бәлки бир мәхсус «чөмүчтин», йәни бир тоннидин артуқ бәрмәсликни буйриғанлиғини йәткүзүп, көпчиликниң һәләйкүмини бесишқа тиришти. Биз базида бирнәччә саат көмүр күтүп турдуқ. Хушхой яшлар өзара: «Ишиктидә йоқ, йоқ, Алмутида йоқ, йоқ» дәп нахшиму ейтти. Арида базиға 35 — 40 тонна көмүр кәлтүрүлди. Адәмләр қара догиға қарап жүгрәшти. Топ-тоғра 35 минут ичидә база һойлиси йәнә тап-таза болуп қалди. Бу наһийә мәркизидики әһвал. Йеза-йезиларға телефон қилип, уларниң әһвалидин хәвәр елишқа тириштуқ. Йеза турғунлириниң һали буниңдинму мүшкүл екән. Чүнки наһийә хәлқиниң тәңдин-толиси – деханлар. Язичә тапқинидин қишқа озуқ тәйярлайдиған артуқ пулиму қалмиған. Уларниң нурғуни отун вә тезәк билән күн көрүветипту. Интернет бәтлиридин көмүр сетиш билән шуғуллинидиған ширкәтләрниң әхбаратлирини издәштүрдуқ. Интернет торидин елинған ахирқи статистикилиқ мәлуматларға асаслансақ, 2017-жилниң 9 ейида Қазақстанда 75,3 миллион тонна көмүр қезивелинған. Бу 2016-жилниң көрсәткүчи билән селиштурғанда 13,2 пайизға ошуқ. Шундақ екән, пат-йеқинда ушбу муһим мәсилә иҗабий һәл болуп, таладики һава һарарити билән өйүмиздики һаваниң һарарити бәлгүлүк дәриҗидә пәриқлинидиған болиду, дәп үмүт қилимиз. Әмгәкчиқазақ наһийәси. илавә: Алмута вилайәтлик энергетика вә турушлуқ өй-коммунал егилиги башқармисиниң вәкили Әсет Қанағатовниң сөзичә, көмүр сетивелиш мәсилисидә қийинчилиқ йоқ. Һазир вилайәттә тәхминән 30 миң тонна көмүр бар. Йеқилғуниң баһаси оттура һесапта 14500 – 15000 тәңгә. Үч күндә регионға 16 миң тонна йеқилғу бесилған 246 вагон кәлди. Ишиктә шәһиригә төмүр йол изи йоқлуғидин көмүр машиниларда йәткүзүлүватиду. Әнди җәнубий пайтәхт йеқилғу билән 95 пайиз тәминләнгән. Алмута шәһәрлик тиҗарәт вә индустриялик-инновациялик тәрәққият башқармисиниң вәкили Қанат Сағындықовниң тәкитлишичә, қалған 5 пайиз көмүр зөрүр әһвалдила йәткүзүлиду. Шәһәрдә тоққуз көмүр базиси болуп, уларға һәптисидә икки қетим 3-4 миң тонна йеқилғу кәлтүрүлмәктә. Уларниң баһаси, маркисиға қарап, 12,5 – 16 миң тәңгә әтрапида.

200 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы