• «Уйғур авазиниң» сәйилгаһи
• 01 Наурыз, 2018

Чач қоюш адити

Уйғур аяллири қедимидин тартип, пакиз жуюнуп жүрүшкә, чечиниң гөзәллигигә алаһидә әһмийәт берип кәлгән. Чечини җигдә йелими, тухум, нават, һосма, сиядан қатарлиқ пайдилиқ нәрсиләр билән асриған. Ханим-қизлиримиз үчүн узун чач гөзәлликниң бәлгүси болуп һесаплиниду. Хәлқимиздә турмушқа чиқмиған қизларниң чечи 15, 17, 21 һәтта 41 данә қилип өрүлиду. Шундақла пешанисидә кокула чечи болиду. Той қилғандин кейин қиз яки чоканниң чечи икки тәрипигә қайрилиду. Чачни җүп өрүш қизниң ятлиқ болғанлиғиниң ипадисидур. Йолдишидин айрилған яш аяллар яңақ секиләк қоюш билән биллә чечини 5, 7, 9 ... данә қилип өрүвалиду. Бу туллуқниң бәлгүси болуп һесаплиниду. Яшанған яки нәврилик болған аяллар узун чечини икки қилип өрүп, чачтәңгә билән җүпләвалиду. Аяллиримизниң чач қоюшида айрим пәрһизләрму бар. Йәни «Чач қанчә узун болса, бәхитму көп болиду» дәп һесаплайду вә чүшкән чачларниң һәргиз чәйлинишигә йол қоймайду. Шундақла ханим-қизлар чечини асанлиқчә кәсмәйду. Әгәр шундақ һаҗәтмәнлик туғулса, һасан-һүсән чиққанда палта билән чапидиған болған. Шуниң билән биллә хәлқимиздә «Чачни қуруқ тариса, қуруқ сөз-чөчәккә қалиду» дегән етиқатму бар. «Һәптиниң үчинчи күни тариса, йолдишиға ховуп туғулиду», «төртинчи күни тариса, жирақтики туққини билән көрүшәлмәйду» дегән адәтләрму шәкилләнгән. Шуңлашқиму уйғур аяллири һәптиниң дүшәнбә вә җүмә күнлири чач тариғанни әвзәл көриду. Чачни күн нури чүшкән җайда тараш мәнъий қилинған. Чач янту айрилса, бақиға барғанда бу дунияда қилған ишлири адил айрилмайду дәп қариған. Аял чечиниң пәқәт униң гөзәллигинила ашуруп қалмастин, у вәкиллик қилидиған милләтниң мәлум бир тарихий дәвирдики мәдәнийитини әкис әттүридиғанлиғи һәққидә унтумаслиғимиз керәк. Шуңлашқиму уйғур ханим-қизлириниң бу мәсилигә үзә қаримиғини әвзәл. Шинҗаң хәлиқ радиостанцияси.