• Әдәбият гүлзари
• 16 Наурыз, 2018

Гөдәкләр қәлбигә йол тапқан қәләм саһиби

Мәлумки, балилар әдәбиятиға өзлириниң үлүшини қошуватқан уйғур шаир-язғучилири санақлиқла. Уларниң қатарида оттуз жилға йеқин вақит балилар әдәбиятиниң тәрәққияти йолида паал қәләм тәвритип келиватқан талантлиқ иҗаткар Авут Мәсимовни тилға алимиз. Өткән әсирниң 80-жиллири әдәбият мәйданиға кирип кәлгән Авут Мәсимов, бүгүнки күндә өзигә хас йезиш услубиға егә, өз мавзусини тапқан язғучи болуп шәкилләнди. Өткән жиллар ичидә у үнүмлүк ишләп, балиларға беғишланған «Дәстихан», «Бәлгүләр бәслишиши», «Һәптә вә он икки ай», «Ағмихан», «Бармақлар оюни», «Ақ булут» топламлири арқилиқ яш оқурмәнләрниң көңлидин чиқип келиватмақта. Миллий тәрбийә йоқ йәрдә миллий тәрәққиятниң болмайдиғанлиғини нәзәрдә тутқан язғучи 1986-жили йоруқ көргән дәсләпки «Дәстихан» топлими арқилиқ яш оқурмәнлириниң диққитини җәлип қилип, өз иҗадийитиниң мухлислирини тапти. Мәзкүр топламдин орун алған «Дәстихан» повести йезидики мәктәп һаятиға беғишланған болуп, пәйдин-пәй тәрәққий әткән сюжет давамида башланғуч синип балилилириниң бешидин өткән қизиқ вақиәләр Диләрәм муәллимгә бағлинишлиқ һалда баян қилиниду. Язғучи бу әсәрдә биз һаятта учритип жүргән кичик қәһриманлиримизниң характерлирини Ғәйрәт, Азат, Бәкрим, Ваҗит, Маһинур охшаш бирқатар образлар арқилиқ ечип бериду. Улар бир-биригә меһриван, яхшилиқ хисләтлири билән үлгә болалайдиған, тиришчан, әдәплик, бәзидә балилиқ шохлуғи ярашқан балилар билән қизлар. Авут Мәсимов һәрхил мүҗәзлик балилар образлирини яритиш арқилиқ кичик китапханларға ой салиду, уларни инсаний алий пәзиләтлик болушқа, устазларни һөрмәтләшкә үндәйду. Язғучиниң «Ағмихан» намлиқ топлимидин орун алған заманивий чөчәкләрниңму тәрбийәвий әһмийити зор болуп, гөдәклиримиздә меһриванлиқ, достлуқ, иттипақлиқ охшаш алий инсаний пәзиләтләрни шәкилләндүрүштә һәртәрәплимә ярдәм бериду. Авут Мәсимовниң «Бармақлар оюни» китапчисидики шеирларда болса, ейтмақчи болған пикир кичикләргә чүшинишлик аддий сөзләр билән йәткүзүлүп, әндила мәктәп босуғисини атлиған балиларниң ана тили билән математика пәнини бағлаштуруп өзләштүрүшигә ярдәм бериду. Китапчидики шеирлар гөдәкләрни, биринчидин, бармақларниң намлири билән тонуштурса, иккинчидин, инақ яшашқа чақириду: «Он» дегәндә бармақлар, Бир-биригә қарайду. Икки қолни көрситип, Инақлиққа үндәйду. Авут Мәсимовниң 2013-жили нәширдин чиққан «Ақ булут» намлиқ йеңи топлимиму мәктәп йешиғичә вә башланғуч синип балилириға беғишланған болуп, униңдин орун алған һекайиләр, шеирлар, нахша мәтинлири гөдәклиримизниң яш алаһидилигигә лайиқ болуп, яш әвлатни әтрап муһитни, Вәтәнни, ана жутини, дост-қериндашлирини сөйүшкә дәвәт қилиду. Болупму топламдин орун алған һекайиләрдә қазақстанлиқ вәтәнпәрвәрликкә тәрбийиләйдиған бүгүнки күндики муһим муәмма өз ипадисини тапқан. Балилар психологиясини яхши чүшәнгән Авут Мәсимов мәзкүр топламдики бала тилида йезилған шеирлар арқилиқ гөдәкләр қәлбигә йол тапқан. Балиларниң һәммә нәрсини өз тәсәввури арқилиқ қобул қилидиғанлиғини билгәчкә, язғучи шеирларда ейтиливатқан пикирниң кичикләр үчүн ишинәрлик болушиғиму етивар бериду вә уларни ойлашқа, яхшилиқ билән яманлиқни айришқа дәвәт қилиду. Мәсилән, «Ақ булут» шеирида: Ақ булутни ат қилип, Минип, ойнап күлгүм бар. Қара булут учрашса, Аққа бояп қойғум бар. Арманларни яр қилип, Мәнму көкни қучқум бар, – дәп, кичик оқурмәнлирини яхшилиқ қилишқа үндәйду. Топламдики «Күчүгүм», «Тайчиғим», «Ботлақ» охшаш шеирларму мошундақ пикирләр билән суғирилған. Мәзкүр топламниң йәнә бир алаһидилиги, униңда нахша мәтинлириниң нота билән берилгәнлигидә. Бу балилиримизниң музыкидин саватлиқ болуп тәрбийилинишигә ярдәм бериду, әлвәттә. Авут Мәсимовниң бу топлими гөдәклиримизниң мәнивий тәшналиғини қандуридиған бир тамча болидиғанлиғини алаһидә тәкитләш орунлуқтур. Өткән жили Қуддус Ғоҗамияров намидики дөләт академиялик Уйғур театрида язғучиниң «Өмүр ширниси» чөчәк-спектакли тәйярлинип, дәсләпкиләрдин болуп А.Розибақиев намидики 153-мәктәп гимназиясидә балилар үчүн көрситилди. Гөдәкләр спектакльни чоң қизғинлиқта қарши алди. Хуласиләп ейтқанда, яш әвлатниң шатлиқ-бәңвашлиғини, арзу-үмүтлирини әсәрлириниң баш мавзусиға айландуруп, гөдәкләргә беминнәт хизмәт қилиш арқилиқ уларниң қәлбигә йол тапқан язғучи Авут Мәсимовни 65 яшлиқ тәвәллуди билән тәбрикләп, кичикләр үчүн чоң әдәбият яритиш йолида қәлимиңиз һармай, балиларниң мәнивий дуниясини йеңи-йеңи әсәрлириңиз билән бейитивериң, демәкчимиз. Патигүл МӘХСӘТОВА, шаирә. Чоң амәт Язғучи Авут Мәсимовта әң алди билән миллий роһ, миллий хусусийәт, милләткә дегән ишәнчә күчлүк. У өзини өзи тонуған зияли, атақлиқ балилар язғучиси. Номус, вижданиниң тазилиғи билән маңа қәдирлик. Язғучиниң хошаллиғи, миңлиған оқурмәнләрниң хошаллиғи дәп ойлаймән. Язғучиниң һекмәтлик сөзлири: «Язғучилиқта озсаң, һекайәң, повесть, романиң, қисқиси, иҗадиң билән озғин. Талантиң билән тонулғин. Қабилийитиң билән алий зат болғин. Әқилгә таянғин, маһарәтни чиң тутқин! Дост билән иҗадийәткә садиқлиқни йоқатма». У ғунчилар, балилар, яшлар әдәбиятиға садиқ болуп яшимақта вә, әң муһими, паал иҗат қилмақта. Мәсилән, «Өмүр ширниси» драмиси билән яш талантларни хурсән қилғанлиғини билимиз. Балиларниң бәхти – язғучиниң бәхти! Балилар – у бизниң парлақ келәчигимиз, дилимиз, тилимиз, һаятимизниң йоруқ юлтузи, қуяш нури. Авут Мәсимов әйнә шу һаятниң қуяшлиқ нурини өчәрмәй келиватқан қәләмдишимиз, әзиз инимиз! Әхмәтҗан ҺАШИРИ,Қазақстанниң хизмәт көрсәткән әрбаби,язғучи-драматург. Меһир-шәпқити – яш әвлатқа Балилар язғучиси Авут ака Мәсимовқа буниңдин бәш жил илгири “Ғунчә” балилар журналини чиқириш тәшәббуси билән йолуққинимда, маңа ақ йол тилигәч, қолидин келидиған ярдимини айимайдиғанлиғини ейтқан еди. Мана шу күндин етиварән Авут ака «Ғунчә» журналиға муһәррирлик қилип, мәзкүр нәширниң қизиқарлиқ чиқишиға мунасип төһписини қошуп келиватиду. Балилар қәлбигә йол тапқан язғучи “Ғунчә” журналиниң сәһипилиридә яш ғунчилар — мәктәп оқуғучилириниң арисидин йеңи талантларни издәштүрүп, уларға йол-йоруқ бериш вәзиписиниму өзигә мәҗбурийәт қилип алған. Авут Мәсимовқа «Ғунчә» журналиниң коллективи намидин иҗадий утуқ, мустәһкәм саламәтлик тиләймиз. Туғулған күниңиз мубарәк болсун, кәсипдаш! Диләрәм ҖӘЛИЛОВА, «Ғунчә» журналиниң иҗраий мудири.