• Замандаш
• 05 Сәуір, 2018

Қолиңиз талмисун, Уста!

Рашидәм РӘҺМАНОВА, «Уйғур авази»/ Әҗдатлиримизниң әзәлдин шуғуллинип кәлгән қолһүнәрвәнчилигини қайта тикләш мәхситидә қолға елинған «Атакәсіп» программиси талай талантларниң риваҗлинишиға йол ачмақта. Қолһүнәрвәнчилиги билән шуғуллинидиған адәмләр асасән йезида яшайду. Шундақ устиларниң бири – челәклик Маһмутҗан Исмайиловтур. Маһмутҗан Исмайилов 1945-жили Шәрқий Түркстанниң Ғулҗа шәһиридә туғулуп, 11 йешида тәғдир тәқәзаси билән Қазақстанға көчүп чиққан. Әмгәкчиқазақ наһийәсиниң Маливай йезисида оттура мәктәпни тамамлап, бир жил совхозда ишләйду. Кейин Байсейит йезисидики И.Тайиров намидики 8-жиллиқ мәктәпкә әмгәк пәниниң муәллими болуп орунлишиду. Иштин қол үзмәй, Абай намидики педагогика институтиниң химия вә биология факультетини тамамлайду вә 1973-жили Челәктики Абдулла Розибақиев намидики мәктәпкә авушуп, ушбу билим дәргаһида химия вә биология пәнлиридин дәрис бериду. 1995-жили Маһмутҗан ака һөрмәтлик дәм елишқа чиқиду. Амма мәктәптә әмгәк пәниниң муәллими йетишмигәнликтин, униңға паалийитини давамлаштурушқа тоғра келиду. «Атакәсіп» программиси бойичә технология пәниниң муәллимлиригә балиларни билим билән қатар әмгәккә, таллавалған кәспигә үгитиш жүкләнди. Хәлқимиздә әр кишигә ”йәтмиш түрлүк һүнәр аз” дегән әқиланә сөз барғу?! Биз йеңи программини җиддий үгинип, ишқа кириштуқ. «Тални егишкә қолайлиқ» дегинидәк, мәктәп йешидики оқуғучилар әмәлий ишқа қизғин киришип кәтти, – дәйду Маһмутҗан ака биз билән болған сөһбәттә. Әмгәксөйгүч, өзигә тәләпчан Маһмутҗан Давут оғли маддий вә техникилиқ базиси интайин төвән болған мәктәп ишханисини күндилик турмушта керәклик буюмлар: сүт, қетиқ қуйидиған мәхсус соқа, сапан вә башқиму сайманлар билән толтурди. Балиларму мәктәптә мәхсус станокларниң йоқлуғиға қаримай, турмушқа керәк җабдуқ вә буюмларни ясашни, уларға нәқишләрни селип, безәшни үгәнди. Оқуғучиларниң бу әмгәклири башта мәктәптики «Һүнәр – пүтмәс байлиқ» көргәзмисигә қоюлса, кейинирәк наһийәлик, вилайәтлик көрүкләрдин орун алди. Мәсилән, Маһмутҗан акиниң шагиртлири Данияр Исмайилов, Дилшат Бавдунов, Руфат Зайитов вә Бәхтияр Һасанов ясиған бөшүк, күндиликтә қоллинилидиған өй җабдуқлири «Яшлар иҗадийити» вилайәтлик көргәзмисидә жуқури баһаға егә болуп, Пәхрий ярлиқлар билән тәғдирләнди. Маһмутҗан Исмайилов бир нәччә жил давамида Алмута вилайәтлик муәллимләрниң билимини мукәммәлләштүрүш институтида технология пәни бойичә уюштурулған «Атакәсіп» көргәзмисигә қатнашти. Униң вәтәнпәрвәрлик роһта суғирилған әмгәклири жуқури баһалинип, онлиған мукапатлар билән тәғдирләнди. Көргәзмә, учришишлар давамида Маһмутҗан Давут оғли башқа мәктәпләр устазлири вә уларниң һүнәрлири билән тонушуп, тәҗрибә алмаштуруш имканийитигә егә болди. Көргәзмиләрниң биридә чирайлиқ қапақ чөмүчләр илинған уйғур бариңи униң диққитини өзигә җәлип қилди. Шу чағда устазниң бешиға: “Мәнму қапақтин буюмлар ясап көрсәм...”, дегән ой кәлдидә, дәрһал ишқа киришип кәтти. – Мәлумки, хәлқимиз узун заманлардин буян қапақни пәрвиш қилип, уни чөмүчниң орнида яки туз, су вә май сақлайдиған қача сүпитидә пайдилинип кәлгән. У пеләк созуп өсидиған биржиллиқ өсүмлүк. Бир пеләктин икки-үч қапақ чүшиду. У икки айниң ичидә пишиду. Қапақ дүгләк шәкиллик болиду. Әнди бәзибир экспонатларни ясаш үчүн квадрат яки төртбулуңлуқ шәкилдики қапақ һаҗәт болиду. Униң үчүн яғачтин қелип ясап, уни қапаққа кийдүрүп қойимән. Буюмларни безәш үчүн түгмә, мончақ вә башқиму қошумчә тәбиәт материаллирини пайдилинишқа болиду. Йәнә бир қошумчә қилидиған йери, қапақниң шипалиқ роли зор екән. Шуңлашқа униң уруғини жилиға бир-икки қетим қайнитип, сүйини ичсә, тәнгә шипа болиду, – дәйду Маһмутҗан ака. Бизниң сөһбитимиз Маһмутҗан Исмайиловниң һойлисидики устиниң қапақтин ясалған композициялириниң көргәзмисидә давамлашти. Маһмутҗан ака һәрбир әмгигиниң тарихиға алаһидә тохтилип, уни тәпсилий тонуштурушқа тиришти. Мәсилән, «Гүлләнгән Қазақстан» әмгиги елимиз тәрәққиятиға беғишлинипту. «Мүчәл» намлиқ әмгигидә жилларға намлири берилгән 12 һайванниң қияпити устилиқ билән тәсвирләнгән. Шундақла униң әмгәклири арисида Өмәр Муһәммәдийниң «Еғир күнләрдә» һекайисидики қәһриманларниң образлирини, саз әсваплирини, қача-қомуч вә башқиму буюмларни учритишқа болиду. Әҗдатлиримиздин мирас болуп қалған қолһүнәрвәнчиликни яш әвлатқа үгитиштә устаз Маһмутҗан Исмайиловниң қиливатқан әҗри зор. Шу сәвәплик әвлатлар намидин униңға сәмимий миннәтдарлиғимизни билдүрүп, «Қолиңиз талмисун, Уста!» демәкчимиз. Әмгәкчиқазақ наһийәси.