• Замандаш
• 12 Сәуір, 2018

Баш геофизик

Мәшүр САСИҚОВ, «Уйғур авази»/ Йеқинда Астана шәһиридики «Ramada Plaza Astana» меһманханисида Геологлар күнигә беғишланған тәнтәнилик мәрасим болуп өтти. Униңда пәқәт елимиздила әмәс, бәлки дуния йүзидә әң көп углеводородқа бай “Қашаған” кан орнини тәтқиқ қилишқа паал қатнашқан 8 қазақстанлиқ геолог диплом вә алаһидә бәлгү билән мукапатланди. Шуларниң арисида тәҗрибилик геолог Марис Шәмшидин оғли Нәзәровму болди.Мәлумки, «Қашаған» нефть-газ кан орни Атырав вилайитиниң территориясидә җайлашқан болуп, 800 квадрат километр мәйданни егиләйду. Уни разведка қилған мутәхәссисләрниң пикричә, геологиялик нефть запаси 4,8-5,0 миллиард тонна болса, әнди газниң запаси 3,0 миллиард кубни тәшкил қилиду. Мана мошундақ бай кан орнини ечиш Қазақстанға асанға чүшкини йоқ. Униң, аддий тил билән ейтқанда, дунияға келиши үч басқучтин ибарәт болуп, дәсләпки разведка ишлири Кеңәш Иттипақи дәвридә башланған екән. Бу ишлар асасән Каспий деңизи әтрапидики қуруқлуқларда жүргүзүлгән болса, пәйдин-пәй су астини тәкшүрүшкә йүзлинип, ахири Қазақстан өз мустәқиллигини алғандин кейин шәхсән елимиз Президенти Нурсултан Әбиш оғли Назарбаевниң тәшәббуси билән «Қашаған» нефть-газ кан орнини ечиш үчүн «Казахстанкаспийшельф» дөләтлик ширкити қурулуп, разведка ишлири бирәтола қолға елиниду. Әлвәттә, шу пәйтләрдә бу миллиардлиған мәбләғ хәшлинидиған лайиһигә қарши чиққанларму болди. Лекин елимизниң ихтисадий тәрәққиятида муһим роль атқуридиған вә Қазақстан үчүн пәқәт пайда кәлтүридиған кан орнини тәтқиқ қилиш ишлири тезликтә башлинип кәтти. Бирақ бу җәриянда бирқатар проблемилар пәйда болушқа башлиди. У болсиму, мәзкүр кәң даирилик лайиһини әмәлгә ашурушта йәрлик кәспий мутәхәссисләр билән заманивий әсвап-үскүниләрниң йетишмәслиги еди. Лайиһиниң дәсләпки қәдәмлиридики мәсилиләрни һәл қилиш мәхситидә Дөләт рәһбири чәтәллик нефть ширкәтлирини җәлип қилип, хәлиқара консорциум қуруш тәшәббусини көтәрди. Шу түпәйли дуниядики нефть-газ саһасиниң алп ширкәтлири, җүмлидин «Shell» (Голландия), «Statoіl» (Норвегия), «Mobіle» (АҚШ), «Brіtіsh Petroleum» вә «Brіtіsh Gaz» (Англия), «Total» (Франция) билән шәртнамиләр түзүлүп, у ширкәтләрниң биринчи рәһбәрлирини Нурсултан Назарбаевниң өзи қобул қилип, уларға Қазақстанниң шәртлирини очуқ қойиду. Бу чоң лайиһигә қазақстанлиқ «Казахстанкаспийшельф» консорциуми җавапкәр болуп бәлгүлиниду. Қазақстанниң ихтисадий тәрәққиятида муһим роль ойниған бу кан орниниң ечилишиға паал арилашқан геолог Марис Нәзәровниң әмгиги һөкүмәт тәрипидин мунасип баһаланди. Әнди биз үчүн әң муһими, бу саһада Марис акидәк егиз пәллиләрдин көрүнгән миллитимиз вәкиллириниң аз екәнлигини әскә алсақ, бу инсан билән ишәшлик һалда пәхирләнсәк болиду. Марис Нәзәров билән сөһбәтлишиш җәриянида шу нәрсини ениқ чүшәндуқки, у қедимий уйғур жутлириниң бири – Байсейит йезисидики оттура мәктәпни тамамлап, инженер болуш истигидә Қ.Сәтпаев намидики Политехника институтидики өзи халиған факультетқа чүшүш мүмкинчилиги болмай, пәқәт армия сепидин қайтип тәсадипи геофизика факультетиға студент атилиши түпәйли һаятида бүгүнкидәк утуқ-муваппәқийәтләрни қазинишқа муйәссәр болуватқанлиғиға һәргизму пушайман қилмайду. Чүнки у қириқ жил бу кәсиптә жүрүп, дунияда бармиған йери, учрашмиған адәмлири қалмиди. Буниңға қошумчә, нами дунияға мәшһүр мәлум ширкәтләр билән мунасивәт бағлаш җәриянида ана тилидин ташқири, инглиз вә француз тиллирини мукәммәл өзләштүргән. Һазир Марис ака Нәзәров нефть-газ саһасида паалийәт елип бериватқан көплигән чоң-кичик ширкәтләр мураҗиәт қилидиған «Merіdіan Petroleum» җавапкәрлиги чәкләнгән йолдашлиғида баш геофизик хизмитини атқуриду. Алаһидә тәкитләп өтидиған нәрсә, геофизика саһасида «баш геофизик» әң жуқури дәриҗә болуп һесаплиниду. Мана мошу лавазимни егиләп олтарған Марис Шәмшидин оғли өзиниң утуқлирини тиришчанлиқниң нәтиҗиси дәп чүшәндүргән һалда, һазирқи яшларға алаһидә «салам» ейтти. Мәсилән, бу дуниядики һәрқандақ оюн-тамашиниң вақитлиқ екәнлигини мейимизгә қуйивалидиған пәйт аллиқачан кәлди. Яшлар «Бизгә имканийәт йоқ, миң қилсаңму бәрибир көтирилиш мүмкин әмәс» дегән хам-хияллардин жирақ болуши керәк. Ата-ана, шараит бар чағда билим елиштин қачмиған тиришчан адәм һаман мәхситигә йетиду. Мана бу — тәҗрибилик, өз ишиниң маһири вә қабилийити түпәйли елимизниң геология саһасиға салмақлиқ һәссә қошқан инсанниң яш әвлатқа бәргән мәслиһити. Йәрасти байлиқлирини разведка қилиш әлачиси Марис Нәзәровни новәттики утуғи билән гезитханлар намидин сәмимий тәбрикләп, униңға мустәһкәм саламәтлик вә аиләвий хатирҗәмлик тиләймиз.