• Замандаш
• 18 Маусым, 2018

Хизмити барниң һөрмити бар

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА, “Уйғур авази” Абдрим Һаким оғли Абдуләтипов — наһийәдики тонулған мәрипәтчиләрниң бири. У аңлиқ һаятиниң 40 жилини Панфилов наһийәсидики оқутуш уйғур тилида жүргүзүлидиған мәктәпләрдә математика пәнидин дәрис бәрди.Һәқиқитини ейтсам, мән пешқәдәм устаз һәққидә кәсипдашлири һәм шагиртлириниң талай қетим иллиқ ләвзини аңлиған болсамму, дәқәмдә олтирип, сөһбәтләшмигән екәнмән. Йеқинда пешқәдәм устаз билән учришип, сөһбәтлишиш пурситигә егә болдум. Йешиниң сәксәнгә тақап қалғиниға қаримастин, униң хатирисидә көп нәрсиләр сақлинип қапту. У өзи билән биллә ишлигән кәсипдашлирини, тәрбийилигән шагиртлирини, уларниң математика саһаси бойичә қолға кәлтүргән утуқ-муваппәқийәтлиригә қанаәтлиниш һәм пәхирлиниш ичрә тәпсилий, тәвринип сөзлиди. Тарихий Вәтимизниң Ғулҗа шәһиридә туғулуп өскән у дәсләп Әхмәтҗан Қасимий намидики мәктәпни, кейинирәк Или әрләр мәктивини әла баһаларға тамамлайду. Бу униң балилиғидин билим елишқа болған тәшналиғиниң һәм униңға йетиш йолидики тиришчанлиғиниң нәтижиси, әлвәттә. – Математика пәнигә болған қизиқишим зор еди. Шуңлашқа алдимға илимлар падишасини оқуп үгинимән дегән мәхсәтни қойдум. Алий оқуш орниға чүшүш арминимму бирдин әмәлгә ашти. Махтанғиним әмәс, Шинҗаң университетиниң математика факультетини әла баһаларға оқушум түпәйли, мәзкүр билим дәргаһини курсдашлиримдин бир жил илгири тамамлаш пурситигә егә болдум. Мени дөләтниң ичкирисидики Желин университетиға оқушқа әвәтти. 1962-жили мәзкүр университетниң һесаплаш математикиси бойичә илмий-нәзәрийәвий билим елип чиқтим, – дәп әслиди у жилларни Абдрим ака. Қош дипломлуқ мутәхәссис дәсләпки педагогикилиқ паалийитини Шинҗаң университетидин башлайду. Андин Үрүмчи шәһиридики Шинҗаң маарип нәшриятиға тәклип қилинип, математика вә физика дәрисликлиригә тәһрирлик қилиду. Шундақла физика вә математика пәнлири дәрисликлирини хитай тилидин уйғур тилиға тәрҗимә қилиду. 1963-жили ата-аниси билән Қазақстан дияриға көчүп чиқип, Яркәнт шәһиригә орунлишиду. – Панфилов наһийәсиниң Чоң Чиған, Яркәнт шәһәрдики С.М. Киров (һазирқи Хелил Һәмраев), Җамбул намидики оттура мәктәплиридә математикидин дәрис бәрдим. Әслидә математика пәни бу илимлар ачқучи дәп тәриплиниду. У оқуғучиниң мәнтиқий ойлаш қабилийитини шәкилләндүрүп, аң-сәвийәсиниң өсүшидә муһим роль ойнайду. Математикини пухта егәллигән оқуғучи башқа пәнләрниму яхши өзләштүрүп кетиду, — дәйду пешқәдәм устаз. Мән һазир Яркәнтниң кәң азадә кочилирида пиядә маңғанни яқтуримән, — давамлаштурди гепини Абдрим ака. — Лекин шагиртлирим көрүп қалса, унимиғинимға қоймастин машинисиға олтарғузувалиду. Мәйрәмләрдә һалимиздин хәвәр алидиған, хошаллиқлириға тәклип қиливатқан йәнә шу шагиртлар. Демәк, мән бәхитлик, – дәйду Абдрим ака пәхирлиниш илкидә. Һәқиқәтәнму муәллимниң әмгиги — тәрбийиләп қатарға қошқан шагиртлирида намайән. Абдрим Абдуләтипов мәктәптә ишлигән жиллири наһийәлик билим бөлүми тәрипидин наһийә мәктәплирини алтун, күмүч медальға үмүткарларниң алгебра вә геометрия бойичә билимини баһалаш комиссиясиниң әзаси болди. Бәзидә униңға вилайәт даирисидики пән олимпиадилири билән илмий лайиһиләрни баһалашму жүклинәтти. Мундақ шәрәплик вәзипә һөддисидин Абдрим муәллим шәрәп билән чиқишни билди. Нәтиҗидә у жиллири миллий мәктәпләрни тамамлиған алтун яки күмүч медаль саһиблириниң йүз пайиз алий оқуш орунлириға чүшүп, устаз ишәнчисини ақлиғанлиғиниму атап өтмәй мүмкин әмәс. Мана шу шагиртлири һазир муәллим, дохтур, инженер, мемар кәспини егилигән салаһийәтлик мутәхәссисләр болуп йетилип чиқти. Абдрим Һаким оғлиниң педагогика саһасидики көпжиллиқ әмгиги мунасип баһаланди. Җумһурийәт Маарип министрлигиниң Пәхрий ярлиғи билән тәғдирлинип, «Қазақстан маарипиниң әлачиси» намиға сазавәр болғанлиғи – әйнә шуниң испати. Абдрим акиниң һаят йоли һәммә җәһәттин ибрәтлик. Рәпиқиси Раһиләм Семәтоваму һаятиниң 40 жилини маарип саһасиға беғишлиған алий билимлик устаз. Иккиси төрт пәрзәнт көрүп, қатарға қошти. Пәрзәнтлириниң һәммиси алий мәлуматлиқ мутәхәссисләр. Панфилов наһийәси.