• Һекайә
• 05 Шілде, 2018

Ялғуз оғул

Сайит орун тутуп йетип қалғиниға хелә вақит болди. Оғли Әнвәрниң техи сүйиги қатмиған еди. Сайит каривәттә ятқиничә әтидин кәч киргичә деризидин талаға тәлмүрүп қаратти. Деризиниң удулида өзи тиккән алма дәриғиниң йопурмақлириму төкүлүп болай дәпту. У алминиң күндин-күнгә азийиватқан йопурмақлиридин көз үзмәй, узақтин-узақ қарайду. Мошу әһвалға қандақ чүшүп қалғинини ойлиса, көңли бузулуп, әсәби көтириләтти. Таланиң оқити әнди аяли билән оғлиниң зиммисигә чүшти. Дадиси ағрип йетип қалғандин бери Әнвәрму оқәткә хелә пишип қалди. Бүгүн у мәктәптин келип, йеңи яққан қарни сүпирип болуп өйгә кирди. Деризигә қарап ятқан Сайит оғлини көрүп көзини жумған пети йетивалди. Әнвәр дадисиниң йениға келип, бешини тутти. Сайит көзини ечип, оғлиниң музлиған қоллирини һалсиз қоли билән сийпиғач “сәнму маңа охшаш ялғуз болуп қалмисаң болаттиғу балам” деди вә ичидә “апаң аман-есән бошинивалса ялғуз болмассән” дәп пичирлиди. Сайитму ялғуз оғул еди. Төрт йешида анисидин айрилғанда, дадиси уни ялғуз өзи өстүрди. Тохти ата оғли қулиғида қалсун дәп пат-патла “Ялғуз атниң чеңи чиқмас”, – дәйду балам. Ялғуз бала – бала әмәс. Сәнму әр йетип қалдиң мана, лекин ялғузсән, йә ака-иниң яки аҗиз қериндишиң йоқ. Алла тааладин сорайдиғиним, сәнму ялғуз балилиқ болуп қалмисаң болаттиғу”, – дәтти. Бу гәпләрниң маһийитини Сайит атисидин айрилғандила толуқ чүшәнгән еди. Тохти вапат болғандин кейин Сайит тағиси Арупниң қолида бирнәччә жил турди. Йезидики Баһарәм исимлиқ қизға өйләнгәндин кейин бөлүнүп чиқип, өз алдиға өй тутти. Немишкиду, Сайит кичигидинла бир иш қилса өзичә пал ачатти. Дадиси һәрбий хизмәттә жүргәндә қапиғи тартса “дадамдин хәт келиду”, ешиги һаңриса – меһман келиду, һеқиқ тутуп қалса “кичик апам мейизлик тамақ тәйярлаватиду”, дәп тәхмин қилидиған. Униң бу адити чоң болуп, бала көргәндиму қалмиди. Оғли Әнвәр билән шәһәргә ат һарвуда барса, йолда кетип берип бирәр һарвуни яки атлиқни қоғлап өткәндә “Әнди йолумиз болиду. Ишимиз оңушлуқ вә чапсан пүтиду” десә, чоң көрүккә йеқин кәлгәндә шәһәр тәрәптин келиватқан һарвуни көрсә, “көрүккә мән балдур йетәлмисәм, оқитим бүгүн пүтмәй, қонуп қалидиған охшаймән” дәп меңишини иштиклитәтти. Бу жили қиш қаттиқ кәлди. Ноябрьниң ахирқи күнлириниң биридә ямғур йеғип, кәйни қарға айлинип кәтти. Қилвидин аччиқ шамал чиқип соғ күчийишкә башлиған еди. Шу күни Сайитларниң калиси падидин кәлмиди. Сайит җудуңға қаримай, қара ешигигә минип, мәлиниң төвинидики хаман тәрәпкә калисини издәп кәтти. У хелә йәрләргә берип калини тапалмай, таңға йеқин өйигә йетип кәлди. Униңдин әнсирәп ухлимай ятқан Баһарәм дәрру иссиқ чай берип, пайпетәк болувататти. Тамиғини ичип иссиқ орунда ухлап қалған Әнвәр оханса, аписи бир җавур қарни әкирип пәчниң йенида ятқан дадисиниң қоллириға, үзи вә қулақлириға сүркәветипту. Чүшәнмигән Әнвәр “униңсизму музлап кәлгән дадамға немишкә қар сүркәватидекинә?...” дәп һәйран болди. Сайит у күни хелә йетип қалди. Бу дөрән униң немигә “пал” ачқини бәлгүсиз, лекин жүткән калиси тепилмиди. Хошнисиму падидин қайтмиған өзиниң калисини әтиси падичи билән биллә берип издәп тепипту. Сайитниң калисиниң бир парчә териси билән мүңгүзлирини елип кәлгән еди. Өпкисигә соғ тегип қаттиқ ағриған Сайит роһи чүшкән һалда һаман таладин көз үзмәтти. “Әшу йопурмақлар үзүлүп чүшмисә...” дәп қоюп, өзиниң ойини ейтиштин өзи қорққандәк тохтап қалатти. Оғли мәктәптин келип, күндикидәк дадисиниң бешини тутуп, бәзидә йенида бираз олтарса, у “балам, қариғина, әву алминиң йопурмақлири төкүлүп болдиму?” дәп сорайду. Бир күни йәнә шамал чиқип соғ күчәйди. Баһарәм йолдишиниң дорилирини ичкүзүп қоюп, деризиниң йочуқлиридин соғ урмисун дәп пәрдиләрни яхшилап йепип қойди. Әтиси күн ечилип аләмни йорутти. Әнвәр дадисиниң қешиға кирип деризиниң пәрдилирини ечип қойдидә, униң адәттики соалини күтүп йениға олтарди. Роһи чүшүп кәткән Сайит болса, оғлидин һечнәрсә соримиди, лекин адәттикидәк униң көзлири деризидә еди. Ойида алма йопурмақлири төкүлүп болди тайлиқ, дәп пәрәз қилатти. У аста орнидин туруп күнниң нурида йоруп кәткән ханиниң өп-чөрисигә қарап, андин деризигә йеқин кәлди. Өз көзигә өзи ишәнмәй алма шехиниң учидики икки тал йопурмақни көрүп көңли көтирилип, өзини хелә йениклишип қалғандәк һис қилди. Оғлиға қарап, бир немиләрни демәк болуведи, дәл шу тапта Әнвәрни аписи чақирип қалди. Сайитниң үзигә қан жүгәргәндәк болуп, өйниң ичидә аста меңип көрди. Үч күн өткәндин кейин Баһарәм ағрип, оғлини хошнисиниң өйигә киргүзди. Айшәм дәрру дохтурни башлап келип, өзи Баһарәмниң йенида яр-йөләк болди. Сайит каривәтниң бешини тутуп, бир-икки чамдап маңғандин кейин, йәнә өз орниға ятқан еди. Ай-күни тошуп қалған Баһарәм нериқи бөлмидә аччиқ толғақтин қийнилип ятатти. Аялиниң товлишини аңлап, әнсирәп олтарған Сайит Алладин мәдәт сорап, Баһарәмниң вә балиниң аманлиғини тилиди. Көп кечикмәй Баһарәм аман-есән бошинивалди. Балиниң “иңңә” дегән үнини аңлиған Сайит дәрру орнидин дәс турди. Дохтур аял “мубарәк болсун, қиз! дәп бовақни Сайитниң қучиғиға салди. Балини Айшәм анисиға ачиқип кәткәндин кейин Сайитниң хошаллиғи ичигә сиғмай, орнидин турдидә, деризигә йеқин келип, йәнә шу алминиң шехиға қаратти. Күн убданла иссип қалғанди. Хелила сәгип қалған у өйниң һавасини тазилаш мәхситидә деризини ачти. Йопурмақлар техила җайида. Шодуюп қалған дәрәқниң учида башқа бирму йопурмақ йоқ еди. Сайит деризидин бешини чиқирип алминиң шехиға сәп селип қариведи, икки тал йопурмақниң алминиң шехиға жип билән бағланғанлиғини байқап қалди. Таладин киргән Әнвәргә қарап, “бу сениң ишиңму, тәнтәк?” – деди калпугини чишләп, йәргә қарап турған балиға. Әнвәр болса гуна қилғандәк йәргә қарап, теч туратти. Сайит балисиниң бешини сийпап, “Аллаға шүкри, әнди сән ялғуз әмәссән, оғлум! – дәп уни сөйүп қойди. Иззәт ЙҮСҮПОВА.