• Әхбаратлар еқими
  • 19 Шілде, 2018

Инсан сүпити ана тил арқилиқ өлчиниду

Мәлумки, оқуш жили аяқлашқандин кейин йеңи оқуш жилиға бала топлаш проблемиси башлиниду. Челәк тәвәсидә уйғур мәктәплиригә бала топлаштики бийилқи көрсәткүч тәшвишлинәрлик әһвалда болмақта. Бизгә келип чүшкән мәлуматлар бойичә, йеңи оқуш жилида тәвәдики уйғур синиплириға баридиған балиларниң сани Қорамда – 14, Қаратуруқта – 5, Челәктә (А.Розибақиев оттура мәктиви) – 1 болуп чиқти. Бу ечинарлиқ әһвал. Чүнки жуқурида қәйт қилинған һәр үч йезида асасән уйғурлар яшайду. Шуниңға қаримай, бийил ата-анилар аммивий түрдә пәрзәнтлирини рус тиллиқ мәктәпләргә яки синипларға бәрмәкчи екән.Мәсилиниң жиддийлиғини сәзгәндин кейин биз бу паҗиәниң алдини елишқа бәл бағлидуқ. Алмутидин кәлгән миллий маарипимизниң җанкөйәрлири билән һәмкарлиқта авам хәлиқ арисида чүшәндүрүш ишлирини жүргүздуқ. Милләтпәрвәр устазлиримизға, уларниң язлиқ дәм елишта жүргинигә қаримай, жут җанкөйәрлири билән бала топлаш үчүн адәттикидәк кочиму-коча меңишқа тоғра кәлди. Бу һәрикитимиз Қорам йезисида сезиләрлик дәриҗидә нәтиҗисини бәрди. Бизниң тәхминимизчә бу жутта икки синип ечилидиған түри бар. Қалған икки йезида мәсилә җиддий петичә қалмақта. Учришиш вә башқошушларда ата-аниларға «Балилириңларни немишкә русчә оқутушни халайсиләр?» дәп сорисақ, улар шундақ қилғандила пәрзәнтлириниң алий оқуш орунлириға асан чүшидиғанлиғини ейтиду. Бу қанаәтлинәрлик җавап әмәс. Рус мәктәп-синиплирини тамамлаватқан балиларниң һәммисиниңла алий билим дәргаһлириға чүшүватқанлиғи чағлиқ. Әксичә, бу җәһәттин ана тилимизда тәһсил көргән жигит-қизлиримизниң талай утуқларға қол йәткүзүватқанлиғиниң гувачиси болуп жүримиз. Әгәр бизгә келиватқан хәвәрләр һәқиқәткә уйғун болса, һазир өзимизниң рус тилидин дәрис беридиған айрим уйғур муәллимлири ата-аниларға пәрзәнтлирини рус синиплириға җәлип қилиш йолида тәшвиқат ишлирини қизғин жүргүзүватқан охшайду. Бу күн көрүшниң амалидур, бәлки. Лекин, Президентимиз Н.Ә. Назарбаевниң дана миллий сәясити түпәйли көпмилләтлик елимиздә барлиқ милләтләргә, җүмлидин биз, уйғурларға, миллий тәрәққитимиз үчүн яритиливатқан мүмкинчиликләрдин тоғра пайдилинишимиз керәкқу! Шуниң билән биллә миллий ғуруримиз билән иппәт-номусимизниму йоқатмиғинимиз әвзәл әмәсму! Жут җанкөйәрлири, мәктәп устазлири аддий хәлиққә үлгә-нәмунә болидиғандәк, миллий маарипизға тамчидәк үлүш қошсақ, утиғимиз дәриядәк мол болматтиму! Шуңлашқиму һәр нәрсини өзимиздин башлиғинимиз тоғра. Мошу йәрдә қазақ хәлқиниң атақлиқ язғучиси Мухтар Әвезовниң әсәри асасида чүширилгән «Көксерек» бәдиий фильми ядимға келиватиду. Егисиз қалған бөриниң күчүгигә ичи ағрип, уни өз иштлири қәвмигә қошувалған бала нәтиҗидә “ағзи йесиму қан, йемисиму қан” бөриниң қурвиниға айлиниду. Худди шуниңдәк, өз тилидин ваз кәчкән әвлатниң әтики күндә башқа динға өтүп кәтмәслигигә ким кепиллик берәләйду? Ақивәттә ана тилидин, миллий кимлигидин мәһрум болуп, маңқуртлашқан қаракөзлиримиз өзини қандақларчә «мән – уйғур!» дәп ейталайду? Балилиримизниң келәчиги һәққидә чоңқурирақ ойлинайли, қериндашлар! Майдин АБДУЛЛАЕВ, Әмгәкчиқазақ наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизи рәисиниң орунбасари.

420 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы