• «Уйғур авазиниң» сәйилгаһи
• 08 Тамыз, 2018

Тарим ривайити

Бурун-бурунда кишиләр бир чоң дәрия бойида яшайдекән. Дәрия сүйи бу йәрдики кишиләрни әвлатму-әвлат су билән тәминләйдекән. Адәмләр бу дәрияни аниға охшитип, «Ана дәрия» дәп атапту.Бир жили әйнә шу “Ана дәрия” туюқсиз қуруп кетипту. Кишиләр су издәп у яқ – бу яққа чепипту, Тарим атлиқ бир жигит қәбилә ақсақилиниң чедириға келип: «кишиләрниң яхши һаят кәчүрүши үчүн мән җенимдин кечип су издәшкә рази» дәп өтүнүпту. Тарим дадиси бәргән шәмшири вә амрақ рававини елип, «Ана дәрияни» бойлап алтә күн йол меңипту. У җәнуптики қумлуққа қарап йүзлинипту. Аптапта Тарим уссап, һерип қалғачқа, чинарлиққа кирип дәрәққә йөлинип, аста-аста уйқиға кетипту. Мошу пәйттә бир қуюн Таримни учуруп асманға елип чиқипту. У уйқидин охинип, өзини башқа бир җайда көрүпту. Туюқсиз қаттиқ шамал чиқип, униң алдиға бир буға келип: «Тарим, үстүмгә мингин, мән сени су бар җайға башлап барай» дәпту. Шуниң билән Тарим буғиға минипту, буға алдиға қарап учқандәк чепип кетипту. Наһайити узақ чапқандин кейин, улар бир чоң тағниң алдиға кәпту. Буға Таримға: «Ана дәрияниң сүйи мошу тағ өңкүридин еқип чиқиду. Йеқинда тағ гүмүрүлүп, бир йоған таш өңкүрниң ағзиға чүшүп суни торавалди. Суни еқип чиқсун десәң, у ташни йөткәветишиң керәк» дәпту Буға вә Таримға: «шәмшириңни мүңгүзүмгә үч қетим сүркисәң, шәмшириң өткүрлишиду» дәпту. Тарим шәмширини буғиниң мүңгүзигә үч қетим сүркигәндин кейин, бурулупла йоған ташни үч қетим чепипту. Қаттиқ аваз билән тәңла йоған таш йерилип, сүп-сүзүк булақ сүйи етилип чиқипту. Лекин Таримни өңкүр жутувапту. Жутдашлар йоған ташниң йерилған авазини аңлап, суниң етилип чүшүватқанлиғини көрүп, суни Таримниң башлап кәлгәнлигини билипту. Улар Таримниң яхши көридиған рававиниң су билән еқип кәлгәнлигини, лекин Таримниң йоқлуғини көрүп, ихтиярсиз үн селип жиғлапту. Шуниңдин буян Таримни хатириләш үчүн кишиләр «Ана дәрияни» «Тарим» дәп атайдиған бопту.