• Көргәзмә
• 19 Қыркүйек, 2018

Абстракция еқимидики рәссам

Йеқинда Ә.Қастеев намидики сәнъәт мирасгаһида Қазақстан рәссамлар вә дизайнерлар иттипақиниң әзаси, профессор Әркин Зулпиқаровниң шәхсий көргәзмиси ечилди. Көргәзмигә рәссамниң ахирқи он жил мабайнидики ишлири қоюлди. Көргәзминиң тәнтәнилик ечилишиға беғишланған мәрасимда Қазақстан Рәссамлар иттипақи башқармисиниң рәиси Өмирбек Жубаниязов, Қазақстан дөләт мемарчилиқ вә қурулуш академиясиниң профессори, сәнъәтшунаслиқ пәнлириниң намзити Халима Турысбекова, мемарчилиқ пәнлириниң доктори, профессор Алим Сабитов, мәзкүр қурларниң муәллипи вә башқилар сөзгә чиқип, рәссамниң иҗадийитигә тохталди вә уни утуқлири билән тәбриклиди. Әркинниң әмгәклири абстракция асасида иҗат қилинған болуп, заманивий авангард сәнъәт еқимиға тоғра келиду. Әркин өз иҗадийитини көплигән рәссамлар җүръәт қилалмиған мана мошу йеңи услубта башлиди вә шуниңға садиқ болуп келиватиду. Бу җәһәттин у өзиниң чоңқур билимигә, маһирлиғиға, қабилийитигә тайиниду. Шу сәвәптин йеңи утуқ-чоққилириға көтирилди. Бүгүнки таңда униң әмгәклирини жуқури дәриҗидә ишләнгән тәсвирий сәнъәт әсәрлири қатариға ятқузушқа болиду. Сәнъәтшунаслиқ пәнлириниң намзити Халима Турысбекова көргәзмигә беғишланған каталогта «Әркинниң әмгәклирини музыкиға охшитимән» дегән пикирни язған. Рәссам әмгәклирини көрүп чиққандин кейин мәнму шуниңға көз йәткүздүм. Униң әмгәклириниң көпирәк джаз музыкисиға тоғра келидиғанлиғиға қайил болдум. Чүнки рәссам өз әсәрлиридә бир-биригә болған рәң мунасивитини тапқурлуқ билән қураштуруп, бир-биригә охшимайдиған, алаһидә колоритни һасил қилиду. Дурус челинған сазда «җа» нота болмиғандәк, Әркин әсәрлиридә рәңләр һәрқайсиси өз орнида моҗут болуп, керәклик «аһаңда» өз партиясини яңритиду. Рәссам әмгәклириниң һәммиси абстракция услубида ишләнгән болсиму, уни «чүшиниксиз» дәп ейтишқа болмайду. Чүнки рәссам реалистик тәсвир билән абстракциялик тәсвир арисидики чегарини яхши билиду вә шуниңға әмәл қилишқа тиришиду. Көплигән алимларниң ейтиши бойичә, генлар, йәни қан, иҗаткарниң әсәрлиригә 80 пайизға йеқин өз тәсирини йәткүзидекән. Шу нуқтәий нәзәрдин алғанда, Әркин Зулпиқаровниң әсәрлиридә уйғур миллий мәдәнийитиниң изи бар екәнлигидә гуман йоқ. Рәссамниң һәрбир әмгигидә, уйғур сәнъитиниң, йәни қолһүнәрвәнчилик сәнъитиниң, бенакарлиқ, қедимий там рәсимләр кәби май қәләм сәнъитиниң садаси ениқ, очуқ, көтирәңгү авазда яңрап туриду. Буниңға «Қәшқәр базири» вә «Мәликә» намлиқ бир түркүм әсәрлири мисал болалайду. Әркин «Мираслиқ» намлиқ түркүмидә, тарихқа мураҗиәт қилип, Орхон-Енисей йезиқлириниң гөзәллигини һөснихәт тәхлитидә тәсвирләп, уларниң әһмийитигә алаһидә көңүл бөлиду. Шундақла һазирқи заманда, рәссам һаятидики йүз бериватқан вәқиәләр, тәбиәт һадисилири, иҗаткарниң униңға көзқариши матада бояқ билән әкис етилиду. Бу пәқәт рәссамниң өзиниң һис-туйғулири. «Дәм елиш күни», «Таң», «Яз» намлиқ әмгәклири шулар җүмлидиндур. Әркин Зулпиқаровниң йәнә бир алаһидилиги у Қазақстанда тонулған дизайнер. Униң қоли билән безәлгән интерьерлар җәмийәт вә сода орунлирида, мирасгаһларда жуқури дәриҗилик эстетикилиқ хизмитини атқурмақта. Йәнә, биртәрәптин, у педагогика саһадидиму үнүмлүк әмгәк қилип келиватқан устаз. У Қазақстан дөләт мемарчилиқ вә қурулуш академиясиниң дизайн факультетида дәрис бериватқан тәҗрибилик устаз-профессорларниң бири. Һакимҗан ГҮЛИЕВ, «DUNІYA-ART» заманивий сәнъәт галереясиниң мудири.