• Мөтивәрләр
  • 24 Қазан, 2018

Издигини изгүлүк

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА, «Уйғур авази» Төвәнки Пәнҗим йери мунбәт, сүйи әлвәк, хәлқи әмгәкчан. Турғунлириниң көпчилиги қазақлар билән уйғурлар. Шу нәрсә ениқки, тил қисинчилиғи йоқ бу жутта уйғур билән қазақниң бир-биригә дост, тамыр, қуда болуп яшаватқанлиғи һәммини қайил қилиду. Әйнә шундақ иҗил-инақлиққа, бирликкә дәвәт қиливатқан Кеңәш ака охшаш жут атилири. Уларниң бесип өткән һаяти бүгүнки әвлатқа үлгә-нәмунә. Кеңәш Омаров – қазақ хәлқиниң вәкили. Лекин төвәнкипәнҗимлик уйғурму, қазақму уни «Бизниң Кеңәш икки милләткә тәәллуқ» дәп чеқишиду. Чоңлар уни «ука», демәтликлири «адаш», кичиклири «ака» дәйду. Чүнки у уйғур тилини мукәммәл билипла қалмастин, әзәлдин дост-қериндаш бу икки милләтниң бир-биригә әң йеқин екәнлигини, уруш жиллири тоғач билән қурутни тәң бөлүшкәнлигини әмәлиятта испатлап келиватқан инсанларниң бири. Кеңәш акиниң теги-тәкти мошу жуттин. Қунапия ата билән Бопасжан аниниң кәнҗә пәрзәнди. Қунапия ата өз дәвриниң аңлиқ адәмлиридин болғачқа, тәвәдә коллективлаштуруш ишлири қолға елинғанда, дәсләпкиләрдин болуп йезида колхоз қурулуш ишлириға актив арилишип, аңлиқ һаятини униң тәрәққий етишигә сәрип қилди. Тарихтин мәлумки, у жиллири Ават өз алдиға егилик болуп тәшкил қилиниду. Қунапия атиниң “Ават” колхози рәисиниң орунбасари болғанлиғини жутдашлири һеликәм унтуғини йоқ. Кеңәш Омаровниң балилиқ дәври Улуқ Вәтән уруши вә униңдин кейинки еғир жилларға тоғра кәлди. Ата-анисини әгишип мал чарвичилиғида, етиз-ериқта бирдә ач, бирдә тоқ жүрди. У жиллири Төвәнки Пәнҗимдин тәңтушлири билән үч километр жирақлиқтики Пәнҗим йәттә жиллиқ мәктивидә, андин шәһәрдики Молотов (һазирқи И.Алтынсарин) намидики мәктәптә оқуди. Талдиқорған шәһиридики шоферларни тәйярлайдиған курсни түгитип, әмгәк паалийитини Калинин намидики колхозда шофер болуштин башлайду. Тәңтушлиридин идрәкликлиги, зерәкликлиги, дайим йеңилиққа интилидиғанлиғи билән пәриқләнгән Кеңәш ака әмгәктин қол үзмәй, Талдиқорған шәһиридики зооветеринариялик техникумида тәһсил көрди. Яш болғиниға қаримай, күч-ғәйритини әмәлиятта испатлап жүргән мутәхәссисни наһийә рәһбәрлиги Қорғас йеза кеңишиниң рәиси қилип сайлиғанда хаталашмиған еди. Жигирмә жил йеза кеңишиниң рәиси болған Кеңәш ака өтмүшни әсләп мундақ деди: – Колхозчилар у жиллири кечә-күндүз демәй ишлиди. Күндүзи дехан етизлиққа йол тутса, чарвичи қишлақ билән яйлақни маканлиди. Егиликтә тракторчи-яшлар, қурулушчи-яшлар бригадилири тәшкил қилинди, сәнъәтни сөйгән яшлардин тәркип тапқан уйғур, қазақ хәлиқ чалғу ансамбльлири қурулуп, барлиқ саһада илгириләшләр йүз бәрди. Хәлиқниң турмуш дәриҗисиму яхшилинип, мәдәний-мәиший хизмәт көрситиш орунлири ечилишқа башлиди. Округ мәркизи Пәнҗимдә Мәдәнийәт өйи селинип, күндүзи етиз-ериқта, фермиларда ишләп янған яшлар кәчтә шу йәрдә җәм болушуп, һәрхил байқашларда күч синишатти. У бир қайтиланмас жиллар еди . Егиликтә чарвичилик саһаси пәйдин-пәй тәрәққий етишигә мувапиқ, салаһийәтлик мутәхәссис К.Омаров әмгәк паалийитини чарвичилиқ саһасида давамлаштурди, йәни қой фермисини, андин егиликтики кадр бөлүмини башқурди. Һөрмәтлик дәм елишқа чиққандин буян Төвәнки Пәнҗим йезилиқ җәмийәтлик кеңәшниң вә Ақсақаллар кеңишиниң рәиси. – Кейинки бәш жилда йезимиз тониғусиз өзгәрди, – дәйду мөтивәр қанаәтләнгән һалда. – Бурун йезида пәқәт бир кона қудуқ болидиған. Һәммимиз әшу қудуқтин су ичәттуқ. Һазир һәрбир һойлиға су проводлири тартилип, таза ичимлик суға йетиштуқ. Елимиз мустәқилликкә қол йәткүзгән дәсләпки жиллири колхоз рәиси, мәрһум Азат Мәшүровниң қоллап-қувәтлиши билән 120 орунлуқ мечит селинди. Жутдашларниң халисанә ярдими түпәйли селинған мечитта Роза Рамзан, Қурван һейт намазлирида иман-етиқатлиқ яшларни көрүп, хошал болумән. Әнди ахирқи икки жилниң өзидила бизниң йезида чоң өзгиришләр йүз бериватиду. 2015-жили 300 орунлуқ заманивий мәктәп бенаси селинип, пайдилинишқа берилди. Бир жил өтүпла фельдшерлиқ-акушерлик пункт өз ишигини ачти. Буниң һәммиси Милләт Лидери Нурсултан Назарбаевниң беваситә тапшурмиси билән әмәлгә ешиватиду. Биз, уруш жилиниң балилири, җапа-мәшәқәтләрни көп тарттуқ. Шуңа биз бу яхшилиқларниң қәдир-қиммитини яхши чүшинимиз. Әнди қараң, беваситә Нурсултан Назарбаевниң тәшәббуси билән «Нурлы жол» дөләт программиси даирисидә Төвәнки Пәнҗим йезисиға улишипла Нуркент шәһәрчиси, «Алтынкөл» төмүрйол станцияси селинди. Илгәрки қумлуқниң орнида заманивий шәһәрләр бәрпа болуватиду. Күндүз-түни қурулуш ишлири қизғин кетип бариду. Келәчәктә 100 000 турғуни бар чоң шәһәр қәд көтәрмәкчи. Һә, өзидин көрә жутдашлириниң ғемини тола қилидиған мөтивәр йезида қандақла изгү иш қолға елинмисун униң бешида жүриду. Униң үгәнгән адитиму шундақ. Жутдашлириму униңға ишәнчә билдүрүп, мәслиһәт сорайду. Чүнки бу жутниң һәрбир сейи, идир-қири униңға бәш қолдәк аян. Йәнә бир ейтмасқа болмайдиған гәп, Улуқ Ғалибийәтниң 70 жиллиғи нишанланған жили төвәнкипәнҗимликләр өзлири тәшәббус көтирип, йезидин урушқа атлинип қаза болған, арқа сәптә әмгәк қилған, авған йеридә бәйнәлмиләлчилик борчини өтәп, Чернобыль апитидә, Шәмәй полигониниң зәрдавидин қаза болған жутдашлар хатирисигә ядикарлиқ орнитишни қолға алғанда, бу ишни беваситә Кеңәш ака билән Бекен Молдахметов охшаш жут пәрзәнтлири тәшкиллик билән елип барди. Жутдашлириниң өмлүги, бирлиги түпәйли мәбләғ топлинип, һамийларниң қоллап-қувәтлиши билән икки-үч айниң ичидила бу лайиһә әмәлгә ашти. Униң тәнтәнилик ечилишида сөз алғанлар жут пәрзәндигә миннәтдарлиғини изһар қилғанлиғиниң гувачиси болған едуқ. Кеңәш ака жутдиши Ризванәм Баһарова билән 1960-жили аилә қуруп, бәш пәрзәнт сөйди. Пәрзәнтлириниң һәммиси дегидәк алий вә оттура кәспий билим елип, җәмийитимизниң һәрхил саһалирида биркишилик хизмитини қиливатиду. Муәллим, дохтур, бухгалтер, кәспини егилигән пәрзәнтләрдин 13 нәврә, 12 чәврә сөйди. Ейтмақчи, Ризванәм ана кәспи бойичә тикинчи. Йезидики мәиший хизмәт көрситиш комбинатида ишләп, һөрмәтлик дәм елишқа чиқти. – Улуқ Ипәк йоли бойидики Пәнҗимдә икки қәвәтлик мәиший хизмәт көрситиш комбинати селинип, пайдилинишқа берилгәндә сатрашхана, фотосалон, моздузхана вә кийим тикиш цехлирида җәми 50кә йеқин адәм ишливедуқ. Колхоз-совхозлар парчиланғанда, униң тәсири бизниму айлинип өтмиди. Биз кәсипдаш-тикинчиләр пат-пат баш қошимиз. Һәммимиз әшу жилларни қандақту-бир сеғиниш билән әсләймиз, – дәйду Ризванәм ана. Мөтивәрләр билән сөһбәтлишиватқанда нәвриси почтичи қизниң гезит-журналларни елип кәлгәнлигини ейтип, бовисиға сунди. – Аилидики тәртип шундақ. Гезитларни биринчи болуп бовиси оқуп чиққандин кейинла қалғанлиримиз оқуймиз, – дәп агаһландурди ана. – «Уйғур авази» гезитини биринчи санидин башлап оқуп келиватимән. Униң дәсләпки сани йоруқ көргәндә, хошаллиғимизниң чеки болмиған еди. Мана шуниңдин бери уни қәдир тутимән, – дәйду мөтивәр. Икки милләтниң күйчиси, жут атиси Кеңәш акидин бизниң яшлар үлгә алса болидекән, дегән ойға кәлдим. Чүнки һазир бәзи яшлар гезит оқумайду. Бирақ бу өз алдиға башқа бир мавзу. Панфилов наһийәси.

267 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы