• Спорт
• 22 Қараша, 2018

Уйғур жигити ЦСКАда ойнайду

Шөһрәт МӘСИМОВ, «Уйғур авази» Адәттики иш күнлириниң бири еди. Чүшлүк ғизадин чиққан төрт-бәшимиз күз пәслиниң ахирқи иллиқ күнлиридин пайдилинип, аллеядики бәлдиңләрниң биридә сөһбәтлишип олтардуқ. Һәммимиз футбол ишқивазлиридин болғачқа, париңимиз асасән мошу оюн тоғрилиқ болди. Дуния, илгәрки СССР, Қазақстан футболи тоғрилиқ һәрким өзлиримиз билидиған қизиқарлиқ факт-мәлуматлар билән ортақлаштуқ. Әлвәттә, айрим футбол юлтузлириниң шәхсий һаяти, һәтта уларниң қайси милләтниң вәкили екәнлиги һәққидиму гәпләр қозғалди. Шу чағда аримиздин бири «уйғурлар арисидин Қазақстан талланма командисида ойниған һәм униң капитани болған Руслан Балтиевтин башқа тонулған футболчи чиқмиди” дәп қалди. Мән униңға етираз билдүрүп, уйғур футболчилириниңму болғанлиғини ейттим вә биринчи болуп өткән әсирниң 60 – 70-жиллири Ташкәнтниң «Пахтакор», Москваниң «Спартак» вә ЦСКА командилирида ойниған Әркин Абдураимовни тилға алдим, бирақ униң “Берадор” исми билән мәлум болғанлиғини ейттим. Сөһбәтдашлирим бу тоғрилиқ аңлимиғанлиғини тәкитлишип, футболчи тоғрилиқ билидиғанлирим билән ортақлишишимни илтимас қилди. Мәнму уларниң илтимасини қанаәтләндүрүшкә тириштим вә Берадор Абдураимов тоғрилиқ билидиғанлиримни ейтип бәрдим: Бийил 75 яшқа киргән Әркин (Берадор) Һасан оғли Абдураимов 1960-жили 17 йешида Ташкәнтниң «Пахтакор» командисиниң асасий тәркивигә елиниду. Әслидә оң қапталдики һуҗумчи сүпитидә ойнисиму, униң алдиға чиққан рәқиплирини алдап, мәйданниң оттурисиға йөткәлгәндин кейин сол пути билән тәпкән поңзиги дәрвазичилар үчүн «күтүлмигән соға» һесаплинатти. У Москваниң «Динамоси» билән Ташкәнттә өткән учришишта даңлиқ Лев Яшин қоғдиған дәрвазиға иккинчи поңзәкни киргүзүп, командисини мәғлубийәттин қутулдуруп қалған еди. Ейтмақчи, һуҗумчи СССР алий лигисидики биринчи поңзигини 17 йешида нәқ бизниң «Қайратниң» дәрвазисиға киргүзүпту. Берадор Абдураимов 1968-жили рәқиплириниң дәрвазисиға 22 поңзәк киргүзүп, СССР чемпионатиниң әң мәргән һуҗумчиси аталған еди. Шу жили СССРниң әң яхши 33 футболчиси тизимиға киргүзүлди. СССР чемпионати вә Кубоги үчүн болған матчларда 106 поңзәк киргүзүп, Григорий Федотов клубиға әза болди. Һазир Өзбәкстан чемпионатидики әң мәргән футболчилириниң клуби Берадор Абдураимовниң исми билән атилиду. Ейтмақчи, Москваниң «Торпедо» командисидин атақлиқ Эдуард Стрельцов иккисила чоң футболдики дәсләпки поңзәклирини 17 йешида киргүзгән екән. Шу нәрсә қизиқарлиқки, илгәрки СССРниң һечбир атақлиқ оюнчиси мундақ йешида чоң футболдики дәсләпки поңзигини киргүзмигән еди. Даңлиқ футболчиниң бәш оғлиниң төрти – Азамат, Җасур, Баһадир вә Батурму футболчи болуп йетилди. Қазақстан Азия Футбол конфедерацияси даирисидә ойниғанда, Өзбәкстан талланма командиси Алмутиға кәлгәндә, биз Азаматниң оюнини тамашә қилған едуқ. Әгәр, мән хаталашмисам, шу чағда Өзбәкстан миллий талланма командисини Берадор Абдураимов мәшиқләндүрәтти. Мән униңдин ташқири өз вақтида Қазақстаниң “Қайрат”, “Целинник”, “Трактор” командилирида Мәһәмәтҗан Өмәров, Тиливалди Кевиров охшаш футболчиларниң һүнәр көрсәткәнлигини, һазирму бир топ жигитләрниң ойнаватқанлиғини ейтип өттүм. Шундақла өз мәзгилидә Бишкекниң “Алға” командисида ака-ука Мусаевларниңму болғанлиғини қошумчә қилдим. Андин кейин мошу күнләрдә йәнә бир қирғизстанлиқ уйғур жигити Ильзат Әхмәтовниң Россияниң ЦСКА футбол клубида ойнайдиғанлиғини, һәтта Станислав Черчесовниң уни Россия миллий талланма командисиниң тәркивигә тәклип қилғанлиғиниму қошумчә қилдим. Шу күни өйгә кәлдимдә, Ильзат һәққидә топлиған мәлуматларни йәнә бир қетим көздин кәчүрүп чиқтим. Ильзат Әхмәтов 1997-жилниң 31-декабрь күни Бишкек шәһиридә туғулди. Униңда футболға болған қизиқишни дадиси Туғлуқ ойғитипту. Дәсләп у йәрлик «Алға» командисида йерим қоғдиғучи орнида ойнашқа башлайду. Кейин Россиягә көчүп келиду. Чүнки мошу мәмликәтниң Тольятти шәһиридә өткән турнирда 11 яшлиқ өсмүр Юрий Коноплёв намидики академия мутәхәссислириниң көзигә челиқип, улар Ильзатқа шу йәрдә оқуп-мәшиқлинишни тәклип қилған еди. Ейтмақчи, Алан Дзагоев, Роман Зобнин, Илья Кутепов вә Россияниң башқиму тонулған оюнчилириниң чоң футболдики дәсләпки қәдими мошу академиядин башланған екән. Ильзатниң ата-анисиму академия базисиниң инфрақурулуми билән тонушқандин кейин, оғлиниң мошу йәрдә оқушиға разилиқ бәргән еди. Қирғизстанлиқ жигит дәсләп Қазанниң «Рубин» клуби чарлиғучилириниң көзигә чүшиду вә Ильзатму уларниң тәкливини қобул қилиду. Униң мундақ қарарға келишигә Татарстанниң мусулман җумһурийити болуп һесаплинидиғанлиғи асасий роль ойнайду. Униң ата-аниси үчүнму бу муһим еди. Футболчи аз вақитниң ичидила яшлар тәркивидә көзгә чүшүшкә башлиди. Бу чағда командини 12 жил мәшиқләндүргән, исми қазақстанлиқ мухлисларға яхши тонуш Қурбан Бердыевниң орниға Ринат Билялетдинов келиду. Мәшиқләндүргүчи бирдинла Ильзатни аста-аста асасий тәркиптә чиқиришқа башлайду вә униң поңзәкни елип меңиш усулини бевақит һаят билән хошлашқан атақлиқ Федор Черенковниң маһарити билән тәңләштүриду. Бирақ кейин у истиқбаллиқ жигитниң аз ойниғанлиғиға әпсуслиниду. Ильзатниң чоң футболға ташлиған җиддий қәдими «Рубинниң» асасий тәркивигә илинған күндин башлиниду. У дәсләп Россия Кубогиниң 1/16 финалида «Луч-Энергия» командисиға қарши матчта мәйданға чиқиду. Ильзат у чағда 16 яш 8 ай еди. Әнди Премьер-лигида биринчи қетим 2014-жилниң 20-октябридә Саранскниң «Мордовия» клуби билән өткән учришишта ойнайду. Футболчи Қазан командиси үчүн 27 матчқа қатнишиду. Униңдин ташқири қирғизстанлиқ жигит Россия өсмүрләр талланма командисиниң оюнлириғиму иштрак қилиду. Бийил июньда миллитимиз вәкили Санкт-Петербургниң «Зенит» клубиниң тәркивидә мәмсүм алдидики тәйярлиқ мәшиқлиридә болған еди. Әпсус, командидики һәрбир орун үчүн болған риқабәтниң күчлүклүгидин Ильзат Әхмәтов Сергей Семак мәшиқләндүрүватқан клубниң тәркивигә илиналмайду. Бир айдин кейин, мәлум сәвәпләр түпәйли, Қазан билән хошлишишқа мәҗбур болиду вә Москваға келип, ЦСКА билән төрт жилға шәртнамә түзиду. Ильзат Москваға атланғанда «Рубинниң» сабиқ мәшиқләндүргүчиси Дмитрий Кузнецов унинда мәйданниң оттурисида Александр Головинни алмаштурушниң әҗайип имканийити пәйда болғанлиғини ейтқан еди. Мутәхәссисниң пикричә, униң техникиси жуқури вә футболчи һәқиқәтәнму Федор Черенков охшаш командилиқ оюн тәрәпдари. Бийилқи мәвсүмдә Ильзат Әхмәтов ЦСКА тәркивидә барлиқ матчларда, җүмлидин Чемпионлар лигиси даирисидә өткүзүлгән учришишларға қатнашти. Тәкитләш керәкки, у өз оюни билән армиячиләрниң әң истиқбаллиқ йерим қоғдиғучиларниң биригә егә болғанлиғини дәлилләшкә тиришмақта. Мошу материални тәйярлаш җәриянида кәминәлири чәт әл мәтбуати, Интернет сәһипилирини хелә варақлап, Ильзат тоғрилиқ мәлуматларни издәп тепишқа урунди. Улардин Ильзатниң оюниға ишқивазлардин ташқири чәтәллик мутәхәссисләрниң қизиқиш һасил қиливатқанлиғи мәлум болди. Мәсилән, Италияниң «Рома» клубиниң спорт мудири Рамон Мончи Чемпионлар лигисиниң топлуқ басқучидики өзара учришиштин кейин ЦСКАниң йерим қоғдиғучиси оюниниң әҗайип тәсират қалдурғанлиғини вә Ильзатни Рим клубиниң йеңи оюнчиси сүпитидә қарап, буниңдин кейинму униң маһаритини турақлиқ байқап-күзитип туридиғанлиғини билдүриду. Бәзибир мәлуматларға қариғанда, униңға Лондонниң «Арсеналиму» қизиқиш һасил қиливатқан охшайду. Бу йәрдә гезитханларниң Ильзатниң шәхсий һаятиғиму қизиқиш һасил қилиши тәбиий. Жуқури нәтиҗиләргә йетиш хаһиши билән яшаватқан жигит һазир пәқәт футбол биләнла бәнт. Униң сөзигә қариғанда, аилисидә улар асасән миллионлар оюни вә униңдики Ильзатниң орни тоғрилиқла гәп қилидиған охшайду. – Дадам мениң футболдики һәрбир қәдимимни байқап-күзитиду вә өз түзитишлирини киргүзүп туриду, – дәйду Ильзат инстаграмма сәһиписидә. Мадридниң «Реал» клуби Ильзатниң әң сөйүмлүк командиси екән. Өз оюнини болса, түрк футболчиси Көкдеңиз Қарадеңиз оюниға охшаш болушини халайду. Мәхсити – Европиниң йетәкчи клублириниң бириниң тәркивидә маһарәт көрситиш. Бизму миллитимизни дуния чоң футболида тонутуватқан Ильзатниң барлиқ мәхсәт-муддиасиниң рояпқа чиқишини халиған болар едуқ.