• Мөтивәрләр
• 29 Қараша, 2018

Жут хизмитидә сәкпарә

Мәшүр САСИҚОВ, «Уйғур авази» Биз, гезит хадимлири, һәр жили муштири топлаш мәвсүмидә йеңи тонушларни тапимиз. Чүнки нәқ шулар билән ишимиз алға басиду әмәсму? Шәхсән маңа бу қетим пүткүл аңлиқ һаятини маарип саһасиға беғишлап, әндиликтә жут хизмитидә жүргән талғирлиқ уйғурларниң имами Һәмра Амаров билән тонушушқа тоғра кәлди. Йеши йәтмиштин алқиған акимизниң тимәнлиги, өткүрсөзлүклүги вә миллий мәсилиләр тоғрисида сөз қозғалса болди, өзини қояр җай тапалмай қалидиғанлиғи мениңдә алаһидә тәсират қалдурди. Шуңлашқа мәхситимизни очуқ ейтқинимизда, у бу ишларға дайим тәйяр екәнлигини билдүрди. Униң билән сөһбитимиз узаққа созулғини йоқ, амма биз кона қериндашлар кәби муңдишивалдуқ. Теги-тәктимиздин хәвәр алғандин кейин, биз Талғир шәһири бойичә өткән жили муштирилиримизниң сани кәскин қисқирап кәткәнлиги, әнди бийил бу ишни қандақла қилип болмисун, тәкрарлимасниң амалини издәшниң кәйнигә кириш қарариға кәлдуқ. У бу иштин толиму әпсуслинидиғанлиғини, бу жили, имканқәдәр, муштирилар санини көпәйтишкә киришидиғанлиғини ейтти. Әлвәттә, жут-жамаәтчилик билән ишләш интайин қийин. Униң үстигә асасән тәрмә жутларда, йәни Талғир охшаш миллитимиз вәкиллири унчивала көп әмәс, бар болған һаләттиму, қорчиған муһитниң тәсиригә учриған уйғурларға бир нәрсә чүшәндүрүш наһайити тиришчанлиқ билән ирадиликни тәләп қилиду. Шундақ болсиму, «һәй, бу сениң ана тилиңда чиқиватқан гезит, һәрбир санда бир җүмлә оқуп қойсаң, бара-бара чоқум оқушни үгинип кетисән» дәп ялвуруп жүргән ака-һәдиләрниң җапа-мәшәқити түпәйли тәвәдә оқурмәнлиримиз сани пәйдин-пәй көпийиватиду. Шуларниң бири – Һәмра Амаров. Раст, у өйму-өй кирип, гезитқа язмайду. Лекин, хизмитигә бола, барған йәрдә гезит тоғрилиқ бир еғиз сөз қилмай қайтмайду. – Мәйли исим қойған йәргә яки некаға барай чоқум муштири болушни көпчиликниң ядиға селип туримән – дәйду Һәмра ака. – Улар мениң сөзлиримдин ялиқип кәтсиму, мән хәлқимниң гөһири – «Уйғур авази» һәққидә ейтиштин зерикмәймән. Бәзидә мошундақ акиларниң чин дилидин ейтиватқан сөзлирини, томурида еқиватқан уйғурниң қениға хиянәт қилидиған, өзимиз яшаватқан мәмликәт «ана тилиңни риваҗландур, у унтулуп, йоқап кәтмисун», дәп һөкүмәт һесавиға нәшир қилдуруватқан гезитимизниң әтиварини қилчилик билмәйдиған һәм билгүси кәлмәйдиған қериндашларға аңлатсақ, уларниң аң-сәвийәси бираз болсиму өзгирәрму дегүң келиду. Һәр һалда аримизда Һәмра акидәк милләтпәрвәр, хәлқимиз тәғдиригә көйүнидиған инсанлар йетәрлик. Уларға пәқәт апирин ейтиш билән чәкләнмәй, жиллар давамида қар-ямғурға қаримай, «шу гезитимни хәлқим оқусун» дегән ақ нийитини һәшләргә көтәрсәк, азлиқ қилса керәк. ...Гәпара Һәмра акиниң тәрҗимиһалиға қизиқип қалдим. Буниңму өзигә чушлуқ тарихи бар еди. Чүнки иккимизгә бир чинә чай қойған һәдимиз уйғурға охшимайду. Сайипхан мени дәрһал чүшәнди. – Тоғра, һәдәң қериндаш қазақ миллитидин. Исми – Райхан, деди Һәмра ака. – Мана бийил униң билән бир-биримизгә яр-йөләк болуп һаят кәчүрүватқинимизға әллик жил толди. Орал шәһиридики Йеза егилиги институтида биллә оқудуқ. Қисқиси, акаңниң шу яқтин тапқан бәхти у. Әр-аял иккисиниң аилидики иззәт-һөрмити уларниң аңлиқ, бир мавзу әтрапида умуммулаһизә қилиши уларниң бир кәсип егилири екәнлигидин далаләт берип туратти. Хаталашмаптимән. Улар алий билим дәргаһини тамамлиған 1968-жили аилә қурупту. Агроном-ихтисатчи мутәхәссислигини егилигән Һәмра ака йолланма билән Шәмәй вилайитидә әндила қурулған Қ.Сәтпаев намидики совхозға әвәтилипту. Шу йәрдә икки жилчә әмгәк қилғандин кейин ана жутиға йеқинирақ болушини ойлап, Талғир йеза егилиги техникумиға ихтисат пәниниң муәллими болуп келиду. Кейинирәк рәпиқиси Райханму ишқа орунлишиду. Шу-шу болди, улар таки һөрмәтлик дәм елишқа чиққичә, бийил 100 жиллиғини нишанлаватқан тәвәдики әң кона билим дәргаһида йүзлигән агроном вә башқа йеза егилиги мутәхәссислирини тәйярлашта үнүмлүк әмгәк қилди. Һәмра ака кичигидин арман қилған устазлиқ кәсиптә өзиниң тиришчанлиғи вә йеңилиққа интилиши түпәйли бирдинла рәһбәрликниң көзигә чүшүп, 1976-жилғичә муәллим, андин 1997-жилға қәдәр бөлүм башлиғи вә 2010-жили, йәни пенсия йешиғичә мудирниң ишләпчиқириш бойичә орунбасари хизмитини атқурупту. Тәкитләш керәкки, Һәмра ака 1986 – 1988-жиллар арилиғида Уйғур наһийәсиниң рәһбәрлиги билән мунасивәт бағлап, 30 нәпәр қиз-жигитниң ушбу билим дәргаһида оқушиға шараит яритип бәргән вә шу түпәйли наһийәдә әң керәклик мутәхәссис егилири — агрономлар йетилип чиққан екән. Кейинирәк улардин колхоз-совхоз рәислири дәриҗисигичә көтирилгәнләрму бар. Униң кәспий маһаритини, мол тәҗрибисини жуқури баһалиған техникум (һазирқи М.Бейсебаев намидики агро-бизнес колледжи – М.С.) рәһбәрлиги Һәмра ака билән Райхан апайни дайим мәрикилик күнләрдә йоқлап турушни яки меһман сүпитидә тәклип қилишни унтумайдекән. Мана шундақ күнләрдә чүшкән рәсимләрни варақлиған әр-аял өтмүшни әсләп, өмриниң беһөддә өтмигәнлигигә шүкри қилишиду. Һә, бу болса, мәшәқәтлик, тинмай издинишләр вә сөйгән кәспигә садақити бәдилигә кәлгән күнләр екәнлиги ениқ. Һорунлуқни тамамән ят көридиған Һәмра ака һазир сиртқа чиқса, жутниң хизмитидә сәкпарә, өйгә кирсә, рәпиқиси Райхан вә үч пәрзәнди билән нәврә-чәврилириниң шат күлкисигә чөкүп, бәхтияр һаятниң қизиғида яшаватиду. Шундақ күнләргә йәткәнләрму, йәтмигәнләрму бар әмәсму?