• Сәһнә чолпанлири
• 06 Желтоқсан, 2018

«Сәнъәт муһитидики Муһит»

Мениң Муһит Һезимов билән тонушлуғум 1972-жили йүз бәргән еди. Биз оқуватқан Ташкәнт хәлиқ егилиги институти даңлиқ Бешағач мәһәллисидә болуп, униң ғәрбий қисмида, Бозсу дәриясиниң бойида ләңмәнхана болидиған. Бир күни шу йәрдә ғизалиниватсам, чирай шәкли иллиқ, оруқ вә қариқумчақ кәлгән бир жигит мениң йенимдики бош орунға келип олтарди. Чирайидин биз яқниң екәнлиги билинип турғачқа, иккимиз тәңла «қаяқтин» дәп соришип кәттуқ. У өзини Яркәнт тәвәсиниң Пәнҗим йезисидин екәнлигини, йеқин йәрдики Островский намидики Театр вә рәссамчилиқ институтида оқуватқанлиғини ейтип, иккимиз кона тонушлардәкла параңлишип кәттуқ. Ташкәнт мәдәний ақартиш техникумиға Тайир Худайбәрдиев, Нияз Турсунов, Намәтуллам Мәһәмәтов, Адил Ниязов вә башқа балиларниң келиши билән шу техникумда илмий мудир болуп ишләватқан (кейин узақ жил мудир хизмитини атқурди) Аблеким Әхмәтов уюштурған «Тарим» ансамблиға иштрак қилип жүрүп, мунасивитимиз техиму қоюқлашти. Шу чағлардила Муһит көзлиридин от чақнап турған, дадил пикирлик бир жигит еди. Институтта оқуп жүрүп, өзбәк сәнъитини, нахшилирини яхши өзләштүрди, Муқумий намидики музыкилиқ драма театридиму ишлиди. Хаталашмисам, арилиқта Җиззах вилайәтлик театридиму хизмәт қилди. Мән һәрқачан Муһитниң иҗадийәт йолини нәзәримдә тутуп кәлдим, у қатнашқан спектакльларниң һәммисини дегидәк көрдүм десәм, артуқ болмас. Жутдишим, йеқин ағинәм, режиссер, драматург вә язғучи Әкрәм Әхмәтов «Махмут Қәшқәрий» драмисиниң сәһниләштүрүлүшиниң кечикиватқанлиғини ейтқан еди. Шуни сәһниләштүрүшкә җүръәт қилидиған Муһит Һезимовтин чоң үмүт күтүведи. Чүнки бу интайин мурәккәп мавзу, сәлла хаталиққа йол бәрсәң болмайдиғанлиғидин әнсирәп жүрди. Кейин 2017-жили театр мәвсүми мана мошу спектакль билән ечилидиғанлиғини аңлап, алайтән Алмутиға аилимиз билән бардуқ һәм спектакльдин интайин чоң тәсират алдуқ. Мән сәнъәткар, йә тәқризчи болмисамму, хелидин бери ундақ сәһнә әсәрини көрмигәнлигимни һис қилдим. Бу, әлвәттә, сценарий муәллипиниң ойини, ғайисини тоғра чүшәнгән, бир-биригә ишәнгән икки әдипниң көп тәр төккән әмгигиниң мәһсули еди. Патигүл Мәхсәтова «Сәнъәт муһитидики Муһит» һөҗҗәтлик повестини интайин маһирлиқ билән йезип, кейинки әвлатқа Муһит Һезимовниң кимлигини тонуштурғанлиғидинму қанаәт һасил қилғанлиғимни бүгүн алаһидә тәкитлимәкчимән. Мән һаятта Муһит билән аиләвий арилишип, «ичқоюн-ташқоюн» болуп өттүм дәп ейталмаймән, әлвәттә. Униң билән арилап театрға барғинимда, яки улар гастрольға кәлгәндә көрүшүп қалаттуқ. Лекин шу қисқа учришишларда «аләмниң» гепини қилип, муңдишип үлгирәттуқ. Ахирқи учришишимиз мошуниңдин үч ай илгири йезимизда йүз бәргән еди. Театрниң муавин мудири Савутҗан Сонуровниң иниси Сәйдуллам туюқсиз вапат болғанда, Муһит рәпиқиси билән келип кәсипдишиниң қайғусиға ортақлашти. «Қериндашниң оти бөләк, мәнму қериндашлиримдин, пәрзәндимдин бевақит айрилип қалғачқа, Савутҗанниң қәдригә йетимән», дәп бөләкчә һисдашлиқ билдүрүведи, рәмити. Шу чағда театрниң Ташкәнт вә Бишкек шәһәрлиригә қилған сәпиридин алған тәсиратлирини һаяҗанлиниш билән сөзләп, «кейинкисидә техиму яхши болар» дәп чоң үмүт күтидиғанлиғини, әнди пат-арида Түркиягә баридиғанлиғини ейтиведи. Шу вақитта мән «Түркләр Махмут Қәшқәрийни сәһниләштүргән режиссер мошу екән» дәп сени бешида көтиривалар дәп һәзиллишиведим... Әпсус, у тиригидә несип болмиди. Бирақ һәммини кейин билип-чүшинидиған хәлқимиз, җүмлидин пүткүл түрк дунияси Муһитни мәңгү бешида көтиридиғанлиғиға ишәнчим камил... Адилҗан ҺӘМРАЕВ. Кичик Дехан йезиси, Уйғур наһийәси.