• Һекайә
• 13 Желтоқсан, 2018

Мәсхирә болған сөйгү

(Һекайә) Мәвлан, адәттикидәк, жуюнуп-таринип, өзигә яришидиған кийимини кийип, алдираш сиртқа маңди. Янфониға қариведи, учришишқа кечикиватқанлиғини уқти. Буни байқиған аниси Чолпанниң қапиғи түрүлди. – Йәнә шу қизға маңдиңму? – дәп авазини оғлини аңлисун дегәндәк көтирип чиқарди. “Әшу қиз байқуш баламни «оқутувалған» дегән сөзни ядлавалған ана оғлиға нәччә қетим ейтиведи. Мәвлан артқа қарап анисиға бир гәп қилай дедидә, лекин бу ойидин ялтийип, ишикни йепип чиқип кәтти. Ана йәнә немә қиларини билмәй өйдә қалди. – Балам ундақ әмәс еди, анисиниң гепигә қулақ селиши керәктиғу. Растла, буни оқутувалмиғанду? Чолпан «оқутувалған» дегән әпқачти гәпни әву күни тойда аяллардин аңлиған еди. Уларниң ейтишичә, хошна йезида қизни – оғулға, оғулни – қизға беқинда қилишқа «қудрити» бар молла бармиш. Униң яки буниң бешини айландуруветип, херидарниң «қапқиниға» оңай чүширип бәргидәк. Аялларниң һәммиси бу һадисини аңлап, яқилирини тутушти. Улар «Товваниң үстигә “товвани” ямғурдәк яғдурувәтти. Чолпанму ишинип, «Худайим сақлисун» дегәч, ядиға оғли кәлди... Мәвлан истираһәт беғиға йеқинлашти. Ойида «Бәрна мениңдин бурун келивалмиғанду?» дегән әндишә пәйда болди. Сәвәви, у сөйгән ашиғиниң күткүзүп қоюшини халиматти. Яп-йешил йопурмақлардин тон кийгән йолниң икки қасниғидики яш терәкләр Мәвланни қарши елип турғандәк еди. Көк чимәнликләр арисида тәкши өскән мамкаплар кишиниң һәвәсини қозғап туриду. Тәбиәтниң мошундақ әҗайип гөзәллигигә мәһлия болуп келиватқан Мәвлан Бәрна иккиси һәр қетим олтиридиған үстәлниң бош екәнлигини көрди. Андин үсти-бешиға қарап, у йәр, бу йерини қеқип-қеқип, өзичә чечәнпакизлиқ қилип қойди. Бираз вақит өтүп, униң янфониға Бәрнадин қоңғурақ кәлди. – Алло, җеним, сиз қәйәрдә? – Йеқин келип қалдим. Сиз бағ ичидиму? – дәп җавап бәрди Бәрна. – Мән әшу “өзимизниң” үстилидә олтиримән. Мәвлан сөйгининиң алдиға чиқип, қарши алди. Һал-әһвал сорашқандин кейин, сеғинишни бесиш үчүн улар бир-бирини әркиләтти. Бираз бағ ичини айлинип, узақ муңдашти. Андин вақитниң бир йәргә йетип қалғинини сезип, өйлиригә қайтишти. Мәвлан Бәрнани узитип, өйгичә кәлди. Хошлишарда деризидин Бәрнаниң аниси Халидәм көрүп қалиду. Бәрна өйгә киришигила аниси алдидин күтүвалди. – Сиз, әшу ләйғәзәлни немә қилисизкинтаң зади!? – аччиғи билән гәпкә тартти қизини. Бәрна һәммини чүшәнди. Мәвлан билән учришип жүргинини «узунқулақлар» аллиқачан Халидәмгә йәткүзүпту. Бирақ Халидәм Мәвланниң ким екәнлигидин вә ата-анисидин бехәвәр. Шуңлашқа болса керәк, һәр қетим Бәрна учришиштин қандақ кәлди аниси униң сөйгән жигитини «ләйғәзәл», «һарақкәш», «тәрбийиси йоқ» дегән гәпләр билән һақарәтләйду. Бәрна буниң һәммисигә чидап келиватиду. Һазирму худди һеч немә болмиғандәк, уттур бөлмисигә қарап бәт алди. – Мениң сөзүмни қулаққиму илмиди бу қиз, қара буни? – дегән аниниң авази икки қәвәтлик өйниң торусиғичә йәтти. Үнини қаттиғирақ чиқарғининиңму өзигә чушлуқ баниси бар. Қизини бойсундуралмиған у йолдишини чақирғандәк болди. Бәрна буни ениқ сәзди. Дегәндәкла, иккинчи қәвәттин дадиси төвәнгә чүшти. Мабада адәмниң пешанисидики терә бетондин түзүлгән болса, дадисиниң мону чос аччиғи арқилиқ бетон териму пүрүм-пүрүм қатлинип кетәттимекин. – Һә, немә болди аниси? – гәпни бирдин башлиди Тәлъәт. – Бәрна ялғуз қизимиз... – Ялғуз қизиң шунчә баққинимизни билмәй, үмүтимизни ақлалмайдиғанлиғиға көзүң әнди йетиватамду? – ата аялиниң немә демәкчи болғанлиғини бирдин билип, униң сөзини ахирини тиңшимайла, Бәрнаға көз ташлиди. Бәрнаниң бешидин бир қапақ су қуювәткәндәк болди. – Мениң үмүтимни ақлимисаң, апаңниң ейтқиниға көнмисәң, сениңдәк қизим йоқ, болди, йетәр! – дәп дадиси бу қетим өз ойини очуқ ейтти. Униң «Апаңниң ейтқиниға көнмисәң» дегинидә бир сир бар еди. Ата-ана өзлири охшаш һаллиқ кишиләр билән қудилишишни арман қилмақчи. Йеқинда Халидәм сода-сетиқ ишлири билән жүрүп, хошна йезида яшайдиған тиҗарәтчи аял билән тонушуп қалиду. Тез аридила “ич қоюн, таш қоюн” болушуп, аилиси һәққидиму хәвәр елишиду. Ахири бириниң оғли, бириниң қизи бар екәнлиги, техи өй-отақлиқ болмиғанлиғини уқиду. Ахири қудилишишқа келишип, уларниң той вақтини бәлгүләпму үлгириду. Бәрна бу әһвални аңлап, өзини қишта солуп қалған гүлдәк һис қилди: “Әнди Мәвланға немә дәймән? У бу ишларни аңлиса, мени һеч кәчүрмәйду. Мениңдәк вапасиз қизға ашиқ болғиниға миң бир пушайман қилиду, әтималим. Ата-анамниң сөзини тиңшимисам, мени худаму кәчүрмәйду. Раст, улар мени беқип-қақти, қатарға қошти. Өзлири ойлиғандәк, үмүтини ақлимисам йәнә... Қандақ қилиш керәк?” дегән ойлар билән жиғлап, өксиди. Мәвландин хиҗаләт болуп, янфонини өчиривәтти ахири. Нәччә күндин бери сөйгинидин һечбир учур алалмай ғерипсинған Мәвлан Бәрнаниң өйигә бериш қарариға кәлди. Амма ичидә «Алдимға униң атиси яки аниси чиқип қалса, немә дәймән?» дәп ойлиди. Шундиму тиришип көрүшкә бәл бағлиди. Мәвлан Бәрна яшайдиған өйгә кәлгәндә, чирайлиқ ясалған һойла ичидә һечким көрүнмиди. Дәрваза алдиға келип, қоңғурақни басти. Шу пәйттә «Өйдин ким чиқар?» дегән ой билән бәдәнлири шүркинип кәтти. Кимду- бириниң қәдәмлириниң авазидин аңлиған Мәвлан өзини сәл кәйнигә тартти. Дәрвазини Халидәм ачти. – Ким сән? – һә, һелиқи мениң қизимниң бешини айландурувелип, бизниң байлиғимизға қизиқиватқан һарамзадә сәнму? Мәвлан паракәндиликтә қалди. Һош-каллисини жиққичә Халидәм йәнә сөзләп кәтти: – Буниңдин кейин бизниң өйниң алдиға кәлгүчи болма. Қизимғиму арам бәр. У сениң хилиң әмәс... – дәп ичидики барини төкүвәтти. Мәвлан ичидә «Товва!» дегиничә: – Мақул, мақул ана. Кәчүрүветиң, – дедидә кәлгән йоли билән дәрһал өйигә қайтти. Йол бойи униң бешиға кәлмигән ойлар қалмиди. Баш-учи йоқ соаллар униң бешини қурут йегәндәк йәвататти. Бир чағда Бәрнадин янфон арқилиқ учур кәлди. Мәвлан уни диққәт билән оқуп чиқти. Учурда Бәрнаниң түнләрдә өксүп ейтқан сөзлири көз-яш арқилиқ йезилған еди... Мәвлан өйигә мүҗәзи йоқ кирип кәлди. Аниси чай-пай ичивал дегинигә қаримай, бөлмисигә кирип кәтти. Кечичә сөйгини иккисиниң тәғдиригә ара чүшкән әһвалдин қандақ чиқиш керәклигини ойлап, униң түвигә йетәлмәй, миңларчә азапланди. «Сәһәрдә бир немә болуп қалар» дегән үмүттә қандақ ухлап қалғининиму өзи сәзмәй қалди. Әтиси әтигәнлиги наштида аниси оғлиниң мүҗәзи йоқ екәнлигигә көз йәткүзди: – Һеч тавиң йоққу, оғлум? – Әнсиримәң, ана, һәммиси яхши. Анисини хошал қилип қояй дедиму яки достлири «Бәрна билән айрилип кетипту» дегән сөзләрдин нери болай дедиму, анисиниң өткәндә «Өзимиз охшаш җағдийи тәл-төккүз аилидин чиққан бир қиз билән тонуштурсам» дегән сөзи ядиға кәлди: – Ана, әву күни «бир қиз билән тонуштуруп қояйму?» девидиңғу... Ана оғлини бирдин чүшәндидә, орнидин ликкидә туруп, пешанисидин сөйүп, әркилитип кәтти. Келишкәндәк Чолпан достиға қоңғурақ челип, оғлиниң келишимгә кәлгинидин хәвәр берип, қизиниң телефон номерини алди. Мәвлан кәчтә әшу қизға телефон қилди. «Алло!» дегән аваз аңлиниши билән «Бу немә дегән мәсхирә болған муһәббәт» дәп янфонни қоювәтти. Абдулҗан АЗНИБАҚИЕВ.