• Һекайә
  • 16 Қаңтар, 2019

Музни еритқан меһир

Күн чүш мәзгили болғанда автобус Алмута автовокзалиға йетип кәлди. Меһриван дадисиниң сиңлиси Селимәм билән бир таксиға олтарди. Мәнзилгә йеқинлашқансири Меһриванниң көңли бир түрлүк болуп, жүриги дүпүлдәтти. Чүнки түнүгүн Селимәм Меһриванни Алмутидики еғир ағриқ анисини йоқлап беришқа көндүргәнди. Меһриван «Мениң анам өлүп кәткән. Мән пәқәт бирла Патәм анамни билимән. Үч айлиқ мени вә икки яшқа толмиған һәдәм иккимизни ташлап кәткән аялни мән қандақ «апа» дәймән? Мени зади зорлимаңлара?!» дегән сөзи ядида. Кичик аписи билән хошна аял хелә параң қилғандин кейинла у анисиниң йениға беришқа қайил болған еди. “Қизим, дунияда хаталашмайдиған адәм йоқ. Бир Алладин башқиси хаталишиду. Зорәм у вақларда яш еди, шәйтан аздурдиму, әйтәвир, хаталиққа йол қойди. Силәрму мана, Патимдәмниң қанити астида өсүп чоң болдуңлар. Кейин «һәҗәп иш қиптимән» дәп пушайманда қалмаң, қизим. Һәдиңиз Реһангүлғу яш туғутлуқ, униңға һазир беришқа болмайду. Сиз болсиму берип, апиңизниң разилиғини елиң”, – дәп ялвурғандәк сөзлигән еди хошна аял. Момисини «апа» дәп чоң болған қиз «сениң апаң әшу Зорәм» дегән гәпкә задила ишәнгүси кәлмәтти. Патәмниң һаят вақтида сөзләп бәргәнлирини йенип-йенип әсләйду. Шу аңлиғанлири Меһриванниң жүригигә миқ санчилғандәк болуп қадалғанди... Садиқ билән Зорәм тонушуп, көп өтмәйла өз ихтияри билән турмуш қурди. Садиқ қурулушта ишләтти. Зорәм болса, өй ишлири билән мәшғул болди. Яш қиз қейинанисидин аш-тамақ етишни, өй тутушни үгинип, Патәмханға ярдәмчи болди. Бир жилдин кейин Зорәм қиз бошанди. Ишида яхши ишләп, башлиғиниң ишәнчисигә еришкән Садиқниң тапавитиму хелә яхши еди. Қизи бир яштин алқип, әндила чамдап меңип қалғанда, Зорәм йәнә қиз бошанди. Икки балини беқишқа Патәм ана келинигә ярдәмлишип, бирини бөшүктә, бирини қолида пәпиләп жүрүп бақти. Қизлири бир убдан көзгә көрүнүп қалғанда, бу аилидә көз тәккәндәкла вақиә йүз бәрди. Қурулушта ишләватқан Садиқ күтүлмигән йәрдин еғир җараһәт елип қалиду. Улар йеңи турғузулған өйниң чедирлимақчи болиду. Садиқ өгүздә туруп, төвәндин көтирилгән шиферларни тизип болуп, әндила шота билән төвәнгә чүшүватқанда, 100гә йеқин шиферниң бир йеқи шотиға тирилип қалған болса керәк, Садиқ йәргә чүшүп шотини йөткимәк болғанда шиферларниң һәммиси сирилип, Садиқниң үстигә чүшидудә, уни еғир җараһәтләйду. Садиқ бир қоли билән бир путидин айрилип, икки ай болғанда ағриқханидин чиқиду. “Ониғанға йониғандәк”, бәл омуртқиси зәхмилинип, белиниң төвини җансиз болуп, орун тутуп йетип қалиду. Аниси билән аяли Зорәм өвәктә ятқан Садиқниң тамиғини йегүзүп, астини тазилап, кичик балидәк бақиду. “Бир күни қолтуқ таяқ билән меңип қалар” дәп хелә вақит үмүт үзмәйду. Лекин дохтурлар һәқиқәтни улардин йошурмай ейтиду. Уларниң пикричә, Садиқниң тәхминән бәш жилчә һаят сүрүши мүмкин екән. Бу хәвәрни аңлиған ана бәлни бағлап, оғлини толирақ өзи беқишқа тиришиду. Келинини икки балиниң һөддисидин чиқсун дәп аяйду. Лекин икки ай өткәндин кейин Зорәм өзгирип, Садиқтин чәтнәйдиған болуп қалиду. Бир күни Зорәм Садиқниң йениға кирип, бир пәс туридудә, бир гәп қилғуси кәлгәндәк Садиққа қарап қоюп, көзлирини қачуруп йәргә қаравалиду. Садиқниң жүриги бир келишмәсликни сәзгәндәк аялиға қадилип сорайду: – Немә болди? Балилар течлиқму? Апам қени? – Течлиқ. Апам хошниларниң өйигә кирип кәтти. Әһвалиңизни өзиңиз билисиз. Дохтурлар йошурмай ейтти. Мән... мән әнди сизгә мәңгү бағлинип туралмаймән. Бу өйдин кетимән... Мени кәчүрүң... Садиқ өз қулиғиға ишәнмигәндәк аялиға тикилип қариған пети гәп қилалмай, бир пәс җим туруп қалиду. – Немә дәватисән? Есиң дурусму сениң, икки балини ойлисаңчу? – Мән яшқу, мениңму яшиғум келиду, – дәйду Зорәм домсийип. Садиқ йенида турған пака орундуқни сақ қоли билән аялиға атиду. – Йоқал көзүмдин, вапасиз... Садиқ һошидин кетиду. У өзигә келип қариса, аписи йенида пайпетәк болуп жүргән. Аниниң көзлиридин еқиватқан яшни көрүп, Садиқ һәммини чүшәнди. – Өзәңни тут балам, уни шәйтан аздурди, наданлиқ қилди. Бир күни қайтип келиду. Икки өтәк наресидә барғу, уларни ташлап нәгә кетәр дәйсән, – деди ана мәйүслинип. Лекин күнләр айларни қоғлап өтүвәрди, Зорәм қайтип кәлмиди. Пахландәк өсүватқан икки қизчақ болса, момисини «апа» дәп чоң болувататти. Ана қанчә қийналсиму, оғлиға һәм икки нәврисигә өзи қарап, уларниң һөддисидин чиқти. Көп өтмәй, улар Зорәмниң турмушқа чиқип, Алмутиға кәткәнлигини аңлиди. Садиқниң яриланған бәдининиң дәрдидин көрә таш жүрәк аялиниң хиянити, өзигә вә наресидә балилириға қилған сатқунлуғи нәччә һәссә еғир кәлгән еди. Әнди Садиқниң бирла үмүти – бебаһа аниси болди. Биллә ишлигән ағинилири Садиқни ташлимай һалидин хәвәр елип, пат-пат йоқлап турди. Патәм өзигә вә оғлиға бәргән пенсия пули билән қизларни “Қанатлиққа қақтурмай, тумшуқлуққа чоқтурмай” беқишқа тиришти. Ана қанчә пәрванә болуп, оғлиниң көңлини көтиришкә тиришсиму, Садиқ күндин-күнгә сусиз солуватқан гүлдәк сарғайди. Чоң қизи – Реһангүл мәктәпкә барған жили Садиқ бақилиқ болди. Патәм ана әнди икки қизни оғлидин қалған ялдама сүпитидә пәпиләп чоң қилип оқутти. Зорәм иккинчи йолдишидин икки қиз бошиниду. Жиллар өтүп, у қизларму чоң болуп, өзлиридин чоң икки һәдиси барлиғини билидудә, бир күни уларни издәп бариду. Жиллар өткәнсири, Зорәмму ташлап кәткән қизлирини пат-патла ойлайдиған болуп қалған еди. Өзиниң өткән өмрини ойлап, йолдиши Садиқ билән икки қизини беқиштин баш тартип, йеник һаят кәчүрүш үчүн қечип кетишиниң кәчүрүлмәс гуна екәнлигини әндила чүшәнгәндәк болатти. Чоң қизи Реһангүл мәктәпни пүтирипла турмушқа чиқип кетиду. Иккинчи қизи Меһриван Алмутида оқувататти. Зорәм бир күни уни издәп, ятақханиға бариду. Меһриван өзини издәп кәлгән натонуш аялни көрүши билән жүриги дүпүлдәп, аранла саламлишип тохтап қалиду. Зорәм «Меһриван дегән қиз сизму?» дәйду алдида турған қизидин көз үзмәй. Шу мәһәл Меһриван «мән» демәкчи болидудә, лекин дүпүлдәп соқуватқан жүригини басқан һалда өзини тутувалиду. Чүнки у алдида қарап турған аялниң ким екәнлигини чүшәнгән едидә! Узун жил өтсиму, бир қетимму издимәй, әнди өзигә тәлмүрүп қарап турған йочун аялни «апа» дейишкә тилиму бармай, жиллар бойи жүригигә жиғилған аччиқ һәсрити уни кәйнигә иштирәтти. Меһриван өзини тутуп, «яқ, Меһриван дегән қиз бу йәрдә турмайду» дедидә, кәйнигә бурулди. Зорәм амалсиз ятақханидин чиқип кәтти. Меһриван бөлмисигә йеқин келип, қандақту-бир күч уни йетилигәндәк, Зорәмниң кәйнидин талаға йәнә чиқти. Аста меңип дохмуштин бурулуп кетиватқан аялға узақ қарап турди. «Яқ, мән сениң қизиң әмәсмән, мени беқип чоң қилған бирла анам бар. Башқа бир аялни қандақ апа дәймән», дәп жиғлиған пети бөлмисигә кирип, өзини каривәткә ташлиди. Меһриванниң мүҗәзи һәдисиниңкигә охшиматти. Реһангүл жугач, еғир-бесиқ, момисиниң дайим йенида болуп, өй ишлириға ярдәмлишип, аш-тамаққа уста, пишшиқ қиз болуп өсти. Мәктәпни тамамлиғандин кейин оқушқиму бармай, момисиниң қолини узартип, өй ишлириниң һөддисидин чиқидиған болди. Аридин бир жил өтүп, Реһангүл момисиға бир жигит билән сөзлишип жүргини тоғрисида сирини ейтти. Патәм ана көзлиригә яш елип, қизиниң пешанисигә сөйди. Реһангүл «Апа, сени ялғуз ташлап қандақ кетимән, Меһриван оқушини пүтәрсун, андин той қилсақ дәймән» дегән еди. Лекин Патәм ана қарши болди. «Қизим, қиз бала дегән таланиң адими. Күнләрниң биридә һәр иккиңлар ятлиқ болисиләр. У жигит өз жутумиздин екән, шуниңғиму миң қатлиқ шүкри. Меһриван оқуп жүрүп, ят жутларға кетип қаламду, дәп ойлап жүрәттим. Худаға шүкри, сени өз жутумизға узитидиған охшаймән. Көзүмниң тиригидә иккиңларниң тойини қилип, қутлуқ орнуңларға қондуруп, бәхитлик болғиниңларни көрсәм, арминим йоқ. Бирла өкүнидиғиним, дадаң рәмити бу күнләрни көрәлмиди», деди Патәм ана яш әгигән көзлирини яғлиғиниң учи билән сүртүп. Андин өйдики йоған сандуғини ечип, икки қизиға атап жиққан-түккәнлирини чиқарди. Қизларниң аниси Зорәм тоғрилиқ еғиз ачмиди. Меһриван оқушини тамамлап, диплом елип өйигә қайтти. Алмутида тонушқан жигити билән “бир жилдин кейин той қилимиз”, дәп вәдиләшкән екән. Ишләп жүргинидә бир күни уларниң өйигә натонуш икки қиз кирип кәлди. Течлиқ соришип, олтарғандин кейин Патәмхан қизларға қарап, “Қәйәрдин кәлдиңлар? Силәрни тонимидимғу”, дәп сориди. Меһриванму икки қиз билән саламлашти, лекин уму күтүлмигән меһманларни тоналмиди. Шундиму бу қизларни бир йәрдә көргәндәкла һис қилатти. Меһманлар сәл оңайсизлинип қалғандәк болуп өзлирини тонуштурди. – Кәчүрисиләр, биз силәрни өз көзүмиз билән көрүп, тонушайли дәп хәт-хәвәрсизла кәлдуқ. Биз... әву... Зорәм дегән аялниң қизлири болимиз. Меһриван тағдин тараш чүшкәндәк даңқетип турупла қалди. Ойлирини җәмләп, аңлиғанлирини әқил таразиға селип чүшәнгини, бу қизлар өзини вә нака дадисини ташлап қечип кәткән аниси Зорәмниң қизлири екәнлиги ениқланди. Меһриван өзини аран тутуп, мону икки қизға немә дейишни билмәй, бир дәқиқә туруп қалди. «Мениң апамниң исми Патәм, кәчүрисиләр, силәр хаталишип кәлгән болсаңлар керәк» демәкчи болди. Лекин қандақту-бир чүшиниксиз сезим ундақ дейишкә яр бәрмәтти. Чүнки мошу йоруқ дунияға әкелип, икки ай болсиму ақ сүтини бәргән аялниң томуридики қан өзиниңму томурида бар едидә. Тәбиәтниң қануниға беқинған Меһриван өзини тутуп, алдида тәлмүргәндәк қарап турған қизлар ят әмәс, ана бир қериндаш екәнлигини иқрар қилди вә улар билән қайтидин көрүшти. Патәм аниму қизлириға Алла егәмниң йәнә икки қериндаш һәдийә қилғанлиғиға хошал болатти. Қизларни меһман қилип узатқандин кейин көп вақит өтмәй Меһриванниңму тойи болди. Меһриван бир оғул бошинип, балиси бир яштин ашқанда, Зорәмниң қизи телефонда аписиниң еғир ағриққа дучар болғанлиғини ейтип, бир келип кетишини өтүнди. «Һәдә, апам өз вақтида сизни издәп тапалмиған екән. Әнди “һаят вақтимда бир көрсәм” дәп арман қилиду. Сизни өз көзи билән көрүп, кәчүрүм сорисам дәйду. Амал болса, бир келиңа» дәп өйиниң макан-җайини бериду. Меһриван макан-җайини алидудә, лекин “баримән” дәп вәдә бәрмәйду. Оғлини көксидин айрип, әнди балилар бағчисиға орунлаштурғанда, Зорәмниң қизлири йәнә телефонға чақириду. Анисиниң ағриғи еғирлишип қалғанлиғини ейтип, «һәдә, бир келип кетиңа, өтүнимән. Апам сизниң йолуңизға қарап, ишик-деризидин көзини үзмәйду» дәйду. Меһриван кичик аниси Селимәмгә болған вақиәни ейтип, мәслиһәт сорайду. «Ағриғи еғирлашқан болса, барғиниңиз дурус қизим. Һәдиңиз йеңидин бошанди, баралмайду. Халисиңиз мәнму биллә барай, болмиса бемар җан үзәр вақтида күткән адимигә тартишип қийнилиду, дәп аңлиғандим», дәп көпни көргән аял мәслиһәт бериду. Шундақ қилип, Меһриван кичик аниси Селимәм билән йолға чиққан еди. Улар Зорәмниң өйигә йеқин кәлгәндә Меһриванниң өпкиси өрләп, йәнә тартишип өйгә киргили унумай турувалиду. – Дадамму шундақ һалда ятқанда ташлап кәтмигән болса, бәлки яхши болуп қалар еди, – дәйду Меһриван жиға арилаш. – Һәдәм иккимизни Патәм анам беқип қатарға қошти. Мениң бирла апам барғу, қандақ қилип у яқни «апа» дәп разилиқ беришим керәк, ейтиңа кичик апа?! «Қизим, йәнә десәм, йәнә шу. Бу дунияда һәммимиз хаталишимиз. Аниңизни у чағда бирси адаштурғанду, бәлким. Яш үчүн наданлиқ қилғанду. Шундиму сизни тоққуз ай қосақ көтирип, аччиқ толғақ йәп бу дунияға әкәлди. Мана шуниң үчүн болсиму сиз бала, у аниңизға разилиқ беришиңиз керәк. Сизму ана болдиңизғу? Аниниң разилиғини алсиңиз, бу дунияда көкләйсиз,– деди Селимәм көзигә яш елип. Хелә ойланған Меһриван яшлирини сүртүп, өйгә аста қәдәм ташлиди. Икки сиңлиси алдиға чиқип, Меһриванниң бойниға есилип жиғлап кәтти. Зорәмниң бешида оқуп, дәм селип олтарған аял Меһриванға қарап, «Келиң қизим, йеқинирақ келип, апиңизға разилиқ бериң» деди өзи орнидин туруп. Зорәмниң көзлири йепиқ, бир хилда еғир тинмақта. Меһриван йеқин келип, Зорәмниң татирип кәткән үзигә бақти. Сәл титирәп турған қолини аниниң бешиға қоюп, «Мән сиздин рази, мениңдинму рази болуң.., апа...» деди өпкиси өрләп, көзлиридин әриксиз аққан яшлирини тохтиталмай. Нәччә вақит қимир қилмай ятқан Зорәм көзини паллидә ачтидә, Меһриванға, андин «йәнә ким бар?» дегәндәк, ишик тәрәпкә қариди. Уни чүшәнгән Меһриван «Һәдәм йеңидин бошинип қалған, келәлмиди», деди. Икки көзидин яш тамчилири еқип, қулақ түвигә чүшкән Зорәм йәнә Меһриванға қарап, бир “уһ” тарттидә, аста-аста тиниғи шалаңлишип берип, бир пәстә ухлап қалғандәк тинип қалди. Меһриван сиңиллирини, кичик аписини қучақлап, үн селип жиғлап кәтти... Меһриванлар Зорәмниң үчини бәргәндин кейин өйигә қайтти. Аниниң тиригидә үлгирип келип, разилиғини алғиниға Меһриванму рази. Хошнисиниң вә кичик аписиниң мәслиһитини тиңшап кәлгинини вә аниси Зорәм қизиниң гепини аңлап, көзини ачқинини ойлап, тоғра йол-йоруқ көрсәткән әшу анилардин чәксиз миннәтдар еди. Меһриванниң көп жиллар давамида жүригидә таштәк қетип қалған муз әнди ериғандәк болди...

220 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы