• Асасий мақалилар
• 15 Мамыр, 2019

Утуқлар вә йеңи имканийәтләр

Қазақстан Җумһурийитиниң Президенти Қасым-Жомарт Тоқаев Ғәрбий Қазақстан вә Қизилорда вилайәтлиридә иш бабидики сәпәрдә болди. Дөләт рәһбири Орал аэропортиға келип қонуши биләнла, униңға һава портини реконструкция қилиш лайиһиси тонуштурулди. Ғәрбий Қазақстан вилайитиниң һакими Алтай Көлгинов буниңдин қириқ жил илгири селинған аэропортни йеңилаш ишлириниң бийил июль ейида башлинип, 2020-жилниң ахириға қәдәр аяқлишидиғанлиғини тәкитлиди. План бойичә терминал мәйдани 4 миң квадрат метрдин 7 миң квадрат метрғичә кәңийиду, илгири саатиға 200 йолувчиға хизмәт қилинса, реконструкциядин кейин 400 йолувчиға хизмәт қилиниду. Аэропорт жилиға 350 миңға йеқин (һазир 160 миң) йолувчини қобул қилалайду. Президентниң сөзичә, аэропортниң реконструкция қилиниши Ғәрбий Қазақстан вилайитидә яхши инвестициялик әһвални шәкилләндүрүш үчүн зәмин яритиду. – Орал – бизниң Европиға болған баш дәрвазимиз. Чәт әл инвестициясини җәлип қилиш үчүн әйнә шундақ лайиһиләрни сүпәтлик вә өз вақтида әмәлгә ашуруш керәк, – дәп тәкитлиди Қасым-Жомарт Тоқаев. Дөләт рәһбири регион җамаәтчилиги билән өткүзгән учришиштиму чәт әл инвестициясини җәлип қилишниң муһим екәнлиги тоғрилиқ сөз болди. Президент баш қошушта Ғәрбий Қазақстан вилайитини тәрәққий әткүзүшниң сәккиз муһим йөнилишини атап көрсәтти. – Регион чоң ихтисадий вә санаәт иқтидариға егә. Бу иқтидар иҗтимаий-ихтисадий тәрәққиятни рәғбәтләндүрүш үчүн үнүмлүк пайдилиниватиду, – дәп тәкитлиди Қасым-Жомарт Тоқаев вә регион алдида туруватқан мәһсулат ишләш санаитини, аграр-санаәт комплексини, гөш йетиштүрүш үчүн чарвичилиқ саһасини, турушлуқ өй қурулушини тәрәққий әткүзүш, регионда сүпәтлик инфрақурулумни вуҗутқа кәлтүрүш, яшларни һәртәрәплимә қоллап-қувәтләш охшаш вәзипиләрни атап көрсәтти. Президент билән учришишқа қатнашқан зиялилар, кәспий иттипақ тәшкилатлири, яшлар вәкиллири, ветеранлар, мәслиһәт депутатлири вә дөләт хизмәтчилири Дөләт рәһбири тәклип қилған тәрәққият йөнилишлирини қоллап-қувәтләп, уларниң муһим екәнлигини тәкитлиди. Қасым-Жомарт Тоқаев учришиш ахирида Қазақстанниң иҗтимаий-ихтисадий вә мәдәний тәрәққиятиға һәссә қошқан бир топ шәхсләргә тәшәккүрнамиләрни тапшурди. Андин кейин Дөләт рәһбири Орал шәһиридики Uniserv medical center көпсаһалиқ медицина мәркизиниң иши билән тонушти. Медицина мәркизи офтальмология вә стоматология саһалирида кәңдаирилик хизмәт көрситишкә ихтисаслаштурулған. Президент медикларниң ишиға утуқ тилиди вә өз һесавиға мәркәз салған инвесторларға миннәтдарлиқ билдүрди. Шундақла мутәхәссисләрни Җәнубий Корея вә Россиягә оқушқа әвәтти. Орал трансформатор заводи Дөләт рәһбири зиярәт қилған новәттики объект болди. Дөләт индустриялик-инновациялик тәрәққият даирисидә ечилған завод жилиға 10 миң трансформатор ишләп чиқириду. Икки йүзгә йеқин адәмни иш билән тәминлигән кархана дуальлиқ оқутуш системиси асасида йәрлик оқуш орунлири билән қоюқ һәмкарлиқта. Бу йәрдә Қасым-Жомарт Тоқаевқа регионниң җиһаз, озуқ-түлүк, қурулуш вә йеник санаәт карханилириниң иши тоғрилиқму әхбарат берилди. Президент шундақла рәқәмләштүрүш саһасидики лайиһиләрни әмәлгә ашурушқа ихтисаслаштурулған Орал әхбарат технологиялири колледжиниң оқутқучилири вә студентлири билән учрашти. Бу йәрдә Дөләт рәһбиригә STEM-билим бериш бойичә оқутуш программиси тоғрилиқ әхбарат бәрди. Шундақла рәқәмләштүрүш программиси даирисидә әмәлгә ашурулуватқан “Очуқ һакимийәт”, SmartUralsk Ikomek Uralsk лайиһилири тонуштурулди. *** Президент Қизилордида дәсләп вилайәтлик көпсаһалиқ балилар ағриқханисиниң паалийити билән тонушти. 2017-жили пайдилинишқа берилгән мәзкүр ағриқхана қизилордилиқ балиларни давалаш үчүн кәң имканийәтләрни ачти. Ағриқхана заманивий җабдуқлар вә кадрлар билән толуқ тәминләнгән. Ейтмақчи, бу йәрдә 537 адәм ишләйду. Қасым-Жомарт Тоқаев ағриқхана коллективи билән болған учришишта өсүватқан әвлатниң саламәтлигини мустәһкәмләшниң дөләтниң муһим вәзипилириниң бири екәнлигини, шуңлашқа бу саһаға алаһидә диққәт бөлүнүватқанлиғини тәкитлиди. Дөләт рәһбири андин кейин Индустриялик-инновациялик тәрәққият дөләт программисиниң даирисидә қурулған “Жан-Арай” ҖЧЙниң аграр-индустриал комплексиниң паалийити билән тонушти. Комплекс тәркивигә ашлиқ саңлири вә амбарлири, лабораторияси бар гүрүчни қайта ишләш һәм арилашма йәм заводлири кириду. 6,5 миң гектар гүрүч мәйдани бар йәрлик алтә егиликни бирләштүргән комплекс бир тәвлүктә 150 тонниға йеқин гүрүчни қайта ишләп, 80 тонниға йеқин арилашма йәм чиқириду. Қасым-Жомарт Тоқаев бу йәрдә регионниң йеза егилиги мәһсулатини йетиштүргүчиләр билән учрашти. Учришишта қизилордилиқлар аграр-санаәт ишләпчиқиришини тәрәққий әткүзүштики утуқлири билән ортақлашти. – Аграр-санаәт комплекси – жуқури тәрәққият иқтидариға егә муһим стратегиялик саһа. Биз униң проблемилирини яхши билимиз. Дөләт тәрипидин уларни һәл қилиш чарилири көрүлиду, – дәп ишәндүрди Президент. Дөләт рәһбири шундақла “Рухани жаңғыру” регионлуқ мәркизини зиярәт қилди. Униң бенаси илгәрки Қазақ Мәркизий иҗраий комитетиниң чертежлири бойичә әслигә кәлтүрүлди. Ейтмақчи, бу йәрдә 1925-жили милләтни “қазақлар” дәп рәсмий өзгәртиш тоғрилиқ тарихий қарар қобул қилинған еди. Мәркәз “Рухани қазына”, “Тәрбийә вә билим”, “Атамекен”, “Әхбарат долқуни” йөнилишлири бойичә ишләватиду. Вилайәт һакими Қырымбек Көшербаев Президентни Сирдәрияниң сол қирғиғида қурулуш ишлирини жүргүзүшниң Һөкүмәт тәстиқлигән баш плани билән тонуштурди. Әмәлиятта бу йәрдә 1 532 гектар мәйданға йеңи шәһәр селиниватиду. – Һазир Қизилордида 280 миңға йеқин адәм яшаватиду. 2025-жилға қәдәр аһали сани 350 миңға йетиду. Башқичә ейтқанда, турушлуқ өй қурулушини тәрәққий әткүзүш үчүн қошумчә территорияләр тәләп қилиниватиду, – дәп хәвәр қилди вилайәт һакими. Қасым-Жомарт Тоқаев вилайәтниң қурулуш саһасидики жуқури көрсәткүчлиригә вә вилайәт мәркизиниң тәрәққиятидики өзгиришләргә жуқури баһа бәрди. Дөләт рәһбири әнъәнә бойичә регион җамаәтчилиги – зиялилар вәкиллири, ветеранлар, яшлар, йәрлик һакимийәт органлириниң рәһбәрлири, аммивий әхбарат васитилириниң хадимлири билән учрашти. Президент учришиш қатнашқучилириға мураҗиәт қилип, аһалидин келип чүшүватқан тәклипләргә алаһидә диққәт бөлүватқанлиғини тәкитләп, регионни тәрәққий әткүзүш бойичә мәхсус дөләт программиларниң шу тәклипләр һесапқа елинип тәйярлиниватқанлиғини атап көрсәтти. Дөләт рәһбири йезиларни тәрәққий әткүзүшкиму диққәт бөлүп, авуллар паравәнлигиниң аграр-санаәт секториниң тәрәққиятиға зич бағлиқ екәнлигини тәкитлиди вә Қизилорда вилайитидә йеза егилиги иқтидариниң толуқ әмәлгә ашурулмайватқанлиғини тилға алди. Қасым-Жомарт Тоқаев регионниң экологиялик әһвалиға айрим тохтилип, Арал проблемисиға вә нефть-газ һәм уран саһалириниң чиқиндилирини қайта ишләш мәсилисигә диққәт ағдурди. – Экология – Қизилорда вилайитиниң турғунлирини тәшвишләндүрүватқан проблемиларниң бири. Адәмләрни Арал тәғдири тәшвишләндүриду. Елбасыниң тәшәббуси бойичә “Сирдәрия дәриясиниң еқимини тәңшәш вә Арал деңизиниң шималий қисмини сақлаш” лайиһиси әмәлгә ашурулуватиду. Мәзкүр лайиһә түпәйли Көкарал тосмиси селинип, Кичик Аралда суниң дәриҗиси әслигә кәлтүрүлди. Бу белиқ егилигини тикләшкә ярдәм қилди. Йәнә бир муһим проблема – нефть-газ вә уран санаитиниң чиқиндилири. Регион карханилири хәлиқара экологиялик бехәтәрлик үлгилиригә мас келидиған йеңи технологияләрни җарий қилиши керәк, – дәп һесаплайду Президент. Дөләт рәһбири Қазақстан космос саһасиниң һули болуп һесаплинип, вилайәт үчүн жуқури технологиялик тәрәққият истиқбалини ачидиған Байқоңур космодромиғиму диққәт ағдурди. – Бизниң мәхситимиз – космос технологиялирини Вәтән хизмитигә қоюш. Байқоңур шәһиридә инфрақурулумни йеңилаш башланди. Оттуз жилда бу йәрдә дәсләпки қетим көпқәвәтлик өйләр вә медицина мәркизи селинди. Бәш мәктәп Қазақстан үлгилири бойичә оқутушқа көчти. Һазир дунияда космос стартаплири җанлиниватиду. Биз мошу җәриянларниң четидә қалмай, Байқоңур иқтидарини нәтиҗидарлиқ пайдилинишимиз керәк, – деди Президент вә Һөкүмәткә һәм вилайәт һакимийитигә Байқоңурни тәрәққий әткүзүшниң нәтиҗидарлиқ механизмлирини ишләп чиқип, қисқа қәрәлдә мәхсус ихтисадий зонини қурушни тапшурди. Қасым-Жомарт Тоқаев учришиш ахирида җумһурийәтниң иҗтимаий-ихтисадий вә мәдәний тәрәққиятиға һәссә қошқан бир топ шәхсләргә тәшәккүрнамиләрни тапшурди. Дөләт рәһбири иш бабидики сәпириниң ахирида Байқоңур космодромини зиярәт қилди. Бу йәрдә Президентқа шәһәрдики әһвал, асасий иҗтимаий-ихтисадий көрсәткүчләр вә тәрәққият истиқбали тоғрилиқ әхбарат берилди. Қасым-Жомарт Тоқаев униңдин ташқири “Байқоңур” мәхсус ихтисадий зонисини қуруш концепцияси биләнму тонушти.