• Шеирлар
• 26 Маусым, 2019

Жиғлиғиң кәлсә, мәрданә күлгин

Сабирәм ӘНВӘРОВА Хәлқимдур... Йəтсəм əгəр утуқларға мəн бир күн, Шу утуқни маңа сунар хəлқимдур. Қалсам əгəр қараңғуда гəр бир түн, Йоруқ берип, йолум ачар хəлқимдур. Даван ашсам, беқиндурсам тағларни, Йəрдə йөлəп турған тирəк хəлқимдур. Пəрвиш қилсам зəп мевилик бағларни, Баһа берəр, гүллəр терəр хəлқимдур. Көзини ачсам əгəр илһам булақниң, Услуғини қандуридиған хəлқимдур. Жүрəктики өчмəйдиған чирақниң, Үмүт отин яндуридиған хəлқимдур. Хата бассам əгəр бəзи қəдəмни, Излиримни түзəйдиған хəлқимдур. Қолға алсам əгəр қəғəз-қəлəмни, Шеирлирим илһамчиси хəлқимдур. Қанаәт қил Ата-анаң болса әгәр қешиңда... Демәк, бәхтиң, таҗу-тәхтиң бешиңда. Сән қәдригә йәтмәй жүргән чеғиңда, Бу бир арман орунланмас житимға. Нәмә сәвәп, шунчә дәрду-йешиңға?! Күрмиң кийимиң болсиму гәр үстүңдә, «Кийәрим йоқ» дәп кайийсән һәр күндә. Кәмбәғәлләр тохсән ямап кийгәнгә... Шүкри ейтип, рази болуп жүргәндә, Наләң барму йәнә ейтар, һәй, бәндә?! Дәстиханда турсиму гәр, ақ нениң, “Қуруқ нанму? Бу мән үчүн аз” дедиң. Тиләмчиләр йәрдин тәрсә угиғин... Сән пүтүнни көзүңгиму илмидиң. Азму саңа тоқчилиқта жүргиниң?.. Баш-панаң бар, қалғиниң йоқ талада, Шундақ тура рәхмитиң йоқ Аллаға. Кәң һойлиму таркән көңли гадайға, Мусапир боп яшимақта талайлар, Тоймаслиқтин кор боп қалма, авайла... «Машинам йоқ» дәп зарланма өмрүңгә, Йәр басқидәк мағдур болса тениңдә. Көзүң билән йоруқ дуния көргәндә, Чәт әлләрни көрмидим дәп ғәшләнмә. Әң чоң байлиқ тән-сақлиғиң бар сәндә. Мал-дунияни байлиқкән дәп ойлима, Бейип қалсаң, “коз-коз” қилип тойлима. Қанаәт қил, қолуңдики бариңға, Билмәйсәнғу, нә синақ бар алдиңда. Һәтта суниң сориғи бар, алдирима... Қисилмиғин, тар болсиму өйүңдин, Җул-җул кийим кийгән яки түрүңдин. «Бисмилла» дәп йегин рисқа-нениңдин. Ата-анаң айрилмиғай йениңдин... Бәхитлик җан йоқтур шунда сениңдин. Сақла, Алла! Сан əсирлик тарихи бар өчмəйдиған, Түп-йилтизи чоңқур кəткəн, көчмəйдиған! Керəк десəң, таш үстидə көклəйдиған, Шан-шөһрити, нами мəшһур өлмəйдиған Бар байлиғим, җан хəлқимни сақла, Алла! Өзи саддә яманлиқни билмəйдиған, Əмгигидə һəтта чөлни гүллəйдиған, Рисқисидин артуқ нанму үзмəйдиған, Атар таңдин пəқəт течлиқ издəйдиған Еһ, җапакəш, җан хəлқимни сақла, Алла! Синақларға баш əгмəстин, чидайдиған, Сизип бəргəн сизиғиңдин чиқмайдиған, Көз алайтқан дүшмəнлəрдин қорқмайдиған, Һарамлиққа һечқачан баш тиқмайдиған! Дили таза, җан хəлқимни сақла, Алла! Ана тилини җандин артуқ көридиған, Тил ишқида өлүшкиму көнидиған, Муқамини бүйүк билип, сөйидиған, Мəшрəп десə, гүлханида көйидиған Сəнъəтхумар, җан хəлқимни сақла, Алла! Бағри юмшақ, қəлбигə өч патмайдиған, Вəдигə чиң, достқа садиқ, сатмайдиған. Өзгилəргə оқ əмəс, таш атмайдиған, Əмгəк қилип, бир пəс тиним тапмайдиған Меһнəтхумар, җан хəлқимни сақла, Алла! Бəргиниңгə шүкри əйлəп, яшайдиған, Қəдимини «бисмилла» дəп ташлайдиған. Амал қанчə, көзини пат яшлайдиған... Тумар есип, əвладини ашлайдиған Қанаəтчан, җан хəлқимни сақла, Алла! Миллийликни қаричуғидəк асрайдиған, Мəңгүлүккə һəқиқəтни яқлайдиған, Бирлик, өмлүк нахшисини ядлайдиған, Əҗдатларим үмүтини ақлайдиған «Уйғур» дегəн миллитимни сақла, Алла! Сәвир қил бираз... Алла йоллиса əгəрки синақ, «Тəғдирим қатал» демигин бирақ. Йолуңда янар һаман бир чирақ, Бəхтиң сениңдин əмəстур жирақ. Сəвир қил бираз, яшиғин чидап. Өтүп кетиду һаман бу күнлəр, Мəңгүлүк əмəс қараңғу түнлəр. Баһар келиду, вақитлиқ күзлəр. Муз басқан көңүл қайтидин гүллəр. Сəвир қил бираз, муңлириң түгəр. Һəқиқəт һəргиз өлмəйду, билгин, Қəддиңни пүкүп, баш əгмə бирдин. Жиғлиғиң кəлсə, мəрданə күлгин, Аллаға ишəн, тилигин дилдин. Сəвир қил бираз, һаятни сөйгин. Яманлиқ мəйли болсиму нурғун, Яхшилиқ билəн тақабил турғин. Сөзүңгə болсун қəдимиң уйғун, Келəчəк үчүн реҗилəр қурғин, Сəвир қил бираз, төзүмлүк болғин. Йөлигəн тағлар болсиму гумран, Көзүңни бəзəн, бассиму туман, Һəр ишниң болар ахири убдан. Синақ бəхиттин бериду нишан, Сəвир қил бираз, башқидин ойлан. Күтүшкə тоғра кəлсиму жиллап, Дəртлəр яраңни алсиму тирнап, Ғəмлəр ян-яқтин қалсиму чирмап, Жүрəк-бағриңни кəтсиму тилғап, Сəвир қил бираз, яшиғин чидап... Шундақ һаят Өмүр дегән өтмәс екән бир хил тәкши, Бирдә ширин, бирдә болар шунчә вәһши. Бүгүн күлсәң, әтә жиғлап, өкүнисән, Бир яхшилиқ, бир яманлиқ қатар бәлки. Шундақ һаят, күн вә түндәк өзгириду. Тәғдир дегән һәммигә, бил, көндүриду. Бир музлитип, бир яндуруп жүригиңни, Гаһ халиса, күл болғичә көйдүриду... Өтәр күнүң, пүтәр өмрүң аста-аста... Һәр инсанниң өз йоли бар башқа-башқа. Еһ, һаятни чүшиниш тәс, яшаш қийин, Түзәлмәйду миң урсаңму башни ташқа. Өмүр дегән хаталиқсиз өтмәс һәргиз, Бәхит әсла баһаланмас қайғу-ғәмсиз. Өкүнмәймән бу дунияға кәлгинимгә... Бәндә йоқтур яшаватқан азап-дәртсиз. Қийнилисән, бәзи чағда жиқилисән, Түрлүк-түмән хиял-ойға чирмилисән. Дәссәп меңип һаят дегән пәләмпәйни, Өмүр бойи яшимақни үгинисән, Савақ елип хаталиқтин түзилисән! Мән бүгүн бәхитликмән, немишкиду?.. Мән бүгүн бәхитликмән, немишкиду? Йол қойдум һеч сәвәпсиз күлүшкиму. Қанатлинип булутларға учуп кәттим, Оюм йоқ, қайтип йәргә чүшүшкиму. Мән бүгүн бәхитликмән, немишкиду? Тәлпүнмидим, сирини билишкиму. Қандақ қилай, жүригим тәйяр һәтта, Хошаллиқтин йерилип кетишкиму. Мән бүгүн бәхитликмән, немишкиду? Разимән бәхтимни тәң бөлүшкиму. Һаятқа қайтидин кеп, туғулғандәк, Мәз болдум нәпәс елип, меңишқиму. Мән бүгүн бәхитликмән, немишкиду? Ейтиңларчу, мән яки бейиштиму?! Мүмкин баһар жүригимдин орун елип, Паналап кетиш үчүн келиштиму?.. Мән бүгүн бәхитликмән, немишкиду? Йол қойдум һеч сәвәпсиз күлүшкиму... Билимән... Билимəн... Достумму бар, дүшмəнму бар, Достум болуп жүргəн һəтта өчмəнму бар. Көрсə махтап, жүтсə датлап, сөкидиған, Қой терисини йепинған «өзләрму» бар... Билимəн... Һəммигə тəң яқалмаймəн, “Яқтурмиди” дəп һəм əйип тақалмаймəн. Һечбир бəндə йоқтур бəлким камчилиқсиз, Мəнму адəм, хаталашсам ақланмаймəн. Билимəн... Бəхтимни көп көрəлмəслəр, Шатлиғимға ортақлишип күлəлмəслəр. Қийналғанда чақирсам гəр ярдəм сорап, Нурғундур бирдин йетип келəлмəслəр. Билимән... Ким мән үчүн әнсирәйду, Ким ялғандин вападардәк сөз түзәйду. Бу — һаят... Һечкимдинму ағринмаймән, Бири кам дуния қануни шу, ким билмәйду?! Миң ой Бәзидә ойлар қәлбимни моҗуп, Пәришан қилар аҗиз дилимни. Бир пәстә шунда жираққа учуп... Кәткүм келиду жумуп көзүмни. Бешимда күрмиң җавапсиз соал, “Тутқунға алар”, қийнап җенимни. Өзәмни күчсиз сезимән шу һал... Сөрәп жүргәндәк җансиз тенимни. Һаятим болар бирдә тепишмақ, Күрмиң йол сизип, таллиғин дәйду. Алдимға қәдәм болсам ташлимақ, Ичимдин бир үн “тохтиғин” дәйду. Чарчидим бәзән, титилдим ичтин. Сиртимдин бирақ көрүндүм хушхой. Чеһримдә — ниқап, жүригим мискин, Роһий чүшкүнлүк, бешимда миң ой... *** Һә, өмүр қалтис қилиду бозәк, Дәйдуғу буни «тәғдирниң шори». Жүрисән қаңқип, бәәйни поңзәк, Нишаниң болар өлүмниң тори. «Мениңдиму бари-йоқи бирла жүрәк» Чүшәнмидим, «адәмләрни» чүшәнмидим, Дүшмән болди «достум» дәп ишәнгиним. Ейтқин һаят, немә үчүн ақлинимән?! Һеч сәвәпсиз қоллиримни кишәнлидиң. “Һәқни – һәқ” дәп, өзгиләргә яқалмидим, Бу дуниядин адиллиқни тапалмидим. «Сән» дегәнгә «сиз» дедим, әйивим шу, Оқ атқанға, таш етишқа паталмидим. «Кичик» болдум алдида талайларниң, Қешимға кеп, көзүмгә миң алайғанниң. Мәйли дедим, тилимни чишләп йәнә, Теңи болғум кәлмәс дәп ғадайғанниң. Яхшилиғим көрүнмиди, тез унтулди, Бир хатарим көптүрүлүп, йүз ейтилди. Йешимға яш қошулуп, жүригимгә... Жүригимгә, һә көпирәк муң қетилди. Һечкимгиму сақлалмидим кәч-адавәт, Тапмисамму кишиләрдин чин садақәт! Бозәк қилип, синиғанда өмүр қалтис, Түгәр екән һәтта чидам, сәвир-тақәт. Тиңша, һаят, әнди бозәк болалмаймән! Явни һәргиз өз әркигә қоялмаймән. «Мениңдиму бари-йоқи бирла жүрәк» Яриланди, йәнә қанға боялмаймән! Бир күни Сән ишәнгән адәмләр, алдап кетәр бир күни, Үмүтиңни күл қилип, харлап кетәр бир күни. Һәсәл тамған тилида зәһәр селип қәлбиңгә... Жүригиңни бомбидәк партлап кетәр бир күни. Сән сийлиған адәмләр, сетип кетәр бир күни, Алда маңса бир қәдәм, тепип өтәр бир күни. Талай мәртә алдиңға ярдәм сорап кәлгәнләр, Сән кеп ишик қаққанда, қечип кетәр бир күни. Сән махтиған адәмләр, датлап кетәр бир күни, Йерим йолда қалдуруп, ташлап кетәр бир күни. «Тиригим» дәп жүргәнләр, қалсаң әгәр жиқилип, Иза тартмай үстүңдин атлап кетәр бир күни... Әқил вә жүрәк Гайида әқлимгә жүрәк ишәнмәй, Қалимән өзәмни-өзәм чүшәнмәй. Гояки турғандәк көңлүмдә түгүн, Беарам болурмән зади йешәлмәй. Сораққа алғанда әқил вә жүрәк, Җававиң өмрүңдин бериду дерәк. Дурусму, хатаму, билмидим шуни, Қайсиниң һөкүмигә көнүшүм керәк?! Тиңша, өмүр! Бу дунияға кәлгинимгә өкүнмәймән, Қәдәм бастим... демәк артқа чекинмәймән. Һаят йоли болмас тәкши, шуңлашқиму, Путлашқанға, жиқилғанға ечинмаймән. Тиңша, өмүр! Ишиниңлар, Мән байлиққа сетилмаймән, Мәнсәпхорлар қатариға қетилмаймән. Адил тапқан ақ ненимдин айримиғин... Һарам нәпни йейишкә петинмаймән. Мәйли қанчә бозәк әткин, берилмәймән, Дүшмәнлирим алдида, бил, егилмәймән. Талай мәртә ғарлириңдин ғулатсаңму, Қийнилармән... Бирақ әсла йеңилмәймән! Мәнму бәндә, хаталиқсиз яшалмаймән, Пешанәмгә йезилғандин қачалмаймән. Вақитлиқтур Қайғу, бәхит һәмдә өмүр! Аллам сизған мусапидин ашалмаймән. Тиңша, өмүр! Сени һәрчағ баһалаймән, Бир йоқатсам, чүнки қайта тапалмаймән. Көп болсиму маңа йоллар синақлириң, Нечүн саңа, ейтқин, әйип таңалмаймән?! Баһар болуп қал! Турғанди чедирға илинип көк муз, Қиш бойи нәштирин төвәнгә бәтләп. Баққанда уларға туғулуп ховуп, Өтәтти қешидин инсанлар чәтнәп, Қорқутуп турғандәк силкинип бирдә, Чүшәтти парчиси қарға санчилип. Бу һаят қануниму яки мөҗүзә? Күн чүшсә кетәтти суға айлинип. Оқ-ядәк турсиму қиш бойи көктә, Меһридә еритаркән музниму баһар. Чока муз җан берип көкләмдә йәргә, Чедирдин симилдап төвәнгә ақар. Инсанлар бар әйнә дәл шу музлардәк, Көрүнәр қараштин қатал һәм қопал. Қолуңдин кәлсә әгәр нурлуқ қуяштәк. Уларниң өмригә баһар болуп қал! Инсанда меһирдин артуқ сехир йоқ, Боларкән у һәтта қуяштин иссиқ. Дунияда, жүрәктә еримас муз йоқ! Пәқәтла уларға йәтмәс иллиқлиқ... Охшаш Худди бир асманни тирәп турғандәк, Мәзмут тағ ғадийип туриду қиш-яз. Инсанлар бардур һәм әшу тағлардәк, Жуқури тутар өзини чоққида охшаш. Болсиму һәммидин қуяшқа йеқин, Бешидин кәтмәскән ақ қари тағниң. Мәйли сиз атақтин көкләргә йетиң, Мәнсәптә әмәстур қәдри инсанниң. Жүригим Еһ, жүригим, өтүнəй, чидамлиқ бол! Һаят дегəн мошундақ синақлиқ йол. Тəғдиргə бойсунмасқа амалиң йоқ, Һəммигə бөлүнүпту бир-бирдин роль. Көнүсəн, төзүш үчүн яралғансəн, Көрисəн, шатлиқни һәм қайғуни тəң. Бəхиттин йерилғидəк болсаң бирдə, Бəзидə, ич-ичиңгə толиду ғəм... Аһ, сени мəндəк һечким чүшəнмəйду, Һалиңни соқушиңдин билəлмəйду. Бекардур ич-ичиңдин қийнилишиң, Бəрибир өксүгəндин түзəлмəйду. Илтимас, көзлиримни жиғлатмиғин, Йəтмəмду, җенимни көп азаплидиң. Бирпүтүн əмəсмедиң туғулғанда?! Кəчүргин, сени өзəм ямақлидим... Бу һаят һечкимниму айимайду, “Аҗизкəн, яш екəн” дəп қаримайду. Жүригим, сəн өзəңни сақлимисаң, Башқилар бозəк қилип, ярилайду. Мән қорқмаймән! Мән қорқмаймән! Виждани йоқ наданлардин, Номусини нәпкә сатар һарамлардин. Пули билән палван кәби көкрәк керәр, Чечила бар, әқли кәмтар сараңлардин. Мән қорқмаймән! Икки йүзлүк, ялғанлардин. Қой терисини кийивалған яманлардин. Дили — зәһәр, тили һәсәл қув түлкидәк, Тәйярни йәп, өмүр сүрәр инсанлардин. Мән қорқмаймән! Миш-миш ғевәт параңлардин, Төһмәт йепип, адәтлинип қалғанлардин. Мал-дунияниң дөлитидә қанат қеқип, Меһнәт қилмай мәнсәп сетип алғанлардин. Мән қорқмаймән! Мерәз, ичи бәк тарлардин, Өзин худди пирдәк бүйүк тутарлардин. Төрт йеқида йөләнчи бар, билими йоқ, Данишмәнчә көрсә әқил ейтарлардин. Мән қорқмаймән! Ярамға туз салғанлардин, Вәдә берип, сөзидин тез танғанлардин. Атақ билән тумшиғини көккә созуп, Йоруғи йоқ юлтуз кәби янғанлардин. Мән қорқмаймән! Кәйнимдин таш атқанлардин, Күлүп туруп көксүмгә миқ қаққанлардин. Байлиқ билән йәкләймән дәп аҗизларни, Он бармаққа он хил яқут таққанлардин. Мән қорқмаймән! Алдимдики синақлардин, Һаятимдин талай мәртә савақ алдим. Гуналирим болса кәчүр, Улуқ Аллам! Мән қорқимән пәқәт мени Яратқандин! Сеғиндим балилиқни... Қолумға елип йәнә қәлимимни, Әскә алдим гөдәклик чағлиримни. Әриксиз сеғиништин жүрәк титирәп, Төккүзди көздин тамча яшлиримни. Ойлирим өткән күнни варақлиди, Балилиғим мәндин узап, жирақлиди. Бу өмүр долқун кәби йеңиланғач, Өзгирәркән һәр чағ һаят қирғақлири. Мән сеғиндим, шу бир есил күнлиримни, Дилим билән шатлинип күлгинимни. Һечнемидин бехәвәр, бегуна, пак, Хатирҗәм ухлап ятқан түнлиримни. Мән сеғиндим, шу бәңваш шохлуғумни, Биллә ойнап, биллә жүргән достлиримни. Һечбир бәндә өчирәлмәс екән әсли Балилиқниң йеқип кәткән отлирини. Мән сеғиндим, шу бир ғәмсиз пәйтлиримни, Десәм болди, орунланған шәртлиримни. Сехиргәрим ата-анамни хошал қилип, Тилим чиқип, дәсләп ейтқан гәплиримни. Мән сеғиндим, ғәмсиз сәби күнлиримни, Дәм-дәм басқан биринчи қәдимимни. Қайтип кәлмәс, миң әпсус, мүмкин әмәс... Пәқәт сақлай дилда ширин әслимини. Мән сеғиндим, елипбәмниң бәтлирини, Мәктивимгә ғунчә болуп кәлгинимни. Қоңғурақниң авазидәк һәҗәп қисқа, Сәзмәптимән, балилиқниң пүткинини. Мән сеғиндим ғәм-тәшвишсиз гөдәкликни, Бовақларға хас тәбиий гөзәлликни. Арзу-арман илкидә көккә учуп, Жүргинимни қәһримандәк чөчәктики. Мән сеғиндим, периштәдәк балилиқни, Әсла билмәс ялған ейтиш, алилиқни. Жиқилип, тиртиқ селип бәдинимгә, Оюнниму оқәт көргән саддилиқни. Мән сеғиндим, сани пүтмәс арминимни, Мәктәптин өйгә хошал янғинимни... Сәзмәптимән, қәлбим техи бала болғач, Бирдәмдила чоп-чоң болуп қалғинимни. Хизмәтни дәп... Таңниң етип, күн петиши тезлидиму, билмидим?! Арамхуда, бош жүргән мән, бирму инсан көрмидим. Оқәт пүтмәс, һәрбиримиз жүргәч дайим алдираш, Шундақ иштик мениңму һәм өтмәктиғу күнлирим. Җан беқиш дәп, кечә-күндүз тиним тапмай ишләймиз, Хизмәтни дәп, өзимиздин башқиларни көрмәймиз. Сарай селип, тулпар минип, бәс-бәсликкә бағлинип, Қизғиништин бир пәс һәтта ечилипму күлмәймиз. Күн билән тәң өйдин чиқип, хизмәтни дәп жүгрәймиз, Ата-ана, бала-чақа әһвалини билмәймиз. Сәвәп бирла: ахча керәк, башқа ишқа вақит йоқ... Немә үчүн, өзимизгә бир пәс вақит бөлмәймиз?! Мана шундақ алдиришип, мәхсәтсизла яшаймиз? Иш билән өй йолидин биз жираққиму ашмаймиз... Вақит әмәс, күнму әмәс, өтүп барған һаятқу! Қачанғичә хизмәт дәпла пайпетәк боп яшаймиз?! Ахирқи рәт қачан көрдуқ ата-анимиз үзини? Тиңшидуқму зеһин қоюп пәрзәнтләрниң сөзини. Қом-қериндаш, холум-хошна ят болдиму әндизә, Хизмәтни дәп, талай инсан кор қилмақта өзини. Өмүр өтәр, бу дунияға һәргиз қайтип кәлмәймиз. Пул йолиға чүшимиз дәп қәлбимизни кирләймиз. Һәр атқан таң йеңи бир күн, бизләр үчүн ақ варақ. Яшайличу шу варақни бәхит билән гүлләп биз! Мүмкин, ахирзаман башланди... Қараңлара, əтрапқа бир пəс, Тиңшаңлара, алəм зарини... Һəтта нəпəс елишму бəк тəс, Һəсрəт моҗар жүрəк-бағриңни. Қени меһир, қени муһəббəт?! Аңа тəшна болмақта алəм. Лекин һечким қилмиди шəпқəт Вəһши, явуз болғанму адəм?.. Айимайду инсанни инсан, Һəр қəдәмдә тосалғу, тузақ. Төкүлмəктə йəргə шунчə қан, Бу нə һаят, бу əсли дозақ! Аңланмақта жиға һəр яндин... Немə гуна қилди балилар? Өтнə алəм, берəр җававин, Һəр гунаниң қайтуруми бар. Ана меһри дəттуққу улуқ?! Көпəймəктə житимлар лекин. Дуния зулмəт, болсиму йоруқ, Яхшилиққа интилмас һечким. Һəммə сахта, һəр җайда ялған, Қил үстигə бағланған тəғдир. Алəм ичи болғачқа талқан, Бегуналар көрмəктə җəвир... Рəһимсизлик торлап асманни, Көктин ямғур əмəс, оқ яғди. Хану-вəйран қилип җаһанни, Мүмкин, ахирзаман башланди. Аңлидиңму? (Чачма шеир) Бири кәлсә дунияға бири кетип, Жиғлап келип, жиғлитип кетәр инсан. Бири тойлап, һә, бири бозлап қелип, Бирдә күлүп, бирдә ғәмдә өтәр инсан... *** Аңлидиңму? паланчи өлүп қапту? Бөшүктики балиси житим қапту. Хәп, исит! Сап-сақтиғу, немә бопту? Жут дәйду, ағамчиға есилипту. Мәйити қорасидин тепилипту. Вай, Худа, немә гәп бу?! Есилғидәк, аңа кәлгән немә дәртту?! Һә, кейинчу? Кейин немә? Өйи ичичу, немә дәпту? Немә дәтти, «Өлгән адәм өлди» дәпту. *** Қәриз десәң, гадай әмәс. Чәккән әмәс, Һарақниму ичкән әмәс... Һәййй... буниң өлүмиму бекар әмәс. Ейтмамсән?.. Йошурмастин қандақ сир бар? Ейт десәң, жут ичидә ғевәт тола... Қой, у намазхан бала әмәсмеди?! Һәй, наданәй, уни саңа ким деди?.. Көрмидиңму, иштининиң пушқиғини, Киндигигә йәткән қелин сақилини? Һеч йәрдә ишлимәстин қандақ саптәк?! Һашамәтлик әву йоған сарийини. Демәк, буниңда бир гәп бар, Һарам кәлгән бир нәп бар. *** Вай товва... У дегиниңму тоғра, Билсәң, улар аиләвий әшу йолда. Өлүмдә һеч туққини жиғлимапту. Чәттин, билсәң, сақаллиқлар тола кәпту. Жиға-зерисиз, Сиз-бизсиз, өзара йәрләпту. Мәйитни жуттикиләр көрмәпту. Шуңа нурғуни билмәпту. *** Алла, немә гәп бу?! Бу дегиниң дәһшәтқу! Буғу һеч гәп әмәсқу... Аңлимидиңму? Төвәндики бай нәзир қипту, Жутни раса ғәриқ қипту. Чақирмиди, қандақ бопту? Тойдәк бопту... Салат-палат дегәнни қатурупту, Һәммини рази қилип қайтурупту. Аялларға пәтмусму тарқитипту. Товва дегүлүк... Әйтәвир һарақ-парақ қоймиғанду?! Ким билсун, Тойлиғанлар тиқип жүрүп тойлиғанду... Дәстихинини демәмсән... Молидин ясапту, Һәтта қошуқ қойғидәкму йәр қалмапту. Имамчу, имам немә дәпту? Имамниң гепини тиңшимапту, Хәлиқ имамни әмәс, Байни яқлапту, «Оғул бала!» дәп махтапту. Дәстиханниң йерими бош қапту. «Иштниң рисқиси» дәп, Ешилғанни ташлапту, Вай, угал исрап бопту! Хәқ деди, шундақ бопту. *** Ахирзаман дегән шудә?! Демә! Қойсаңчу, ейт десәң гәп тола, «Башқилардин қалаттимму?» дәп, Там хошнам атисиға ясапту мола. Чәт-четини қоршап, сугап, там қуюпту. Есил ташлар билән гүлләп, Таш қоюпту. Өй салғандәк қип безәп, Гүмбәз ясапту. Һәй, у пулни нәдин апту? Нәдин болатти, несийә апту. Вийә... Таш қойғанға атиси тириләттиму, Ясиғанға мазар җәннәт билинәттиму?! Ундақ демә! Бәрибир чүшәнмәйду, “Ичи таркән, көрәлмәс, яман” дәйду, Уни әмәс жут сени “сараң” дәйду. *** Һә, һазир биздә заман шундақ... Адәт болди аңлиғанға һәйран болмақ. Урпи-адәт, динимиздин чәтнәп кәтти Бүгүнки той-төкүн вә нәзир-чирақ.