• Әхбаратлар еқими
• 10 Шілде, 2019

Дөләтниң қиммәт байлиғи

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Чәтәл инвесторлири кеңишиниң инсан капиталини тәрәққий әткүзүш мавзусиға беғишланған 32-умумий мәҗлисигә қатнашти. Мәлумки, Қазақстан Җумһурийити Президентиниң йенидики Чәтәл инвесторлириниң кеңиши (ЧИК) мәмликәт рәһбәрлиги билән Қазақстанда ишләватқан бизнес оттурисида уттур диалогни тәминләш үчүн 1998-жили қурулған еди. Кеңәшниң мәхсити бирлишип күч чиқирип, дөләттә қолайлиқ ишчанлиқ муһитни яритиштин ибарәт. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Чәтәл инвесторлири кеңишиниң 32-умумий мәҗлисигә қатнашқучиларға мураҗиәт қилип, Ихтисадий һәмкарлиқ вә тәрәққият тәшкилатиниң үлгилирини өзигә мәхсәт қилған Қазақстанни техиму тәрәққий әткүзүш үчүн қандақ чоң ишларниң жүргүзүлүватқанлиғини әслитип өтти. Мәсилән, Тунҗа Президент Нурсултан Назарбаев тәшәббус қилған Бәш институционал ислаһат вә “Қазақстан-2050” Стратегияси әмәлгә ашурулуватиду. Чоң инфрақурулумлуқ вә санаәт программилири орунлиниватиду. Селиқ селиш, тиҗарәтчилик, әқлий мүлүк, малийә вә башқа саһалардики қанунлар пәйдин-пәй яхшилиниватиду. Илгәрки Кеңәш кәңлиги үчүн надир институт – “Астана” Хәлиқара малийә мәркизи қурулди. – Әйнә шундақ қилип, Қазақстан өз мәхситигә – дунияниң 30 илғар мәмликитиниң қатариға кириш мәхситигә қарап изчил илгириләватиду, – деди Президент. Дөләт рәһбири шуниң билән Қазақстанниң очуқ мәмликәт екәнлигини вә дунияда йүз бериватқан җәриянларниң ихтисадимизға уттур тәсир қилидиғанлиғини әстин чиқармаслиқ керәклигини тәкитлиди. Президент һазирниң өзидә сәлбий тәсири сезиливатқан аләмшумул геосәясий, сода һәм ихтисадий мунасивәтләрдики турақсизлиқ вә Төртинчи санаәт инқилави охшаш икки асасий амилни алаһидә атап көрсәтти. Қасым-Жомарт Тоқаевниң тәкитлишичә, йеңи технологияләр дуниявий ихтисат қурулумини вә мәмликәтләрниң риқабәткә тақабил турушини түп-асасидин өзгәртти. Автоматлаштуруш, рәқәмләштүрүш ишчи күчи баһасиниң әһмийитини шунчилик төвәнләттики, ихтисадий өсүш үчүн ресурс сүпитидә әрзән ишчи күчини пайдиланған мәмликәтләр җиддий проблемиларға дуч кәлди. Һазир тәбиәт ресурслири яки географиялик җәһәттин қолайлиқ җайлишиш әмәс, бәлки мәмликәтләрниң инновацияләрни өзләштүрүп, утуқлуқ қоллиниш қабилийити бүгүнки күндики риқабәткә қабил әвзәлликтур. – Йеқинқи он жиллиқларда инсанийәт дуч келидиған синақ-ховупларни һесапқа елиш зөрүр. Һазирниң өзидә ишчи паалийити түрлириниң йерими автоматлаштурулуши мүмкин. 2030-жилға қәдәр 75 –375 миллион адәм – бу аләмшумул ишчи күчиниң 14 пайизға йеқини – қайта оқушқа яки кәспини өзгәртишкә мәҗбур болиду. 2018-жили мәктәпкә барған балилар һазир моҗут әмәс кәсипләр бойичә ишләйду. Йеқинки келәчәктә адәмниң утуқлуқ болушиниң асасий маһарәтлири сүпитидә когнитивлиқ маһарәт үстүнлүккә егә болиду, чүнки бу йөнилишни машинилар башқуралмайду. Бу – маслишиш қабилийити, тәнқидий пикир қилиш, бәрпакарлиқ, ички туйғу, командида ишләшни билиш, – деди Дөләт рәһбири. Дөләт рәһбири шундақла йеқинқи үч жилда Қазақстанда 180 колледж вә 20 алий оқуш орниниң қурулидиғанлиғи тоғрилиқ ейтип өтти. Бу мәхсәтләр үчүн биринчи басқучта 58 миллиард тәңгә бөлүниду. Андин кейин Дөләт рәһбири алий билим бериш саһасиниң иш бәргүчиләр билән өзара алақисини күчәйтишниң муһим екәнлигини атап көрсәтти. – Өткән жилдин тартип алий оқуш орунлириға академиялик, башқуруш, кадрлар вә малийә мәсилилиридә мустәқиллик берилди. Мустәқиллик алий оқуш орунлириниң нәтиҗидарлиғини ашурушниң муһим механизми болуши керәк. Әнди улар немигә вә немигә оқутуш вә қандақ оқутуш керәклигини өзлири һәл қилиду. Билим бериш программилири иш бәргүчиләрниң вә студентларниң ениқ тәләплиригә қарап түзүлүватиду. Алий оқуш орунлириниң һәр жиллиқ мустәқиллик рейтинги кимниң мошу вәзипини орунлаватқанлиғини, кимниң орунлалмайватқанлиғини көрситиватиду, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев. Йәнә муһим вәзипә – йеңи ишләпчиқириш орунлирини вуҗутқа кәлтүрүш ишләватқан хадимлириниң салаһийитини ашуруш билән бирқатарда жүргүзүлүши керәк. Буниңда пүткүл һаяти давамида оқуш роли өсиду. Президент бу йәрдә чоң трансмиллий корпорацияләр билән өзара һәрикәтни йолға селишниң муһим екәнлигини тәкитлиди. – Адәмләр – һәрқандақ компанияниң асасий байлиғи. Шуңлашқиму карханилар кириминиң өсүшигә қарап хадимларни мукапатлашниң өсүшини тәминләш керәк. Бу иҗтимаий җавапкәрликниң асасий элементи. Бу һәм елимизниң, һәм чәтәл қатнишиватқан компанияләргә тәәллуқтур. Миллий киримни адаләтлик тәхсим қилиш – һәрқандақ дөләтниң асасий вәзиписи, – дәп билдүрди Қасым-Жомарт Тоқаев. Президент шундақла һазир Қазақстанда билим бериш вә илим-пәнни тәрәққий әткүзүшниң йеңи программисиниң ишлиниватқанлиғини, уни җамаәтчиликниң, җүмлидин иш бәргүчиләр билән инвесторларниң кәң муһакимә қилиши керәклигини атап көрсәтти. Дөләт рәһбири Чәтәл инвесторлири кеңишиниң новәттики умумий мәҗлисини “Хам-әшия әмәс экспортни тәрәққий әткүзүш” мавзусида өткүзүшни тәклип қилди. Бу идея қоллап-қувәтләнди. Умумий мәҗлиси шундақла ЧИК әзаси, Европа реконструкция вә тәрәққият банкиниң президенти Сума Чакрабарти, Алий сот рәиси Жақып Асанов, билим вә пән министри Асхат Аймағамбетов, “Казахстанский Совет иностранных инвесторов” Ассоциациясиниң башқарма рәиси Агрис Прейманис, “Ройял Датч Шелл” концерниниң баш иҗраий мудири Бен ван Берден, General Electric Oil & Gas компаниясиниң президенти вә иҗраий мудири Лоренцо Симонелли, ERG компанияләр топи Мудирлар Кеңишиниң рәиси Александр Машкевич, “Тоталь Разведка и Добыча” президенти, “Тоталь” концерни иҗраий комитетиниң әзаси Арно Брейяк, “Беккер и Макензи Интернэшнл” фирмиси иҗраий комитетиниң әзаси, рәисниң орунбасари Констанц Ульмер-Айлфорт, Хитай миллий нефть-газ корпорациясиниң вице-президенти Хоу Цицзюнь, “Дойче Банк А.Г.” компаниясиниң Мәркизий вә Шәрқий Европа бойичә регионлуқ башқармисиниң баш иҗраий мудири Йерг Бонгартц вә “Эксон Мобил Продакшн Компани” компаниясиниң президенти Нил Даффин сөзгә чиқти. *** Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Чәт әл инвесторлири кеңишиниң 32-умумий мәҗлиси даирисидә General Electric Oil & Gas компаниясиниң президенти вә иҗраий мудири Лоренцо Симонелли, “Тоталь Разведка и Добыча” президенти, “Тоталь” концерни иҗраий комитетиниң әзаси Арно Брейяк, “Ройял Датч Шелл” концерниниң баш иҗраий мудири Бен ван Берден, Европа реконструкция вә тәрәққият банкиниң президенти Сума Чакрабарти, “Anadolu Group” компаниясиниң президенти Тунджай Озилхан, “Polymetal” компаниясиниң президенти Игорь Финогенов, “Марубени” корпорациясиниң вице-рәиси Шигеру Ямазоэ билән учрашти.