• Бала вә һоқуқ
• 01 Тамыз, 2019

Етиварсиз қалғанлар

Дәсләпки синақ Қазақстан Җумһурийити Баш прокуратурисиниң һоқуқ статистикиси вә мәхсус һесават бойичә комитетниң мәлуматлириға мувапиқ өткән жил ичидә балиларға нисбәтән җинайәтләр, ениғирақ ейтқанда қатиллиқ, 44,4 пайизға өскән. Униң йеримидин көпирәги йеқин уруқ-туққанлири тәрипидин әмәлгә ашурулған. Шу нәрсә диққәткә сазавәрки, мәктәп йешиғичә болған балиларниң 66,2 пайизи өйдә һәм билим елиш мәһкимилиридә зорлуқ-зомбилиққа дучар болидекән. Қазақстанда бир яшқа киргән балиларниң үчтин бир қисми залимлиқ тәрбийәниң бир түридин зәрдап чекидекән. Икки-төрт яштики балилар арисида бу рәқәм 50 пайизға йәтсә, әнди 5–9 яштики балилар арисида 58 пайизни тәшкил қилидекән. Қазақстан балағәткә йәтмигән балиларниң һоқуқлирини һимайә қилишқа бағлиқ көплигән хәлиқара келишимләрни вә конвенцияләрни имзалиған болсиму, әмәлият балиларни өйдики вә сиртқи зорлуқ-зомбилиқтин қоғдаш асан болмайватқанлиғиға гувалиқ қилиду. Бүгүнки мақалимизниң қәһриманлири билән йүз бәргән вақиә ата-аниларниң өз пәрзәнтлиригә болған бепәрвалиғи вә көңүл бөлмигәнлиги, шундақла әтраптикиләрниң балағәткә йәтмигәнләрниң проблемилириға йетәрлик дәриҗидә диққәт ағдурмиғанлиғи қандақ җиддий һәм еғир ақивәтләргә елип келидиғанлиғиға ярқин гувалиқ қилиду. Сухраб вә Зубейр Җәнубий пайтәхтниң 90-жилларда җинайәтчилик әң көп орун алған районлириниң бири – Төвәнки Пятилетка мәһәллисидә өскән. Мәзкүр аилидә дайим чүшәнмәслик вә кәскин мунасивәт һөкүм сүргән, ата-ана бир-бири билән дайим соғ мунасивәттә болған. Аилидики еғир мунасивәт үч жилға йеқин созулған, ахири балиларниң атиси уларни өзиниң қол-қанитиға елишни вә мунасип тәрбийә беришни қарар қилған. Нәтиҗидә һаятниң еғир синақлирида тавланмиған балилар ана меһридин айрилиду. Ана балиларниң һаятидин узақ 10 жилға йоқайду. 1994-жили Алмута шәһири Түрксиб наһийәлик сотиниң қарариға бенаән балиларниң аниси һоқуқидин мәһрум қилиниду. Ана балилири билән йошурун учрашмақчиму болған, әпсус мәктәптики устазларниң ярдими түпәйли алдин-ала хәвәрдар болған мәктәп инспекторлири буниңға йол қоймиди. “Һеч кимгә һаҗәт болмай қалдим” дегән қарарға кәлгән ана әқли-һошини йоқитиду. Икки бала билән ялғуз қалған әр кишигә йеник болғини йоқ. У алий билимгә егә болмиған, цемент складида ишлигән. Бәзидә башлиқларниң буйриғи түпәйли асфальт селишқиму баратти.Умумән тапавитиму чағлиқ болди. Сухраб аилиниң чоң пәрзәнди, оқушиму яман әмәс. Устазлар балиниң наһайити тиришчанлиғини вә китап оқушни яхши көридиғанлиғини, лекин немишкиду дайим ғәм бесип жүридиғанлиғини байқайду. Бу һәҗәплинәрлик әмәс, чүнки дадиси иккинчи қетим өйлинип, өйгә уларни дайим рәнҗитидиған аялни елип кәлгән. Сухраб инисиға қариғанда барлиқ нәрсини көңлигә йеқин алатти вә өзиниң намиға ейтилған һәр қандақ адаләтсиз әйипни наһайити еғир қобул қилатти. Сухрабниң иниси болса, әксичә хуш кәйпият вә бәңваш еди. У уттур кәлгән йәрдә тамақлинип, күн бойи өй көрмәй, кочида жүрәтти. Үсти бешини кир басқан, ач бала кәчқурунлуғи өйгә кирип, өгәй анисидин немә тамақ тәйярлиғанлиғини сорайду. Балиниң бу қилиғи өгәй аниға яқмайду. Улар тамақниң орниға тегишлик тайиғини йегәндин кейин, Зубейр йоруқсиз олтириш үчүн ванна бөлмисигә, Сухраб балконға солинатти. Ака-укилар бираз вақит өз өйидә ят болуп һаят кәчүрди. Ач, ялиңач вә паскина балиларни өйдин қоғлап чиққанда, улар бир-бирсини бәзиләп, жиғлишатти. Ө­злириниң еғир әһвали һәқққидә дадисиға ейталматти, чүнки у айлап командировкида. Ата балиларниң һаяти һәққидә гөдәкләрниң тәғдиригә бепәрва болмиған хошнилардин билди. Улар бәзидә балиларни өйигә елип кирип, тамақландурмақчиму болған, лекин күнигә бир қетим тамақланған бала тоқ боламду? Мундақ әһвал бир жилға йеқин вақит давамлашти. Кейин Зубейрни уруп үзини көкәрткәнлигини көргән ата иккинчи рәпиқисини өйидин қоғлап чиқиду. Һеч кимгә керәк әмәс балилар Ата балилири билән ялғуз қалиду. Бир қаримаққа улар яман яшиматти. Раст, улар ач қалған күнләрму болди, бирақ Сухраб билән Зубейрниң хошаллиғида чәк йоқ, чүнки әнди уларни һечким урматти вә дүшкәллимәктә. Ата қолда бар нәрсиниң барлиғини балиларға бәрди, әпсус аниниң меһрини берәлмиди. Арилиқта у үчинчи мәртә өйләнгәндәк қилди, лекин бу некадиму униң бәхти болмиди. Буниңға қошумчә, униң командировкилири техиму көпәйди, ата балилирини айлап ялғуз қалдуруштин қорқуп, уларни Алмута вилайити Көк-Қайрат йезисида (йезиниң нами өзгәртилгән) яшайдиған ата-анилириға қалдурди. Буниңға момиси вә уруқ-туққанлири анчила хошал болмиди. Момиси балиларни дайим дүшкәллисә, уруқ-туққанлири уларни бекар ишчи күчи сүпитидә пайдилинатти. Уларни күнигә бирла қетим тамақландуруп, от қалимайдиған бөлмигә ухлашқа ятқузатти. Қисқиси, балилар һеч кимгә керәк болмиди, барған, турған йери – аһанәт вә әйипләш. Улар адәмләрниң немә шунчә шәпқәтсиз екәнлигини вә өзлириниң немидә әйиплик екәнлигини чүшәнмәтти. Күнләрниң биридә Сухраб иниси Зубейрниң қаттиқ соғдин охинип жиғлаватқанлиғини көрди. У өпкиси басар әмәс. “Немә болди?”, дегән соалға гөдәк қосиғиниң наһайити ечип кәткинини вә анисини сеғинғанлиғини ейтиду. Шу чағда акиси инисини қаттиқ қучағлап, йүз бериватқан адаләтсизликни ойлап, көзигә яш алиду. У инисини пат йеқинда дадисиниң қайтип келип, уларни өйигә елип кетидиғанлиғини, шуниң билән өзлириниң барлиқ еғирчилиқтин қутулидиғанлиғиға ишәндүрүшкә тиришиду. Шундақла у һаятниң дайим мундақ давамлишивәрмәйдиғанлиғини, инисини һеч қачан ташлимайдиғанлиғини ейтиду. Акисиниң сөзигә ишәнгән вә һарған Зубейр ухлап қалиду. Таң етиши билән момисиниң зәһәрлик үни балиларни охитиду. У адәттики әтигәнлик наштиға чақириду. Балиларниң тамиғи күндикидәк: сүтсиз қара чай вә қетип кәткән нан. Уни йейиш мүмкин әмәс. Бу тамақни яратмиғанлиқ әмәс, уни ичип болғичә балиларниң намиға ейтилған әйипләшләр қулақ мейини йәветәтти. Момай һәр бир сөзидә балиларниң келәчәктә дурус адәмләрдин болмайдиғанлиғини алаһидә тәкитләтти. Кечиси қосиғиниң ачқанлиғини ейтип жиғлиған инисини әскә алған Сухраб бир парчә қаттиқ нанни сундуруп Зубейрниң ағзиға салиду. У шу заман чоң дадисидин бешиға вә дүмбисигә бир нәччә шапилақ алиду. Буни көргән Зубейр жиға арилаш акисини урмаслиқни өтүниду. Техи охинип, чейини ичип үлгәрмигән гөдәкләрни талаға қоғлап чиққан чоңлар, алдираш бағдики көктатлиққа кирип кетиду. Ғәзиви қайнап жиғлаватқан Сухраб немә қиларини билмәйду, әнди иниси болса акисиниң қолини қаттиқ тутқан пети мөлдүрлигән һалда алдиға вә арқисиға қарайду. Күзниң ахирқи иссиқ күнлириму аяқлашти. Октябрь ейиниң келиши билән салқин чүшүшкә башлиди. Балилар техила байиқи зәй өйдә. Йерим жилдин ошуқ вақит дадисидин хәвәр йоқ. Арилиқта униң Россиягә кәткәнлиги тоғрилиқ гәпләрму тарқайду. Ака-ука ачлиқтин наһайити аҗизлашти, Зубейр күндә дегидәк жиғлайду. Сухраб укисини бирдә тиллап, бирдә оғул балилар һечқачан жиғлимайдиғанлиғини ейтип, бәзләтти. Улар момисиниң қолида турғанда таяққа һәм бекардин вақирашларға көнүпму қалди, лекин еғир ишқа задила көнәлмиди. Алтә яшлиқ Зубейр дайим акисиға ишинәтти, чүнки униң Сухрабтин башқа йеқин адими йоқ. Улар уйқа алдида дайим ата-анисини әскә елишатти. Балиларниң һәрбир күни қопал мунасивәттин башлиниду, лекин әпсус бу мунасивәтни өзгәртидиған адәм йоқ. Қериндашлар һәркүни әтидин кәч киргичә Алик исимлиқ чоң дадисиниң назарити астида етизда ишләйду. Униң йеши оттузда, билимсиз, бала-җақисиму йоқ. Турақлиқ спиртлиқ ичимликләрни истимал қилип, җедәл териш устилиғи билән йезида даңқи чиққан. Гунасиз балиларни дайим уруп, еғир жүкләрни тошушқа, отун йеришқа мәҗбурлатти. Улар һәтта яңию қачиланған 40 килограммлиқ мишкапларни ешәк һарвуға бесип, момисиниң мәхсус орисиға тошатти. Етизлиқ өйдин 12 километр жирақлиқта, йол йоқниң орнида. Чоң дадиси уларни қамча билән уруп, әгәр жүк өйгә теч аман бармайдиған болса, һәр иккисини өлтүрүп, мошу йәрдә көмиветидиғанлиғи билән қорқитатти. Балилар етизға күнигә алтә қетим берип, қайтиду, андин ач вә һалсиз һалда ухлап қалиду. Балиларға нисбәтән вәһшиләрчә мунасивәтни көргән хошнилар Аликни шәпқәтликкә чақирсиму, у һеч кимни тиңшиматти. Күнләрниң биридә алтә яшлиқ Зубейр гүҗәк билән яңию колаветип, байқимай бир иккисини кесип қойиду. Буни байқап қалған чоң дадиси дәрһал гүҗәкни тартивелип, униң үз тәрипи билән бешиға уруветиду. Буни аз дегәндәк, тиллап, тепип, урушқа киришиду. Ағриққа чидимай жиғлаватқан инисини көргән Сухраб, жүгрәп кәлгән бойи чоң дадисини иштирип, ериққа ғулитиду, андин инисини турғузуп бәзләшкә киришиду. Буниңдин техиму ғәзәпләнгән чоң дадиси орнидин туруп, Сухрабниң биқиниға тепип бирнәччә метрға, учириветиду. Бала шу заман һошини йоқитиду. Бу Аликни тохтитар әмәс, у һошсиз ятқан балини көтирип бар күчи билән йәргә уриду. Зубейр униң қолиға есилмақчи болғанда, шу заман қулаққа бир муш йәйду. Бала немә қиларини билмәй, авазиниң баричә қаттиқ вақирайду. Әпсус, етизда улардин башқа һечким йоқ. Мәлум вақит өткәндин кейин Сухраб һошиға кәлсиму, орнидин туралмайду. Униң ағиз-бурнидин қан кетип, қайтидин һошини йоқитиду. Әнди чоң дадиси буниңға пәрва қилмай, мишкапқа жиғилған яңиюларни һарвуға бесип өйигә кетип қалиду. Азатлиққа чиқиш Зубейр өзиниң үстидики кир көйнигини йешип, ериқтики соғ суға чилап, акисиниң үз-көзини сүртүшкә киришиду. Униң бешини сийпап, охатмақчи болиду. Һәтта “дадам вә апам кәлди” дәп алдимақчиму болиду. Лекин Сухраб бу гәпләргә риайә қилмай, қимиримастин ятиду. Бираз вақит өткәндин кейин бала көзини ачиду вә инисиниң ярдимидә миң бир мәшәқәтләр билән сәнтүрүлүп жүрүп өйигә йетип келиду. Таяқ зәрбисидин униң үз-көзи ишшип кәткән еди. Өйдикиләр болса, шу күни әттәй әтигән йетишни қарар қилған. Балилар өзлири ятидиған өйгә киргәндә, Сухраб бирнәччә қетим су сорайду, лекин ичкән суни шу заманла қайтуруветиду. Иниси бираз вақит акисиниң хизмитидә болсиму, һадуқ йетип кәткәчкә, ухлап қалиду. Уйқа алдида у көңлидә қандақту бир түзитишкә болмайдиған еғирчилиқниң йеқинлишиватқинини сезиду. Сухраб бар күчини жиғип, инисиға дайим ейтип жүргән “пат йеқинда апам вә дадам келиду... һәммә нәрсә яхши болиду” дегән сөзләрни ейтиду. Андин йәнә һошини йоқитиду. Шу арилиқта қаттиқ уйқиға кәткән Зубейр чүш көриду. Униңда у вә Сухраб атисиниң қучиғида олтирип, елип кәлгән базарлиқлиридин дәм тартиду, аниси билән хушхой гәп қилишиду.Чүшидә униң бәхтияр күлкисиму яңрайду. Лекин мошу вақитта акисиниң қандақ чүш көргинини, яки униң ағриқтин қийналғанлиғини һечким билмәйду. У көзини жумған пети йоруқ дуния билән мәңгүгә хошлишиду. Таң етиши билән Зубейр охинип, акисиға қарайдудә, чөчигән пети орнидин сәкрәп туруп кетиду. Сухраб қимирмай ятатти, униң тени пүтүнләй көкәргән вә бойи узирип кәткәндәк көрүниду. Униң җансиз үзидә йеник күлкә байқалғандәк, сол қоли мәйдисидә қетип қалған. Зубейр акисини охатмақчиму болиду, лекин қәлбидә униң һеч қачан оханмайдиғанлиғини сезиду. Бала бир еғиз гәпму қилмай, көзигә яш алған пети, акисиниң қетип қалған мүрисигә бешини қойиду. Бала нәқ һазир өзиниң җан-җигәрини йоқатқанлиғини чүшинәтти. Дәл мошу күн униң балилиғини мәңгүгә акиси билән асманға елип кәткиниму яки бу көплигән ата-анисиз балилар дучар болуватқан аччиқ һәқиқәтму? Зубейр өзиниң йешиға вә тартқан җапасиға бола буни чүшинәлмиди. Әнди иниси акисиға пат йеқинда һәммә нәрсиниң яхши болуп, орниға чүшидиғанлиғи һәққидә гәп қилатти. Атиси вә аниси қайта қошулуп, уларни елип кетишкә келиду, улар дайим тоқ болиду. Мана шундақ ойлардин кейин бала қаттиқ вақирап, жиғлаветиду. Униң жиғисини аңлиған момиси, чоң дадиси ишикни тепип ечип кирип, үнини өчәрмәкчи болиду. Лекин у қорққинидин өйгә қечип кирип кетиду. Бираз вақиттин кейин аилә әзалириниң барлиғи балилар ятқан бөлмигә жиғилип, кечиси җан үзгән Сухрабниң җәсидигә үнсиз қарап туриду. Зубейрни шу заман чоң өйгә елип кирип, тамақ бериш үчүн үстәлгә олтарғузиду. Лекин бала тамаққа қарапму қоймайду: у бир йәргә қариған пети үнсиз олтиратти. Мошу күни момисиниң өйидә йәнә бир җинаий иш плани түзүлиду. Һәдә-сиңил вә үч ака-ука көз жумған җийәнини йошурун йәрлимәкчи болиду, әнди қатилниң өзини барлиқ нәрсә бесилғичә башқа шәһәргә әвәтиветиш қарариға келиду. Улар кечиси балиниң җәсидини йеқин аридики зәрәткалиққа апирип, адәмни әмәс, қандақту бир буюмни көмгәндәк көмүветиду вә һеч нәрсә болмиғандәк өйигә қайтип келишиду. Әнди Зубейрға болған мунасивәт тамамән өзгириду. Өйдә уни һечким урмайду вә қисим көрсәтмәйду. У барлиқ шараит бар иссиқ өйдә ухлатти. Момиси балини күнигә бирнәччә қетим тамақландурушқа тиришатти, һәтта телевизордин мультфильмларни көрүшкә вә хошниларниң балилири билән ойнашқа рухсәт қилатти. Әпсус, житимлашқан бала һечким билән сөзләшмәтти вә тамақниму йоқниң орнида истимал қилидиған болди. Балиниң һәтта акиси билән җапа тартқан күнләрдики тамчидәк хошаллиғиму үзүл-кесил йоқалған еди. Әнди у момисиниң йоған өйиниң ичкиридики бөлмилириниң биридә, булуңда олтарған пети хиял деңизиға чөмәтти. Атиниң қайтип келиши 1998-жилниң қиш айлири. Чүш вақтида йезидики өйләрниң бириниң дәрвазиси алдиға ақ “Волга” келип тохтиди. Машинидин икки әр киши чүшиду уларниң бири – икки балиниң атиси. У Россиядин узаққа созулған командировкидин қайтип кәлгән. Машина озуқ-түлүк мәһсулатлириға лиқ толған. Ата мошуниң билән бешиға чүшкән еғир күндә ярдәм қолини сунған аниси билән қериндашлириға миннәтдарлиғини изһар қилмақчи болиду. У буниңдин кейин балилириниң оқуш программисидин кейин қалмай, билим алидиғанлиғиға, уларниң бәхитлик яшиши үчүн қолда бар имканийәтниң барлиғини қилидиғанлиғиға ишинәтти. Ишикни ечиши биләнла Зубейр вақириған пети өзини дадисиниң қучиғиға атиду. Балиниң жиғиси тохтар әмәс, ата күлүмсиригән һалда уни бәзләтти. Қериндашлириниң қисқа соаллириға җавап бәргән ата, чоң оғлиниң қәйәрдә екәнлигини сорайду. Момай бу соални аңлимасқа селип, гәпни башқа мавзуға йөткимәкчи болиду. Ата кичик оғлини қолиға елип, иккинчи балисини көрүш мәхситидә бөлмиләрни арилап чиқиду. Һеч кимни тапалмиған у йәнә бир қетим Сухрабниң қәйәрдә екәнлигини сорайду. Җавап йоқ. У туюқсиз қандақту бир тәшвишни сезиду вә йәнә бир мәртә чоң оғлини чақириду. Өйдә илгәрки петичә җим-җитлиқ һөкүм сүрмәктә еди. Кичик оғлиниң көзигә қарап, акисиниң қәйәрдә екәнлигини сориғинида, у қаттиқ жиғлап кетиду. Шу чағда момай униңға йүз бәргән паҗиә һәққидә ейтишқа мәҗбур болиду. Бу вақиәдә у өзидин вә қалған барлиқ балилиридин җавапкәрликни елип ташлап, нәврисиниң өз өлүмигә өзи әйиплик екәнлигини ейтиду. Момайниң сөзичә, бала “меһриван” туққанлириниң сөзигә кирмәй, кочида ялаң жүрүп соғ өткүзүвалған. Ата бир нәччә минут немә дейишни билмәй, үнсиз туридудә, андин қаттиқ вақираветиду. Андин талаға жүгрәп чиқип, қәбирстанлиқ тәрәпкә жүгрәйду. Униң арқисидин биллә кәлгән йолдашлири, һәтта бу өйдә қелишни халимиған Зубейрму бариду. Қәбирстанлиқ қаравули чәттирәк турған йәрликни көрсәтмигинидә, улар бу йәрни хелила узағирақ издигән болар еди. Қаравул уларға бир кечидә бир топ адәмләр келип, балини йәрлигәнлигини вә әгәр у бу һәқтә кимду бирлиригә ейтидиған болса, униму мошу күн күтидиғанлиғи билән қорқутқанлиғини ейтип бериду. Көк-Қайрат анчә чоң йеза әмәс, бу йәрдикиләр бир-бирини исмидин тонуйду. Ата ағиниси йениға келип, йөләп машиниға елип бармиғичә, бирнәччә саат тизланған пети балисиниң қәбри йенида олтириду. У һеч нәрсини сәзмәтти вә қаравулниң ейтқанлириға задила ишәнгүси кәлмәтти. Вақиәниң қандақ йүз бәргәнлигини кейин Зубейр тәпсилий ейтип бериду. Тәргәв органлири җинайәтчигә издәш елан қилиду. Балиниң җәсиди йәрликтин чиқирилип, сот экспертизиси жүргүзүлиду. Униң йәкүни бойичә, бала оң бөригиниң йерилишидин көз жумған. Әгәр өз вақтида медицинилиқ ярдәм көрситилгинидә, уни аман елип қелиш мүмкин еди. Мәзкүр җинайәткә мунасивити барларниң һәммиси Қазақстан Җумһурийити җинаий ишлар кодексиниң “Җинайәт һәққидә хәвәрдар қилмиди” вә “Җинайәтни йошурди” дегән маддилири бойичә төрт-бәш жилға әркинлигидин айрилди. Әнди қаза болған балиниң 69 яшлиқ момисиға келидиған болсақ, у йешиниң чоңлиғи түпәйли әркинликтә қалди. Үч айдин кейин һоқуқ қоғдаш органлиридин қечип һарған Аликму өйигә қайтип келиду. Шу күни кәчқурунлуғи у һарақни хелә нурғун истимал қилип, өйниң арқисидики еғилға кирип есиливалиду. “Кәчүр мени...” 2018-жилниң октябрь ейида Көк-Қайрат йезисидики ташланған кона өйниң дәрвазиси алдиға икки экскаватор вә ақ чәтәлниң машиниси келип тохтиди, униңдин полиция формисини кийгән қәдди-қамити келишкән жигит чүшти. Мүрисидики погонидин полиция капитани екәнлиги байқилип туратти. Униң арқисидин оюнчуқ автоматини тутқан төрт яшлиқ бала чүшти. Бу өй униңға мирасқа қалған, әнди экскаваторлар өйни бузуш буйруғини күтмәктә. Формидики адәм кона дат басқан дәрвазини аста ечип, бир минутқа йеқин вақит турдидә, “бисмиллаһу рәхманир рәһим!” дегән сөзләрдин кейин һойлиға қәдәм басти. Униң оң тәрипидә тамлири бузулайла дәп турған кона там өй, сол тәрипидә болса йоған икки қәвәтлик өй туратти. Кона өйниң деризилиригә яғачлар қеқилған: өйдә узундин бери һеч кимниң яшимайдиғанлиғи чүшинишлик еди. Полиция хадими там өйгә кирип, булуңдики очақ вә униң үстидики йүз литрлиқ қазанни көрди. Андин яғачтин ясалған супиға нәзәр ташлап, бир дәқиқә сүкүнаттин кейин униңға келип олтарди. Бу йәрдә униң көңли бузулуп, көзлиригә яш кәлди. У мошу йәрдә өзи үчүн әң йеқин һәм қиммәтлик адәмни ахирқи мәртә көргән. Көзини торусқа жүгәртип, кона асбест шифериға қариди. Күзлүк қуяшниң нурлири худди өткән жиллардикигә охшаш чедирниң төшүклиридин көрүнүп туратти. Туюқсиз бу өйгә униң қәлбидә мәңгү яшап келиватқан балиға охшайдиған төрт яшлиқ бала кирип кәлди. У дадисиға қарап мөкүмөкүләң ойнашни тәклип қилди. Капитан периштәни көргәндәк болди. Орнидин дәрһал туруп, балиниң йениға жүгрәп берип, қаттиқ қучақлиди. У жиғаара кәчүрүм соратти. Балиға мошу кәмгичә қандақ яшиғанлиғини, ата-анилири ахири биллә болмиғанлиғини, лекин уларниң һаятида бәрибир хатирҗәмлик орниғанлиғини ейтишқа башлиди. Шундақла һаятида униң биллә болғанлиғиға миннәтдарлиғини ейтип, 20 жил илгири әшу паҗиәлик күндә уни аман елип қалалмиғанлиғи үчүн кәчүрүм сориди, шундақла уни наһайити сеғинғанлиғини ейтти. Кичик бала дадисиниң бу һәрикитигә һәйран қалди. Уму “Мәнму сени сөйимән, дада!” дәп қаттиқ жиғлавәтти. Балиниң бу сөзлири Зубейрни әс-һошиға кәлтүрди. У балисиниң көзигә қарап қойдидә, йәргә чүширип, униң көзлиридики яшларни етип, “Мән дайим йениңда болумән вә һеч қачан сени ташлимаймән! Сән вә сениң анаң – мениң пүткүл һаятим!” дегән сөзләрни ейтти. У мошу яшқа кәлгичә қәлбидики яра билән яшап, өзиниң оғлиға қаза болған акисиниң исмини бәрди вә бәзидә генетикиниң қанчилик күчлүк екәнлигигә һәйран қалатти. У Сухрабқа наһайити охшайду. Буни һәтта бовисиму дайим етирап қилатти. Бираз өзини басқандин кейин Зубейр Сухрабқа йеқин аридики ресторанларниң биригә берип яхшилап тамақлиниш тәкливини бериду. Бала бу тәклипкә мәмнунийәт билән келишиду. Зубейр экскаваторчиларға өйни бузуш буйруғини бериш үчүн дәрвазиға йеқинлишип, бир чағларда акиси иккиси дәрт-әләмләрни биллә тартқан өйниң бөлмисигә ахирқи қетим нәзәр ташлап, босуғини атлиған пети бәхитлик һаятқа қәдәм ташлиғандәк болди. Бәхтияр ТОХТАХУНОВ.