• Йеңилиқлар
• 08 Тамыз, 2019

Ячивәк билән илан

Молəлим бовай бүглүктә олтирип, бараңлиқтики үзүмлəргə қарап раһəтлинип чай ичивататти. Һойлида ойнап жүргəн алтə яшлиқ Арзум бовисиниң йениға келип: «Бова, машинамға олтар. Еғилниң ичидики қалиғачлар угисидин йəргə чүшүп кетəй дəватиду. Тез йетип барайли», – дəп қолидики оюнчуқ машинисини «виң-виң» қилғиничə һойла ичини чаң кəлтүрүп сөзлəвататти. Бовай нəвриси билəн биллə еғил тəрəпкə бериведи, Арзум өгүздики қалиғачниң угисини көрсəтти. Демисиму, қалиғачниң балилири вичирлишип кетипту. Бовай әтрапқа сəп селип қарап, қалиғач балилирини йемəкчи болуватқан иланға көзи чүшиду. Бовиси Арзумға: – Йеқин кəлмə балам, қалиғачниң балилирини йемəкчи болуватқан иланғу бу, – дəп тамға йөлəклик турған гүҗəкни қолиға елишиға, қаяқтинду чақмақ тезлигидə учуп кəлгəн ана қалиғач ағзиға чишлəп кəлгəн бир нəрсини угиға ташлиди. Арзум тақəтсизлинип, «Бова иланни урмамсəн, қалиғачниң балилирини йəветидиған болди», – дəп бовисиниң йениға кəлди. Ана қалиғач елип кəлгəн ячивəк илан билəн нəқ мəйданға чиққан җəңчидəк етилип, қайта-қайта иланниң көзигə урмақта. Уни көрүп турған нəвриси бовисиға: – Бова, илан билəн соқушиватқан немə у? Өзи кичиккинə бир нəрсə турса у қандақ иланни йеңəлəйду? – дəп һəйран қелип қарап туратти. Арилиқта хелə вақит өткəндин кейин илан йəргə чүштидə, нəгə меңишини билмəй бир орунда түгүрлинип кəтти. Шу вақитта бовай қолидики гүҗəк билəн иланниң бешиға урди. Ана қалиғачму балилирини қанитиниң астиға елип угида һерип қалған ячивəккə рəхмəт ейтқандəк вичирлишип кəтти. Арзум һəйранлиқта бовисиға қарап: «Қандақларчə илан йəргə чүшүп кəтти, ана қалиғачниң елип кəлгини немə?» – дəп йəнə соалини тəкрарлиди. Молəлим бовай нəвриси Арзумға болған ишларни мундақ чүшəндүрди: – Балам, ана қалиғачниң елип кəлгинини “ячивəк” дəйду. Ячивəкниң алди путлири узун болуп, илан билəн елишқанда, у бар күчи билəн иланниң көзигə урушқа тиришиду, шундақ қилип униң көзини қарғу қилип, мəхситигə йетиду. Мана һазир биз шуниң гувачиси болдуқ. Əнди мошу қалиғач балилири учум болуп кəтсиму, өзиниң маканини ташлимайду. Келəр жили язда қалиғачниң балилири мошу угиға қайтип келиду. Ячивəк өзи кичик болсиму, қалиғачниң балилирини қутулдуруш үчүн бар күчини селип илан билəн елишти. Һазир адәмләр арисида меһриванлиқ, бир-биригә болған иззәт-еһтирам йоқап кетип бариду. Амма, көрдүңму, қулунум, қалиғачларниң меһриванлиғини? Биз, адәмләр әйнә шу учар қанатлардин үлгә алсақ болиду. Мана балам, адəмлəрму һəрқачан мошундақ бир-биригə меһриван болуши керəк. Чоңға һөрмəт, кичиккə иззəт көрситиш – һəрқайсимизниң инсаний борчи. Сəнму чоң болғанда шундақ бол, балам, – дəп нəврисиниң пешанисидин сөйүп қойди. Арзум бовисиға қарап: «Мəн чоң болғанда һəммисигə ярдəм қолини сунидиған адәмләрдин болимəн. Бова, машиниға олтар кəттуқ», – дедидə машинисини «виң-виң» қилғиничә өй тəрəпкə қарап йол тутти. Румилəм ҖӘРИПОВА.