• Асасий мақалилар
  • 21 Тамыз, 2019

Сүпәтлик билим – тәрәққий әткән дөләткә болған ачқуч

Қазақстан Президенти Қасым-Жомарт Тоқаев август конференциясиниң умумий мәҗлисигә қатнашти. Конференция ишиға мәмликәтниң барлиқ регионлиридин икки миңдин ошуқ педагог кәлди. Президент өз докладини утуққа йәткән һәрбир адәмниң өз муәллимини алаһидә һөрмәт қилиду дегән сөзләрдин башлиди. – Силәр билисиләрки, Елбасы Нурсултан Назарбаев кәспийләргә алаһидә диққәт бөлиду. Мәнму мәхсус мошу учришишқа кәлдим. Алди билән билим вә пән саһалириниң барлиқ хадимлириға сәмимий миннәтдарлиқ билдүримән. Силәр мәмликитимизниң келәчиги үчүн ишләватисиләр, – деди Қасым-Жомарт Тоқаев вә өсүватқан әвлатни тәрбийиләшниң жуқури баһаға мунасип наһайити җавапкәрлик һәм мурәккәп вәзипә екәнлигини алаһидә тәкитлиди. Дөләт рәһбири елимиз билим бериш вә илим-пән системисиниң муһим проблемилирини һәл қилиш бойичә өз пикирлири билән ортақлашти. Президент биринчи новәттә билим бериш сүпитини яхшилаш бойичә комплекслиқ чариләрниң зөрүр екәнлигини тәкитлиди. Асасий йөнилишләр – муәллимләр квалификацияси, дәрисликләрниң сүпити, заманивий инфрақурулум вә маддий ресурслар. Дөләт рәһбири мошу саһаларда нәтиҗидарлиқ ишләп, проблемиларни өз вақтида ениқлашниң, уларни һәл қилиш йоллирини издәшниң зөрүр екәнлигини тәкитлиди. Қасым-Жомарт Тоқаев, җүмлидин һазир билим бериш системисида тәклип қилиниватқан ислаһатларда педагоглар тәләплириниң һесапқа елинмайватқанлиғиға диққәт ағдурди. Дөләт рәһбири шундақла назарәт қилғучи қурулумлар үчүн һесават беришниң дайим көпийиши ақивитидә педагогларниң әмгәк шараитиниң җиддий начарлишиватқанлиғини, йеңиланған билим бериш мәзмуни даирисидә билимни баһалаш системисиниң педагоглар үчүн психологиялик жүк болуватқанлиғини тәкитлиди. Йәрлик һакимийәтләрниң муәллимләрни һәрхил чарә-тәдбирләргә җәлип қилиш әмәлияти тохтимайватиду. Президент мошу проблемиларни һәл қилиш бойичә дәрһал, түп-асаслиқ чариләрни көрүшни тапшурди. Дөләт рәһбири андин кейин тәрбийә мәсилисигә тохтилип, уни сүпәтлик билим асаси дәп атиди. У балиларда вәтәнпәрвәрлик вә күчини өз мәмликитиниң тәрәққияти үчүн сәрип қилишқа тәйяр болуш, өз тарихини, мәдәнийитини вә әнъәнилирини һөрмәтләш охшаш хусусийәтләрни муҗәссәмләндүрүшниң әһмийәтлик екәнлигиниң атап көрсәтти. Дөләт рәһбири мошу барлиқ көрсәтмиләрниң Елбасыниң “Рухани жаңғыру” вә “Улуқ даланиң йәттә қири” сәрләвһилик программилиқ мақалилирида әкис әткәнлигини вә педагогларниң билим беришниң барлиқ балдақлирида мошу қәдрийәтләрни илгирилитиши керәклигини әслитип өтти. Дөләт рәһбири оттура билимни тәрәққий әткүзүшниң стратегиясини бәлгүләшниң зөрүр екәнлигини тәкитлиди. Дунияда 12 жиллиқ умумий билим бериш үлгиси қелиплашти, мәмликәтләрниң 60 пайизида мәктәпләрдә оқуш 6 яштин башлиниду. Әйнә шуниңға бағлиқ Президент Билим бериш вә илим-пәнни тәрәққий әткүзүш бойичә 2025-жилғичә бәлгүләнгән дөләт программиси даирисидә йеңи 12 жиллиқ үлгигә ойлаштурулған һалда раван көчүшни тәминләшни тапшурди. – Үчсменилиқ вә толуқтурулмиған мәктәпләр проблемиси өз йешимини тәләп қиливатиду. Һазир ишләватқан 7 014 умумбилим бериш мәктивидин 128 үчсменилиқ, 31 мәктәп һалакәтлик әһвалда туруватқан болуп һесаплиниду. 2019 – 2020-жилларда җумһурийәтлик бюджет һесавиға үчсменилиқ оқутушни йоқитиш үчүн 35, һалакәтлик әһвалдики мәктәпләрниң орниға 7 мәктәп селиш көздә тутулди. Барлиғи болуп мустәқиллик жиллирида 1 198 мәктәп селинди. Биз буниңдин кейинму аһали саниниң көпийишигә бағлиқ демографиялик тенденцияни һесапқа елип, мәктәпләр селишни вә йеңилашни давамлаштуримиз, – дәп тәкитлиди Қасым-Жомарт Тоқаев. Президент әйнә шуниңға бағлиқ Билим вә пән министрлигигә мәктәпләр қурулушиниң хираҗитини планлаштики яндишишларни қайта қарап чиқишни тапшурди. Һакимлар билим мәһкимилиригә болған тәләпни баһалаш үчүн җайлардики демографиялик вә миграциялик көрсәткүчләрни диққәт нәзәридә тутуши керәк. Йәнә бир актуал проблема – үчтиллиқ билим беришни җарий қилиш. Дөләт рәһбири Елбасыниң “қазақ тили үч тилниң бирила әмәс, у биринчи, асасий, баш тил вә шундақ болуп қалиду” дегән сөзлирини кәлтүрди. Әнди инглиз тилини үгинишни болса, Қасым-Жомарт Тоқаевниң һесаплишичә, 2-3-синиптин яки ата-аниларниң хаһишиға қарап, 5-синиптин башлиған әқилгә мувапиқтур. – Биз һазир гәп қиливатқанниң һәммиси уттур муәллимләргә бағлиқ. Милләтниң риқабәткә тақабиллиғини ашуруш үчүн биз әмәлиятта педагоглиримиз үчүн жуқури мәртивини қолға кәлтүрүшимиз зөрүр, – дәп бидүрди Қасым-Жомарт Тоқаев. “Педагог мәртивиси тоғрилиқ” қанун лайиһисидә муәллимләр жүклимисини қисқартиш, шәни вә қәдир-қиммитиниң һимайә қилинишини капаләтләндүрүш, маддий рәғбәтләр – синип рәһбәрлиги вә дәптәрләрни тәкшүрүш, магистр дәриҗиси үчүн икки һәссә қошумчә һәқ төләш, дәм елиш вақтини 56 күнгичә көпәйтиш көздә тутулди. Педагог жүклимисини қисқартиш, кәспигә мунасивити йоқ вәзипиләргә җәлип қилишни, һәддидин ташқири һесават беришни, асассиз тәкшүрүшләрни мәнъий қилиш тоғрилиқ айрим ейтилиду. – Һазир муәллимләрниң иш һәққи ашурулди дәп ейтиливатқанларға қаримай, қошумчә һәқ базилиқ лавазимлиқ маашқа қарап һесаплиниватиду. Шуңлашқа мәмликәтниң 500 миң педагоги иш һәққиниң җиддий ашурулғанлиғини сәзмәйватиду. Бу тоғрилиқ очуқ ейтиш керәк. Буниңда иш һәққи әң төвән пети қеливатиду вә ихтисат бойичә оттура иш һәққиниң 65 пайизини тәшкил қилиду. Әлвәттә, биз буниңға келишәлмәймиз. Билим бериш системисиға квалификациялик кадрларни җәлип қилиш мәхситидә Һөкүмәткә 4 жил мабайнида муәллимләрниң иш һәққини 2 һәссә көпәйтишни тапшуримән, – дәп тәкитлиди Президент. Дөләт рәһбири көтәргән йәнә бир муһим мәсилә – билим дәриҗисидики тәңпуңсизлиқни йоқитиш. Бу проблема нурғунлиған тәрәққий әткән әлләр үчүн актуал һесаплинип, аһалиниң иҗтимаий-ихтисадий паравәнлигигә зич бағлиқ. Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанда шәһәрдики вә йезидики балилар оттурисидики билим дәриҗисидә пәриқниң болмаслиғини тәкитлиди. Ата-анилириниң яшаватқан җайидин яки иҗтимаий мәртивисидин қәтъий нәзәр барлиқ балилар сүпәтлик билимгә егә болуши керәк. – Ата-анилар барлиқ аиләвий ресурслирини топлап, пәрзәнтлиригә сүпәтлик билим беришкә тиришиду. Дөләт уларға ярдәм қилиши керәк. Һөкүмәт билим беришни өз паалийитиниң асасий саһаси дәп һесаплиши шәрт, – деди Президент. Қасым-Жомарт Тоқаев сөзиниң ахирида ата-аниларға мураҗиәт қилди. – Көрнәклик педагог Василий Сухомлинский мундақ дегән: “Бала – аилиниң әйниги: су тамчисида қуяш әкис әткәндәк, балиларда ана вә атиниң әхлақий тазилиғи әкис етиду”. Шуңлашқа балиларни тәрәққий әткүзүштә ата-аниларниң ролини баһалаш қийин. Пәрзәнтлиримизниң билим елиши вә тәрбийилиниши үчүн барлиқ җавапкәрликни балилар бағчилири билән мәктәпләргә жүкләп қоюшқа болмайду. Шәхс нәқ аилидә шәкиллиниду. Барлиқ ата-анилар буни әстә тутуши вә пәрзәнтлирини муәллимләр әмгигини һөрмәтләш кәйпиятида тәрбийилиши керәк, – дәп тәкитлиди Дөләт рәһбири. Жуқурида тәкитләнгинидәк, Мустәқиллик Сарийиға мәмликәтниң барлиқ регионлиридин муәллимләр, колледжлар вә алий оқуш орунлириниң оқутқучилири, ата-анилар, алимлар, дөләт вә җәмийәт әрбаплири жиғилди. Кеңәшмидә униңға қатнашқучилар билим бериш саһасидики өзгиришләрни муһакимә қилди, инновациялик идеяләр вә тәшәббусларни оттуриға қойди. Елимиз билим бериш саһасини тәрәққий әткүзүштики хизмити вә актив җәмийәтлик паалийити үчүн бирқатар педагоглар “Құрмет” ордени вә “Ерен еңбегі үшін”, “Шапағат” медальлири, Қазақстан Җумһурийити Президентиниң тәшәккүрнамилири, “Ы.Алтынсарин” вә “Билим бериш саһасиниң пәхрий хадими” бәлгүлири билән мукапатланди.

210 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз

Уйғур авази

21 Сәуір, 2021

Жүктеу (PDF)

Редактор блогы

Ершат Моллахун оғли ӘСМӘТОВ

Редактор блогы