• Шеирлар
• 11 Қыркүйек, 2019

Пәриштәләр Йәрдики, Атилиду Ана дәп!

«МИР» нәшриятидин талантлиқ яш шаир Вильям Молотовниң «Қәлбим асмини» намлиқ шеирлар топлими йоруқ көрди. Шу топламға киргән «Ана-Аләм вә кичик адәм» лирикилиқ поэмиси билән бир түркүм шеирларни диққитиңларға һавалә қиливатимиз. Ана — Аләм вә Кичик адәм (Лирикилиқ поэма) Сениңдики әнсирәш, Маңа өтүп кәткәндәк, Уйқам қечип түнләрдә, Қилар мени беарам. Хияллириң тулпари, Аләм чарлап өткәндәк, Миң бир түрлүк ойларда, Атар таңлар җан анам. Өткән күнләр көлигә, Моллақ етип сәкрисәм, Дәрру чүшәр ядимға, Есим киргән балилиқ. Беғубар шу чағларни, Гәр бир-бирләп әслисәм, Һәр дәқиқә ичигә, Сиңгән Меһир анилиқ. Бу дунияға көз ечип, Кәлгән чағни иңәләп — Ядимда, – дәп ейтмаймән, Жиғлиғанни кечидә. Бирақ ейтқан әллийиң, Ана мени пәпиләп, Қулиғимға аңлинип, Яңрар дилим ичидә! Дәсләп қилған сөзләрниң, Тунҗа басқан қәдәмниң — Асманчилик шатлиғи, Нәдә болсун есимда?! Лекин Ана сезимән, Әшу «кичик адәмниң», Болуп пүткүл Алими, Жүрдүң дайим қешимда! Териктүрсә шохлуғум, Қулақ салмай сөзүңгә, Кайип жүрүп йәнила, Сийпаттиңғу бешимни. Истәклирим биләттиң, Бир қарапла көзүмгә, Йегүзәттиң вақтида, Юмшақ нанни, ешимни. Туруп қара сәһәрдә, Кала сеғип, чай дәмләп, Нашта берип тойдуруп, Апираттиң мәктәпкә. Бармаймән дәп мән гаһи, Йетивалсам әркиләп, «Яхши» сөзүң тепилип, Үгитәттиң әдәпкә. Көрүгидин айларниң, Жиллар өтүп тохтимай, Өсмүр чеғим алтундәк, Қенип өстүм меһриңгә. Бәзи чағда рәнҗитсәм, Бәңвашлиғим йоқимай, Тиллисаңму салқинлиқ, Байқалмиди чеһриңдә! Камаләт яш дегәнниң, Елинғанда қамили, Өзәмчә бир әркинлик, Сезип кәттим көрәңләп. Музлатқанда дилимни, Һаятниң соғ шамили, Тунҗа язған шеирим, Аталғанди «Ана», дәп. Яш гүлүмниң ғунчиси, Үшшүкләргә дуч келип, Һаят әткән аччиқ аш, Көйдүргәндә тилимни. Өзәң бәргән ярдәмдин, Илһамлинип, күч елип, Йәнә яздим Анам дәп, Муңға орап дилимни. Билим канин қезишқа, Чоң шәһәргә атлинип, Кәткинимдә мән издәп, Келәчәкниң йоллирин. Муһтаҗлиқниң милтиғи, Турған чағда бәтлинип, Қилғузмиди хиҗаләт, Ана сехи қоллириң. Яшлиғимниң отлири, Янған чағда лавулдап, Өй-отақлиқ болушқа, Қәдимимни ташлидим. Чатқилида өмүрниң, Тәғдиримни сән ойлап, Адашқанда тәнтирәп, Тоғра йолға башлидиң. Бу һаятниң егиз-пәс, Йоллирида сүрүнсәм, Тәшвишләрдә толғинип, Көйүнәттиң балам! дәп. Бәзи чағда топ йерип, Бәйгә елип көрүнсәм, Мәғрурлинип, шатлинип, Сөйүнәттиң балам! дәп. Еқимида вақитниң, Жиллар үзүп кәлмәктә, Еқип өтти шақирап, Талай сулар ериқта. Сениң бариң һаятқа, Рәңдарлиқни бәрмәктә, Он алтидә йәтмигән, Қәдриң ешип қириқта! Алғур жиллар қойнида, Шуңғуп кәткән шуңқардәк, Бир нәрсини чүшәндим, Бу талашсиз һәқиқәт. Өзәң охшаш инсанға, Оғул болуш йеник бәк, Сәндәк есил Аниға, Пәрзәнт болуш зор амәт! Көтирип мән маңғичә, Жиқилғанда турғузуп, Жиғлиғанда йешимни, Сүрткән назук шу қоллар. Қоллиримдин йетәкләп, Тә-тә қилип жүргүзүп, Балилиқтин һаятқа, Ечип бәргән чоң йоллар. Ақ-қарини айришни, Тоғра йолда меңишни, Үгитәттиң еринмәй, Маңа өзәң билгәнни. Ғурур билән йеңилип, Мунасип һәм йеңишни, Чүшәндүрүп һарматтиң, Адәм болуш дегәнни. Қалимәнғу муңлинип, Йоқ болғанда сақлиғиң, Тәшвишләрдә толғинип, Жүрәк санчип кетиду. Кәлсиму һәм бир өмүр, Ақ сүтиңни ақлиғим, Мүмкин аран бир күнлүк, Еқидәңгә йетиду. Хәстиликләр қушиниң, Чаңгилиға чүшкәндә, Мәйүслинип кәткиниң, Қилар мени пайпетәк. Шум ағриқниң дәстидин, Йүздин күлкәң көчкәндә, Аләм болуп қараңғу, Өмүр тохтап қалғандәк. Мән есимға киргәндин, Һағда мошу күндиму, Меһриң Ана бебаһа, Сетилмас бир соғикән. Дава болған дәрдимгә, Күндүзи һәм түндиму. Вақит өтүп күчәйгән, Тепилмас бир дорикән. Кичигимдин үгитип, Әхлақ билән әдәпкә, Чоққисиға арманниң, Йетилидиң, йол ачтиң. Арзуларға тәлпүнүп, Интилишни мәхсәткә, Чүшәндүрүп, көрситип, Йоллиримға гүл чачтиң. Ана сениң арқилиқ, Мөҗүзилик аләмни, Тонуп, көзүм ечилип, Кәңәйгәнди тәпәккүр. Өстүргәнгә чоң қилип, Әшу кичик адәмни, Ана саңа чин дилдин, Миң бир рәхмәт, тәшәккүр! Иссиқ-соғи арилаш, Көпни көргән бешиңға, Күмүчини айимай, Чечип апту қерилиқ. Ойлап көрсәм аниҗан, Чүшкән ақлар чечиңға, Җапалардин ялдама, Тәшвишиңдәк қәвәт җиқ. Көрсәм әгәр тәбәссүм, Сениң иллиқ йүзүңдә, Күлүмсирәп бар җаһан, Турғандәкла билинәр. Меһриванлиқ нурлири, Төкүлүп һәр сөзүңдә, Алға башлап арманлар, Һаят гөзәл көрүнәр! Өмүр гөзәл сән билән, Сөрүнлишәр сениңсиз, Һечкимму бу җаһанда, Саңа охшаш болалмас. Упуқлири бепаян, Сөйгүң худди бир деңиз, Һечким Ана меһрини, Күн нуридәк торалмас. Нәпис һиди гүлләрниң, Димақ йерип тариған, Йешил гиләм-паяндаз, Селинғандәк тағларға. Қушлар чүшүп бәс-бәскә, Хошал-хорам сайриған, Охшитимән анамни, Дәл мошундақ баһарға! Кичигимдә қорқаттим, Айрилиштин анамдин, Кетип қалса бир яққа, Сеғинаттим дидарин. У чағларни ойлисам, Анам Меһри болуп дин, Өзи барим-дуниярим, Болған екән Хударим. Пәрзәнт үчүн җан етип, Ойлиған һәр қәдәмдә, Өтәр өмрүң бала дәп, Яшап мошу яшқичә. Қанчә есил хисләтләр, Болса әгәр адәмдә, Һәммисила сәндә бар, Сениң орнуң башқичә. Ана дегән тәңдашсиз, Ана дегән улуғвар, Хасийәтлик, хисләтлик, Әзиз җандур муқәддәс. Ана у бир қанитим, Әгәр сунса — күнүм хар, Бир қанатсиз учушқа, Бу өмүрдә болар тәс. *** Сәвәп болуп Анилар, Бар қилғанғу аләмни, Мәйли болсун қайси ирқ, Милләт яки қандақ дин. Анисизла төрәлгән, Көрдүңларму адәмни? Пәйғәмбәрләр һәттаки, Туғулғанғу Анидин. Талай ишлар язмишта, Барғу яқа тутқузар, Бәкму еғир сатқунлуқ, Бевапалиқ соққиси. Йәргә уруп ишәнчиң, Яриң кетәр, дост сатар... Ана сатмас һечқачан, Ана Вапа чоққиси!!! Баш пәдидин қулаққа, Хуш-йеқимлиқ аңланған, Әстә қалар саз кәби, Аниларниң дил күйи. Жүригиниң тарлири, Балисиға бағланған, Диянәтниң наваси, Ана пәрзәнт тәлийи. Жүригиниң астида, Елип жүрүп тоққуз ай, Көтирәркән туғулуп, Маңғичила қолида. Сөйүп ана пәрзәнтни, Һечнәрсигә қаримай, Көтириду мәңгүлүк, Жүригидә, дилида. Бала үчүн ойланмай, Отқа етип өзини, Керәк болса әгәрдә, Чекәр азап-надамәт. Ана меһри әслитәр, Мөлдүр булақ көзини, Абиһаят сулири, Соғулмайду та әбәт. Чирайидин нур йеғип, Ана мәмнун шатланса, Аләм күлүп Анидәк, Чирай ачар һәрқачан. Хапилиққа, рәнҗишкә, Ана көңли датланса, Өмүр сөрүн билинип, Қапақ түрәр Йәр-җаһан. Һашамәтлик өйини, Бири махтап аварә, Йәнә бири көрәңләр, Улиғидин қиммәт бәк. Ғәзнисини җаһанниң, Қилсаң әгәр дәсмийә, У басалмас тараза, Йоқтур байлиқ Анидәк. Кечилири сүт берип, Жиғлап кәтсә пәслитип, Түнләр кирпик қақмиған, Сәби бала йолида. Бир қолида анилар, Турса бөшүк тәвитип, Үлгирәркән тәвитип, Аләмни бир қолида. Җәңчиләргә җан болған, Талай қанлиқ җәңләрдә, Абикәвсәр сүйидәк, Аниларниң дуаси. Күрәшләрдә сүринип, Роһи чүшсә әгәрдә, Мәдәт берип, роһ бәргән, Аниларниң симаси. Яшайдекән дейишәр, Пәриштәләр әриштә, Қошулмаймән у сөзгә, Бу мениңчә хата гәп. Йоқ дегини натоғра, Йәр бетидә пәриштә. Пәриштәләр Йәрдики, Атилиду Ана дәп! Улуқ Ана тоғрилиқ, Күрмиң нахша ейтилса, Йезилсиму миң дастан, Азлиқ қилар бәрибир. Һәр дәқиқә купайә, Миңлап шеир қетилса, Ана өлмәс мавзудур, Ана мәңгү пүтмәс сир! Мәйли қайси тилдила, «Ана» сөзи яңриса, Җаһан ичрә әң гөзәл, Есил сөз бу йеқимлиқ. Тәврәнмәстин қалмайду, Һәрким уни аңлиса. Алаһидә күчи бар, Һаяҗанға салар җиқ. Түнүгүнла чивиқ ат, Минип жүргән балидуқ, Бүгүн бала сөйсәкму, Бир нәрсигә һәйранмән. Ана үчүн чоң болуп, Кәткән бала һәргиз йоқ, Анаң һағда сән һаман, Бала болуп қалисән. Аниларни әзизләп, Арзулайли өмүрдә, Бизни дайим миннәтсиз, Сөйгинини ақлайли. Әсли бәхит ачқучи, Аниларниң көңлидә, Шуңа һаят чеғида, Һөрмәт билән бақайли. Сәвдаларға һәркимни, Салсун өмүр койлири, Һәммидинла қәдирлик, Ана — Аләм, чоң Аләм. Қанчә өсүп кәтсиму, Бойи әмәс ойлири, Бала Ана алдида, Кичиккинә бир адәм. Адәмләрниң сөйгүси, Муһәббәттур тәбиий, У туғулуп, яшайду, Бәзән өлүп кетиду. Аниларниң сөйгүси, Сезимдур бир илаһий, Өлмәйду у әбәдий, Мәңгүлүккә йетиду!!! Ата-ана қәдри Мәйли кичик, йә болғин чоң йешиңда, Ағрип қалсаң пайпетәк боп қешиңда. Өз ғемини қайрип қоюп бир чәткә, Кирпик илмай таң атқузар бешиңда. Өмүрбойи өтәр күни балам дәп, Сәкраттиму чиқар үни «балам» дәп. Ойлап көрсәк бу аләмдә өзимиз, Қанчә ишлар қилдуқ ата-анам дәп. Пәрзәнт үчүн қанитини қақиду, Керәк болса сулардиму ақиду. Аз болғандәк шунчә қилған еқидә, Йәнә нәврә-чәвриләрни бақиду. Тирикчилик қайнимиға патқанда, Ғәм-тәшвишләр дәриясида аққанда. Ата-ана болар һәмдәм-йөләкчи, Һаят бизгә яман көздә баққанда. Балини дәп, сиңдүргән бар әҗрини, Биләйли биз ата-ана қәдрини. Тиригидә алайличу көңлини, Тартмай туруп житимчилиқ дәрдини. Анам тәргән гүлләр Көкләмдә келип өйүмгә анам, Һойламға гүлләр көчитин тәрди. «Суғирип турғин, унтумай балам»,— Дәп маңа җекип, мәслиһәт бәрди. Анам сөзини ядимда тутуп, Гүлләргә күндә су қуюп турдум. Көңлүмни бөлүп, асрап-күтүп, Һарам чөпләрни өстүрмәй жулдум. Айниди гүлләр, яз келип хойма, Рәңму-рәң болуп ечилип кәтти. Тилсим гиләмдәк безәлди һойла, Нәпис пурақлар чечилип кәтти. Маңғанда ишқа, янғандиму һәм, Зоқум келиду гүлләргә қарап. Беарам көңлүм болар хатирҗәм, Алғанда хушбой һидини пурап. Әслитип гүлләр анам чеһрини, Қозғилар дилда алий сезимлар. Тәргәч уларға қошуп меһрини, Аләмчә гөзәл болуп туюлар! Туғулған өй Босуғисида, Туғулупмән өскән өйүмниң, Туруп қалдим узақ кирәлмәй. Тарлирини чәккән көңлүмниң, Сезимларға бәрдаш берәлмәй. Туюлиду иллиқ нәқәдәр, Тонуш бәкму дилға иссиғи. Йоллар кезип кәлсәм мән әгәр, Мәйли язда, мәйли қишлиғи. Балилиқниң татлиқ дәмлири, Түнүгүнла өтүп кәткәндәк. Ақ булуттәк аппақ тамлири, Сезилдиғу мени күткәндәк. Дүгләк җоза, кәң мол-дәстихан, Бәрикити һели сақланған. Әскә кәлди димақни ярған, Апам яққан иссиқ тонур нан. Әҗри сиңгән үчүн атамниң, Бу өй бәләнт егиз билинәр. Меһнәт-меһри сиңгән анамниң, Тәкчидики гүлдин көринәр. Сәби туюп шерин бир дәмни, Есилғандәк ана бойниға. Босуғидин атлап өзәмни, Аттим иссиқ өйүм қойниға! Анам ағрип қалғанда Әнсиришим улғуюп, Дилға тәшвиш салғанда. Янди жүрәк чоғ болуп, Анам ағрип қалғанда. Шатлиқ-қайғу биртуташ, Бу бәш күнлүк ялғанда. Билиниду тәмсиз аш, Анам ағрип қалғанда. Хәстиликниң милтиғи, Тәнни көзләп алғанда. Йоқтур өйүм иссиғи, Анам ағрип қалғанда. Ғенимәтлик күнләрдә, Вақит учуп барғанда. Уйқам кәлмәс түнләрдә, Анам ағрип қалғанда. Шүккидә мән олтардим, Ичимгә муң толғанда, Шипа тиләп Худадин, Анам ағрип қалғанда. Өзимиз болмай Явларға бәрмигәч дадил зәрбимиз, Төвәнләп кәткәндәк болди нәрқимиз. От жүрәк көк бөрә нәсли едуқ биз, Көпәйди униңдин һазир пәрқимиз. Зиддийәт отини чачқан «маһирлар», Унтидуқ йетишни йоруқ саһилға. Устихан талишип әсни жүтәрдуқ, Күлкигә қелиштуқ охшап җаһилға. Алмастин жиллардин бүгүнгә җавап, Қилимиз беғәмлик пириға тавап. Җасурлуқ, қайтмас роһ хисләтләр қени, Кәтмисәк болатти биз һүррәп, қавап. Көк асман қойнида чақнаш үчүн ай, Турмайли һәр янға қарап һувлимай. Бәхиткә апирар бирлик-иттипақ, Беһөддә өзимиз-өзимиз болмай. Биз Уйғур! Җаһангир Атилла нәсли, Урушқақ әмәсмиз, уюшқақ әсли. Тиклисәк өзлүкни келиду чоқум, Әриксөйәр Уйғурниң гүлбаһар пәсли! Адәмләр бар Адәмләр бар худди өзидин, Чечип турар қувәт-шолини. Меһриванлиқ темип үзидин, Созуп турған ярдәм қолини. Адәмләр бар, қилған сөзидин, Роһлинисән, елип илһамлар. Қәлб әйниги болған көзидин, Яңрар дилға нахша-муқамлар. Адәмләр бар, ғурури билән, Һәвәс қозғап, өргә башлайду. Уларда йоқ йөнилиш төвән, Синақлардин һәргиз қачмайду. Адәмләр бар, оттәк жүриги, Изгүлүккә янған лавулдап. Өзгиләргә болуп кериги, Гәвдә ярған Данкоға охшап. Адәмләр бар, садиқ-вападар, Ишәнчиңни йәргә урмиған. Өтүп кәтсун мәйли ай-жиллар, Сатқун болуп сәптә турмиған. Адәмләр бар, өзидин авал, Ойлайдиған хәлиқ ғемини. Иши билән турғузуп қамал, Яхшилиққа түргән йеңини. Адәмләр бар, һалал әмгәктә, Тапидиған қут вә бәрикәт. Қуруқ сөзни қоюп бир чәткә, Қилар аңлиқ, ениқ һәрикәт. Адәмләр бар, кәмтар, ақ көңүл, Әл-жутида һөрмәткә егә. Яшап кәлгән мәзмунлуқ өмүр, Болған өзи әвлатқа үлгә. Адәмләр бар, һәқиқәт үчүн, Қурван әткән байлиқ-мелини. Сәрип қилип қувити-күчин, Айимиған һәтта җенини. Адәмләр бар, болсиму саддә, Көңли дәрия, таза нийити. Әл алдида кәрмәстин мәйдә, Авам үчүн сиңгән һиммити. Адәмләр бар, дана әқилдар, Қилған гепи тәмкин, салмақлиқ. Сөзлиридә меғиз-мәна бар, Мүҗәзидә йоқтур шаллақлиқ. Адәмләр бар, салими иллиқ, Аманлишип ичиң йорутар. Салам билән берип яхшилиқ, Хатирҗәмлик туйғу таритар. Адәмләр бар сехи, мәрданә, Хәйрихаһлиқ йолида жүргән. Сахавәткә болуп пәрванә, Өз бәхтини шуниңдин көргән. Адәмләр бар, Худани сөйүп, Жүригидә тиклигән иман. Милләт-ирқни кәтмигән бөлүп, Етиқати пак-пакиз виждан. Адәмләр бар, һүнири билән, Хизмитини әлниң қилиду. Қанчә совап, пайдиси тәккән, Һиммитини хәлиқ билиду. Адәмләр бар, билим йолида, Жиңнә билән қудуқлар қазған. Болмисиму байлиқ қолида, Илим билән өзгидин озған. Адәмләр бар, бир еғиз сөзи, Берип кетәр тағдәк күч-қувәт. Ечилғандәк булақниң көзи, Ақар көңүл сулириң мунбәт. Адәмләр бар, көп адәмләр бар, Яхшилиқни жүргән туғ қилип. Аримизда көпәйсун шулар, Яманлиқлар кәтсун йоқилип.