• Һасан-һүсән
• 26 Қыркүйек, 2019

Миллитимниң әйниги

Тил – һәр хәлиқниң әвлаттин-әвлатқа давамлишип келиватқан хасийәтлик қурали. Уни һәр вақитта әзизләп, булғимай, кейинки әвлатқа йәткүзүш — бизниң пәрзимиз. «Тилидин айрилған милләт, йоқалған милләт» дегәндәк, тил йолидики күрәш – хасийәтлик. Тилни қурал қилған адәмниң җисмиму таза болиду. Тил – мунасивәт қилишниң муһим қурали. Тил — хәлиқниң, тәрбийиниң асаси. Қирғиз хәлқиниң атақлиқ язғучиси Чиңғиз Айтматов «Тил хәлиқниң – автопортрети. Һәр тил өз орнида улуқ, һәр тил пүткүл инсанийәт ғәзнисиниң ортақ политрисида өз нәқиши билән қиммәтлик», дегән еди. Тил – инсанийәтниң мәнивий әйниги. Қайси милләтниң тили қанчә бай болса, униң мәнивий дунияси шунчилик бай болиду. Ана тилимиздин айрилиш — миллитимиздин айрилиш дегән сөз. Бүгүнки таңда бизниң елимиздә дөләт тили — қазақ тили болуп бәлгүләнгән. Биз башқа милләт вәкиллири қазақ тилини өз ана тилимиздәк билишимиз, өзләштүрүшимиз керәк. Өз ана тилини яхши билидиған адәмниң һәрқандақ башқа тилни өзләштүрүп кетәләйдиғанлиғи талашсиз. Яш әвлатни һәртәрәплимә йетилдүрүп, аңлиқ билим бериш саһасидики асасий вәзипә. Бу мәхсәттә ана тили асасий роль ойнайду. Һазирқи вақитта көплигән уйғурлар өз балилирини рус мәктәплиригә бериватиду. Бийил биринчи синипқа 60қа йеқин уйғур балиси кәлгән болса, униң 40и рус синипида оқуйду. Мәлә ақсақаллири, устазлири өйму-өй меңип, ата-аниларға ялвуруп жүрүп, аран бир синип ачқузди. Чүнки ата-анилар балилирини уйғур синипиға бәрсәк, уларниң келәчиги болмайду дәп ойлайду. Ата-аниларниң бу ойи дурус әмәс!!! Һазир ана тилимизда «Уйғур авази», «Азия бүгүн» гезитлири вә «Интизар», «Иҗаткар», «Ғунчә», «Әхбарат» журналлири йоруқ көрүватиду. Қорам йезисида уйғур синипида оқуватқан бәзибир балилар өз ана тилида сөзләшкә уюлидекәнмиш, рус синипида оқуватқан уйғур балилири кичиккинә болсиму чүшинидекәнмиш. Шу чағда биз пәқәт рус тилини билишимиз керәкму? Һазир бир уйғур синипиниң партилирида 15-16 балидин олтириду. Миллитимизгә һәқиқәтәнму көйүнсәк, балилириңларни ана тилиңларда оқутушқа тиришиңлар. Һәр жили 1-синипқа кәлгән уйғур синиплириға һамийлар сумка вә қурал-жабдуқларни соға қилиду. Униң бири мениң бовам — Һакимҗан Азнибақиев. Мениң аиләмдә 7 бала бар. Һәммимиз уйғур синипида оқуймиз. Бийил 11- синипни түгәткән һәдәм алий оқуш орнида оқуйду. «Уйғур синипида оқуғанларниң келәчиги йоқ», дегән уйғурларға мошуниң өзиму чоң бир дәлил!! Ана тилим! Қәдирданим, амитим, Йүксәкләргә елип учар қанитим. Пәйғәмбәрдәк ана тилим турғанда, Рази дәймән тәғдиримгә миң қетим! – дәп, мошу шеир арқилиқ уйғур тили пәнидин дәрис бериватқан муәллимлирим Гөзәл Злавдиноваға, Гүлчеһрә Садироваға вә мәктәп һамийлириға чәксиз миннәтдарлиқ билдүримән! Патигүл АЗНИБАҚИЕВА, Қорам оттура мәктивиниң 10-синип оқуғучиси. Әмгәкчиқазақ наһийәси. Әмгәкчиқазақ наһийәси.